"Khoảng trời hố bom" là bài thơ được Lâm Thị Mỹ Dạ viết nhằm tri ân những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đọc tài liệu cùng các em phân tích chi tiết bài thơ này.
Dàn ý Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom
I. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
II. Thân bài
* Thông tin chung về bài thơ
- Hoàn cảnh sáng tác: Tháng 10 năm 1972, thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ diễn ra ác liệt nhất.
- "Khoảng trời hố bom" là bài thơ nổi tiếng, trong chùm thơ được tặng giải Nhất cuộc thi thơ Báo Văn nghệ năm 1972-1973.
* Câu chuyện về người con gái thanh niên xung phong đầy dũng cảm, kiên cường
- Mở đầu bằng cụm từ "Chuyện kể rằng" mang sắc thái tự sự, giống như tác giả
đang kể lại một câu chuyện cổ tích.
- Cô gái mở đường: Người con gái xung phong ra chiến trường với nhiệm vụ là giữ cho tuyến đường Trường Sơn được thông suốt để những đoàn xe chở lương thực, đạn dược vào miền Nam.
- Nguyên nhân hi sinh: Để quân thù không bắn phá Trường Sơn, giữ con đường nguyên vẹn cho đoàn xe đi qua, cô gái đã đem thân mình để đánh lạc hướng kẻ thù, một mình "hứng lấy luồng bom" → Tư thế chủ động, bình thản, tự nguyện.
⇒ Sự hi sinh đầy cao cả của cô gái thanh niên xung phong đang độ tuổi xuân thì. - Cái chết của cô cũng đã thắp lên ngọn lửa cho những con người đang sống và chiến đấu. Đó là ngọn lửa của tình yêu Tổ quốc, của ý chí quyết chiến và quyết thắng.
* Những suy ngẫm, sự thương xót của tác giả dành cho cô gái:
- Tác giả đã tạo ra những hình ảnh hoán dụ đầy sáng tạo để ca ngợi người con gái:
+ Tâm hồn em tỏa sáng như vì sao lung linh.
+ Da thịt em mềm mại như làn mây trắng.
+ Trái tim em tỏa sáng như mặt trời.
⇒ Chính trái tim đầy dũng cảm và cao thượng đó đã lựa chọn sự hi sinh, đã soi sáng con đường Cách mạng vĩ đại của dân tộc. Tuy còn nhiều khó khăn nhưng chính những người như "em" luôn là động lực, là mặt trời dẫn lối cho mọi người cùng chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.
⇒ Những "vì sao", "làn mây", "mặt trời" chính là những sự vật bất tử, trường tồn mãi với thời gian. Tác giả so sánh "em" với những điều đó đã khẳng định một điều: Cô gái đã hóa thân vào đất trời, vũ trụ. Cô đã trở nên bất tử trong lòng mọi người, câu chuyện về cô gái thanh niên xung phong dũng cảm sẽ trở thành một phần của Trường Sơn huyền thoại mà bạn bè, đồng đội, đất nước mãi mãi ghi nhớ.
* Hình ảnh hố bom và khoảng trời:
- Hình ảnh "hố bom":
+ Là hình ảnh thực thể hiện sức tàn phá khủng khiếp của chiến tranh.
+ Là nhân chứng cho sự hi sinh cao thượng của cô gái mở đường.
* Hình ảnh "khoảng trời":
+ Bầu trời xanh trong đại diện cho nền hòa bình, độc lập.
+ Nước đọng lại nơi hố bom, phản chiếu lại bầu trời nên dưới hố bom như có một khoảng trời nhỏ bé riêng.
⇒ Nước mưa lấp đầy hố bom như tình yêu thương của đồng đội, của nhân dân dành cho sự hi sinh của cô gái, xoa dịu đi nỗi đau của cô.
⇒ Hố bom tượng trưng cho chiến tranh nhưng vẫn có khoảng trời tượng trưng cho hòa bình ⇒ Khẳng định chiến tranh rồi sẽ qua đi, con người Việt Nam sẽ sớm giành được nền độc lập hằng mong mỏi.
