Kiến thức cơ bản lịch sử 12 bài 1
Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã mở ra một giai đoạn phát triển mới của tình hình thế giới. Một trật tự thế giới mới được hình thành với đặc trung lớn là thế giới chia thành hai phe - tư bản chủ nghĩa và xã hội chử nghĩa, do hai siêu cường quốc Mĩ và Liên xô đứng đầu mỗi phe.
Các quốc gia trên thế giới trong những năm đầu sau chiến tranh dần dần phân hóa theo đặc trung đó. Liên hợp quốc ra đời như một công cụ duy trì trật tự thế giới mới vừa được hình thành.
Hội nghị Ianta (02-1945) và những thỏa thuận của ba cường quốc
1. Hoàn cảnh
4 ➜ 11- 02 -1945, nguyên thủ của ba cƣờng quốc: Mĩ, Anh, Liên Xô họp hội nghị quốc tế ở Ianta (Liên Xô) để thỏa thuận việc giải quyết những vấn đề bức thiết sau chiến tranh và thiết lập một trật tự thế giới mới.
2. Nội dung
- Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và quân phiệt Nhật.
- Thành lập tổ chức Liên hiệp quốc để duy trì hòa bình, an ninh thế giới.
- Phân chia phạm vi ảnh hưởng của các cƣờng quốc thắng trận ở châu Âu và châu Á.
3. Ý nghĩa
Những quyết định của hội nghị Ianta và những thỏa thuận sau đó của ba cƣờng quốc đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới gọi là “trật tự hai cực Ianta”.
Tham khảo: Những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta (2-1945)
Sự thành lập Liên Hiệp Quốc
1. Hoàn cảnh
- 25 – 4 ➜ 26 – 6 – 1945, đại biểu 50 nước họp tại Xan Phranxixcô (Mĩ) thông qua Hiến chương thành lập Liên hợp quốc.
- 24 – 10 ➜ 1945, bản Hiến chương chính thức có hiệu lực.
2. Mục đích hoạt động
Nhằm duy trì hòa bình và an ninh thế giới, phát triển các mối quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa các nước trên cơ sở tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và quyền tự quyết của các dân tộc.
3. Nguyên tắc hoạt động
- Bình đẳng chủ quyền giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc.
- Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các nước.
- Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào.
- Giải quyết các tranh chấp quốc tế bằng biện pháp hòa bình.
- Chung sống hoà bình và sự nhất trí giữa năm nước lớn: Liên Xô (Nga), Mĩ, Anh, Pháp và Trung Quốc
4. Cơ cấu tổ chức
- Đại hội đồng.
- Hội đồng Bảo an: Chịu trách nhiệm chính về hoà bình và an ninh thế giới, thông qua năm nước lớn (Anh, Pháp, Mỹ, Liên Xô, Trung Quốc).
- Ban Thư ký.
- Ngoài ra, Liên hợp quốc còn có nhiều tổ chức chuyên môn khác, trụ sở đặt tại New York.
- Các tổ chức Liên hợp quốc có ở Việt Nam: WHO, FAO, IMF, ILO, ICAO, UNESCO…
5. Vai trò
- Giữ gìn hoà bình, an ninh quốc tế
- Thúc đẩy giải quyết tranh chấp quốc tế bằng hoà bình.
- Phát triển mối quan hệ hợp tác hữu nghị về kinh tế, văn hoá… giữa các nước thành viên.
Xem thêm: Nêu mục đích và nguyên tắc hoạt động của Liên hợp quốc
Sự hình thành hai hệ thống xã hội đối lập
* Thứ nhất, vấn đề nước Đức trở thành trung tâm trong nhiều cuộc gặp giữa nguyên thủ ba cường quốc Liên Xô, Mĩ và Anh.
Tại Hội nghị Pôxđam, ba cường quốc đã khẳng định:
+ Nước Đức phải trở thành một quốc gia thống nhất, hòa bình, dân chủ;
+ Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít;
+ Thỏa thuận việc phân chia các khu vực chiếm đóng và kiểm soát nước Đức sau chiến tranh: quân đội Liên Xô chiếm đóng vùng lãnh thổ phía Đông nước Đức, quân đội Anh, Mĩ, Pháp chiếm các vùng còn lại.
- Tháng 9 - 1949, Nước Cộng hòa Liên bang Đức ra đời với vai trò của các nước Mĩ, Anh, Pháp.
- Tháng 10 - 1949 được sự giúp đỡ của Liên Xô các lực lượng dân chủ ở Đông Đức đã thành lập Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức.
⇒ Như thế, trên lãnh thổ nước Đức đã xuất hiện hai nhà nước với hai chế độ chính trị khác nhau.
* Thứ hai, sự hợp tác về kinh tế giữa các nước:
- Năm 1949, Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) được thành lập. Đây là tổ chức hợp tác về chính trị, kinh tế, giữa Liên Xô và các nước Đông Âu.
- Sau chiến tranh Mĩ đề ra "Kế hoạch phục hưng châu Âu" (còn gọi là kế hoạch Mácsan) nhằm viện trợ các nước Tây Âu khôi phục kinh tế, đồng thời tăng cường ảnh hưởng và sự khống chế của Mĩ đối với các nước này. Nhờ đó, nền kinh tế các nước Tây Âu được phục hồi nhanh chóng.
⇒ Như vậy, ở châu Âu đã xuất hiện sự đối lập về chính trị và kinh tế giữa hai khối nước: Tây Âu tư bản chủ nghĩa và Đông Âu xã hội chủ nghĩa.
Sơ đồ tư duy kiến thức Lịch sử 12 bài 1
Tóm tắt kiến thức
Ianta
- Đầu 1945, chiến tranh kết thúc
+ Đánh bạn phát xít
+ Tổ chức lại
- 4 - 11/2/1945, Hội nghị quốc tế tại Ianta giữa Liên Xô, Anh, Mĩ
- Quyết định
+ Tiêu diệt phát xít
+ Liên Hợp Quốc
+ Thỏa thuận đóng quân
- Thiết lập khuôn khổ thế giới mới, trật tự 2 cực Ianta
Liên hợp quốc
Thành lập
+ 25/4 - 26/6 Hiến chương thành lập LHQ
+ 24/10 chính thức thành lập LHQ
Mục đích
+ Hòa bình, an ninh thế giới
+ Quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc
+ Hợp tác quốc tế
Nguyên tắc
+ Bình đẳng giữa các quốc gia
+ Tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị
+ Không can thiệp vào công việc nội bộ của bất kì nước nào
+ Nhất tí giữa 5 nước lớn
Bộ máy (6 cơ quan chính)
Ý nghĩa
+ Diễn đàn, vừa hợp tác, vừa đấu tranh để duy trì hòa bình
+ Giải quyết tranh chấp, xung đột
+ Thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác quốc tế
+ Việt Nam là thành viên 149 của LHQ (1977)
Sơ đồ tư duy
Trên đây là những kiến thức trọng tâm sử 12 bài 1 đã được chúng tôi biên soạn với mong muốn giúp các em ôn tập và nắm vững các kiến thức lý thuyết của bài học này. Các em có thể tham khảo thêm những hướng dẫn soạn sử 12 bài 1 để trả lời tốt hơn các câu hỏi trong sách giáo khoa.