* Lời ngợi ca dành cho người con gái:
- Tác giả ca ngợi sự hi sinh của cô gái thanh niên xung phong:
+ Tên cô gái đã được đặt cho con đường mà cô đã hi sinh để bảo vệ.
+ Cái chết của em đã hóa thành bất tử.
+ Tấm lòng, lí tưởng của em sẽ là tấm gương sáng để những người đồng đội khác, những thế hệ khác noi theo học tập.
- Tuy không biết gương mặt của cô gái nhưng mỗi người đều đã khắc ghi tấm lòng của em nên đã khắc tạc một bức chân dung riêng về em trong lòng.
⇒ Khẳng định cái chết của em đã khiến em hóa thành bất tử, em sẽ sống mãi trong lòng mọi người.
* Nghệ thuật của bài thơ:
- Các biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, nói giảm nói tránh, ẩn dụ, liên tưởng tưởng tượng được sử dụng khéo léo nhằm ca ngợi cô gái thanh niên xung phong và thể hiện suy nghĩ của nhà thơ.
- Hình ảnh độc đáo giàu tính biểu tượng.
- Giọng thơ nhẹ nhàng như đang kể chuyện tâm tình với độc giả.
- Thể thơ tự do, nhịp thơ đa dạng, ngôn ngữ giàu cảm xúc.
III. Kết bài
- Khái quát lại về bài thơ và người con gái thanh niên xung phong.
Top 3 văn mẫu Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom
Dưới đây là một số bài văn phân tích tác phẩm Khoảng trời hố bom do Đọc tài liệu tuyển chọn giúp các em hiểu hơn về sự hy sinh của những cô gái xung phong và tình cảm của tác giả.
Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom - Mẫu 1
Năm 1972, bài thơ “Khoảng trời hố bom” với tên Lâm Thị Mỹ Dạ xuất hiện trên báo chí và được bạn bè gần xa mến mộ. Nữ thi sĩ trẻ này là những cô thanh niên xung phong mở đường ở vùng Trường Sơn, đó là những con người đã từng được Tố Hữu ca ngợi là “Cầm xẻng viết trang sử đỏ”. Đây là bài thơ sáng giá nhất trong tập thơ của chị và đã được giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ năm 1972-1973. Năm chị viết bài thơ “Hố bom trên trời” (10/1972), chị vừa tròn 23 tuổi.
Bài thơ là lời tri ân xúc động trước sự hy sinh của người thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bài thơ được viết trên đường hành quân, khi nhà thơ cùng đồng đội đang băng qua bom đạn ác liệt:
“Ðơn vị tôi hành quân qua con đường mòn
Gặp hố bom nhắc chuyện người con gái”
Hố bom như chứng tích đau thương về cái chết của người con gái. Cô gái ngã xuống trong bom đạn của quân thù còn rất trẻ, được nữ thi sĩ 23 tuổi gọi bằng tất cả tình yêu thương. Câu thơ mở đầu giản dị, tự nhiên như một câu chuyện dân gian, với giọng điệu tình cảm, dạt dào cảm xúc: “Chuyện cô cô mở đường”… Bốn câu thơ tiếp theo nói về đức hi sinh quên mình. với sự vĩ đại của tôi:
"Ðể cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương
Cho đoàn xe kịp giờ ra trận
Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa
Ðánh lạc hướng thù. Hứng lấy luồng bom…"
“Em” đã hy sinh cứu đường, giữ vững luồng giao thông “để đoàn người nhìn thấy kịp thời xung trận”. Thật dũng cảm, thông minh và anh hùng biết bao! Em tự nguyện và tự nguyện chấp nhận hi sinh: Em thắp lửa bằng tình yêu Tổ quốc – Đánh lạc hướng địch, hứng bom” Em đã được điều em mong muốn” Em thắp lửa bằng tình yêu Tổ quốc – Đánh lạc hướng địch, em đã hy sinh ngọn lửa mà cô gái thanh niên xung phong thắp lên trong đêm tối để đánh lừa máy bay giặc Mỹ bằng thứ nhiên liệu đặc biệt “Tình yêu Tổ quốc”.Nhà thơ Xuân Diệu đã viết:
“Tình yêu Tổ quốc là đầu núi, là bờ sông
Những giây phút cuối cùng là máu chảy”
Câu thơ của Lâm Thị Mỹ Dạ gồm 8 chữ chia làm 2 vế đối xứng, vế đầu thể hiện tài trí, vế sau thể hiện tinh thần dũng cảm vô song:
“đánh lạc hướng quê hương // đón luồng bom”
Cô gái mở đường “đêm ấy” đã hy sinh vô cùng anh dũng. Sự hi sinh cao cả của chị được nhà thơ cảm nhận như một sự hoá thân kì diệu vào quê hương, đất nước trong sự vĩnh hằng của thiên nhiên và trong cuộc đời của những con người đang sống.
Trong mười hai câu thơ tiếp theo, tác giả tạo ra ba ẩn dụ để ca ngợi thiên nhiên tươi đẹp của cô gái mở đường. Đó là “tâm hồn tôi”, “xác thịt tôi”, “trái tim tôi”. Từ những hình ảnh đó, Lâm Thị Mỹ Dạ đã phát triển theo sự liên tưởng về sự nhập thể của kiếp người vào giới tự nhiên, gợi lên ý niệm về sự bất tử, đầy màu sắc thiêng liêng cao quý.
“Có cái chết hóa thành bất tử” (Tố Hữu). Người con gái đã ra đi mãi mãi, chỉ còn lại “hố bom”. “Tôi đã nằm sâu trong lòng đất-Giống như bầu trời đã yên nghỉ trong lòng đất.” Bác đi rồi, nhưng bác sẽ sống mãi với quê hương, đất nước. Tôi được hóa thân vào thiên nhiên.
“Da em trắng mềm”, em trẻ trung, em trinh nguyên, em không bao giờ chết, em “hóa thành mây trắng” bay khắp “vùng trời nắng” quê hương.
“Linh hồn của bạn” không bao giờ phai. Trời vẫn sáng… về đêm, như những “ngôi sao sáng”.
Trong cái không gian “khoảng trời hố bom” ấy, ánh nắng mặt trời vẫn “thức giấc”. Hai chữ “thức” chỉ sự vĩnh hằng của mặt trời. Từ đó, nhà thơ khẳng định, trái tim mở đường của cô gái cũng là “ánh nắng” sẽ soi sáng cho những mảnh đường hành quân ra trận:
“Hỡi mặt trời hay chính trái tim của bạn trong lồng ngực tôi, Tỏa sáng cho tôi Hôm nay, tôi còn một chặng đường dài phía trước.”
“Mây trắng”, “Sao sáng ngời”, “mặt trời đã thức”… là những hình ảnh ẩn dụ mang màu sắc tráng lệ ca ngợi tầm vóc vĩ đại, cao cả và sự bất tử của tâm hồn. , khí phách anh dũng của cô gái thanh niên xung phong thời chống Mỹ.
Thơ ca Việt Nam miêu tả thật đẹp hình ảnh “mặt trời”. Có “mặt trời chân lý soi qua tim” tượng trưng cho lý tưởng cách mạng (Từ ấy). Có một mặt trời khắc họa ngày cách mạng thắng lợi đang đến gần: “Cửu Đầu, hồng nhật cận” (Ngẩng đầu lên mặt trời đỏ rất gần – Hồ Chí Minh). Có những hình ảnh tượng trưng cho lẽ sống, tình yêu, niềm tự hào:
“Nắng ngô trên đồi
Nắng mẹ sau lưng”
(Nguyễn Khoa Điềm)
Và đây, Lâm Thị Mỹ Dạ đã sáng tạo viết:
“Mặt trời thao thức
Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong lồng ngực…”
Mặt trời vĩnh hằng tỏa sáng như một tinh thần bất tử đối với đất nước và thiên nhiên.
Cuối bài thơ, tác giả ca ngợi cô gái là một chiến sĩ vô danh, một anh hùng thầm lặng. Thắng lợi của ta là con đường chiến lược Trường Sơn – con đường đánh Mỹ. Tấm gương hy sinh của chị đã được “tôi”, “bạn bè tôi”, tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước khâm phục và noi theo. Cách nói chuyện của Lâm Thị Mỹ Dạ giản dị mà cảm động, thấm thía:
"Tên con đường là tên em gửi lại
Cái chết em xanh khoảng-trời-con-gái
Tôi soi lòng mình trong cuộc sống của em
Gương mặt em, bạn bè tôi không biết
Nên mỗi người có gương mặt em riêng!"
Đường Trường Sơn – Đường mòn Hồ Chí Minh là một chương huyền thoại trong trang sử vàng chống Mỹ cứu nước. Hàng vạn chiến sĩ, nam nữ thanh niên xung phong đã ngã xuống để giữ đường cho trận chiến thời đại x. Có thể nói, bài thơ “Bầu trời – Hố bom” là một tượng đài hùng vĩ về những người lính mở đường Trường Sơn, về những anh hùng liệt sĩ bất tử.
Giọng thơ tâm huyết, giàu cảm xúc. Hình ảnh đẹp và liên tưởng. Con người và thiên nhiên, sự sống và cái chết, những người đã ngã xuống và cuộc hành quân được nói đến với lòng ngưỡng mộ và biết ơn sâu sắc. Ngọn lửa tình yêu mà cô gái mở đường Trường Sơn hơn chục năm trước thắp lên đang làm bừng sáng trang sách học sinh hôm nay và mai sau.
Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom - Mẫu 2
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, bên cạnh những chiến sĩ Trường Sơn cầm sung “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” còn có những cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ mở đường. Tuy âm thầm, lặng lẽ song họ cũng góp công lớn trong vinh quang nước nhà. Từ tấm long yêu thương, trân trọng tính cách của những cô gái kiên cường ấy, Lâm Thị Mỹ Dạ đã viết Khoảng trời – hố bom. Bài thơ là lời tưởng niệm đầy xúc động về sự hy sinh cao cả của các cô gái mở đường trong những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Thuở nhỏ, bà hay đưa tôi vào giấc ngủ bằng những câu truyện cổ tích: “ngày xửa ngày xưa …”. Những câu truyện cổ tích có lẽ chỉ là những câu chuyện tưởng tượng, không có thật. Thế nhưng ở đây, Lâm Thị Mỹ Dạ mở đầu bài thơ của mình với: “Chuyện kể rằng …”. Không xa xôi, ảo tưởng mà câu chuyện lại nằm giữa đường Trường Sơn huyền thoại. Đó là câu chuyện về “cô gái mở đường”. Bằng sự gan dạ, quên mình:
Em đã lấy tình yêu tổ quốc của mình thắm lên ngọn lửa
Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương
Cho đoàn xe kịp giờ ra trận
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, Trường Sơn đã trờ thành con đường huyết mạch nối hai miền Nam-Bắc. Cô gái trong bài thơ đã “ đánh lạc hướng thù” để các chiến sĩ thẳng tiến hành quân, tải lương, chuyển đạn … an toàn. “Ngọn lửa” mà cô đã thắp lên lúc ấy tràn đầy sức sống và niềm tin mãnh liệt vào nền độc lập mai sau của nước nhà. Nhưng đối với kẻ thù, đó là ngọn lửa đốt cháy, thiêu rụi những tham vọng điên cuồng, tàn ác của chúng, những trận “mưa” bom xối xả rơi hòng dập tắt ngọn lửa nhỏ nhoi nhưng mạnh mẽ.
Khi bình yên quay về với Trường Sơn, cũng là lúc người con gái trung kiên đã ra đi vĩnh viễn:
Em nằm dưới đất sâu
Như khoảng trời đã nằm yên trong đất
Đêm đêm tâm hồn em toả sáng
Những vì sao ngời sáng lung linh
Dẫu biết rằng chết là hết, là chấm dứt cuộc sống vật chất trên đời, song với cô gái mở đường trong bài thơ này, cái chết chưa đặt dấu chấm hết cho cuộc đời cô. Cô vẫn sống, vẫn tồn tại trong từng “hố bom”, từng “khoảng trời”. Để rồi, những lúc ấy, tâm hồn cô rực sáng, lại cháy bỏng niềm hy vọng cho tương lai. Có lẽ ở đây, Lâm Thị Mỹ Dạ đã có một cảm nhận sâu sắc, tinh tế. Niềm tin ấy cũng góp phần mang lại vẻ sáng ngời lung linh, huyền diệu của những vì sao trên bầu trời xa xăm kia.
Phép so sánh được các nhà thơ Việt Nam sử dụng khá nhiều. Tuy nhiên, trong bài thơ này, tôi lại thấy Lâm Thị Mỹ Dạ sử dụng thật huyền diệu:
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong
Đã hoá thành những vầng mây trắng
Âm thầm, lặng lẽ cống hiến cuộc sống của mình cho Tổ quốc, cho nên khi hy sinh ít người còn nhớ đến cô. Trong những lúc ấy, nhà thơ đã cảm nhận được sự hoá than của cô vào “mây trắng”, màu của hoà bình, của sự vĩnh hằng. “Vầng dương thao thức đi qua “khoảng trời” bé nhỏ trong tâm hồn cô. Nó thao thức điều gì? Có phải ánh sáng hằng ngày mà nó mang đến cho con người vẫn không sáng bằng lòng yêu nước của cô gái? Hay nó than phục cái nét đẹp trong tâm hồn dũng mãnh của cô? Ngay đến cả nhà thơ cũng phải thốt lên thán phục:
Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong ngực
Soi cho tôi
Ngày hôm nay bước tiếp quãng đường đời
“Trái tim” nồng nàn lòng yêu nước, cộng với bầu khí huyết chảy cuồn cuộn trong tâm hồn cô giờ đang rực sáng, gọi mời sự dũng cảm, gan dạ của mỗi chúng ta. “Mặt trời” ấy đã “soi” cho tôi, nhà thơ và các bạn đi tiếp quãng đường dài trong những năm tháng chiến tranh ác liệt. Lâm Thị Mỹ Dạ có lẽ đã cảm thấy tâm hồn mình quá bé nhỏ, phân vân trước lời mời gọi của nhịp đập đất nước. Bởi thế tâm hồn – trái tim của cô gái mở đường hôm nào nay lại dẫn dắt nhà thơ đi tiếp.
Đường Trường Sơn năm ấy mang tên vị lãnh tụ dân tộc vĩ đại: Hồ Chí Minh. Nhưng với tác giả: “tên con đường là tên em gởi lại”. Con đường ấy gắn với cuộc sống của cô gái. Nó với cô dường như hai sự vật được tạo hoá gắn chặt với nhau. “Con đường đêm ấy khỏi bị thương” là nhờ phần lớn công của cô – người con gái mở đường.
Có thể nhà thơ, tôi và các bạn sẽ chẳng bao giờ hình dung ra được gương mặt của người con gái anh hùng ấy. Dẫu “mỗi người có khuôn mặt riêng”, nhưng chúng ta hãy thử nhắm mắt lại và nghĩ về cô … Tôi chắc rằng tất cả mọi người sẽ gặp nhau tại một điểm khi hình dung về cô: sự gan dạ, anh hùng, quên mình vì sự nghiệp lớn của đất nước.
Khoảng trời – hố bom như đúng với tên gọi của nó, là “khoảng trời” tự do mà ngày hôm nay chúng ta có được đã phải đánh đổi với những “hố bom” chôn vùi, chấm dứt cuộc sống của một con người. Hãy sống sao cho xứng đáng với giá trị của từng “khoảng trời” ấy, bạn nhé!
Toàn bài thơ nói lên sự hy sinh cao cả của cô gái mở đường trong kháng chiến chống Mỹ. Điều đó đã được nhà thơ cảm nhận như là sự hoá thân vào quê hương, đất nước, trong sự vĩnh hằng của thiên nhiên và trong cuộc đời của những con người. Các hình ảnh của bài thơ được xây dựng theo mối liên tưởng về sự chuyển hoá, hoá thân của sự sống con người vào trong thế giới thiên nhiên, gợi ra sự hài hoà và ý niệm về sự bất tử. Trong cái nhìn thấm đầy cảm xúc, mọi sự vật, hình ảnh của thiên nhiên đều chất chứa sự sống của con người, trở nên sâu thẳm thiêng liêng và sức ám ảnh. Đọc xong bài thơ, ta cảm thấy cô gái ấy dường như vẫn còn ở đâu đó quanh ta. Xin cảm ơn Lâm Thị Mỹ Dạ - người con của đất Quảng Bình anh hùng. Dẫu chỉ một lần đọc qua Khoảng trời – hố bom, song ta dễ nhận ra được cô gái thanh niên xung phong ngày ấy là một tấm gương tiêu biểu cho câu tục ngữ “giặc đến nhà đàn bà cũng đánh…”.
Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom - Mẫu 3
Lâm Thị Mỹ Dạ là nhà thơ nữ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Hồn thơ của bà chứa đầy chất nữ tính nhưng cũng có âm hưởng bi tráng đặc trưng của thời đại. Một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của bà là "Khoảng trời hố bom".
Tác phẩm được viết vào khoảng tháng 10 năm 1972. Đó chính là khoảng thời gian mà cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt nhất. Bài thơ chính là lời ca ngợi của tác giả về sự hi sinh của cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Sự tương đồng giữa nội dung trong tác phẩm và thực tế ác liệt bên ngoài chiến trận là một lí do khiến cho cảm xúc được bộc lộ ra chân thực nhất. Đây có lẽ cũng chính là lí do giúp bài thơ đạt giải Nhất trong cuộc thi thơ Báo Văn nghệ năm 1972-1973.
Mở đầu tác phẩm, Lâm Thị Mỹ Dạ đã kể lại cho bạn đọc câu chuyện bằng thơ:
"Chuyện kể rằng: em, cô gái mở đường
Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương
Cho đoàn xe kịp giờ ra trận
Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa
Đánh lạc hướng thù. Hứng lấy luồng bom..."
Tác giả bắt đầu câu chuyện bằng cụm từ "Chuyện kể rằng" mang sắc thái tự sự. Nhà thơ giống như chuẩn bị kể một câu chuyện dân gian quen thuộc với giọng điệu tâm tình, đầy yêu thương. Nhân vật chính ở đây là người con gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Cô có nhiệm vụ giữ cho tuyến đường được thông suốt để những đoàn xe chở lương thực, đạn dược từ miền Bắc vào chi viện cho miền Nam. Để quân thù không bắn phá tuyến đường mà đoàn xe đi qua, cô đã đem đốt ngọn lửa để dụ hỏa lực Mỹ, đánh lạc hướng kẻ thù. Tuy bản thân hi sinh nhưng cô đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, giúp cho những đoàn xe đi lại an toàn. Sự hi sinh này là hoàn toàn tự nguyện, cũng là sự hi sinh đầy cao cả của người con gái đang trong độ tuổi xuân thì. Ngọn lửa của cô thắp lên không chỉ đánh lạc hướng kẻ thù mà còn thắp lên ngọn lửa cho những con người đang sống, giúp họ có thêm quyết tâm chiến đấu giành lại độc lập cho dân tộc. Đọc đến đây, ta cũng nhớ đến ngọn lửa về một người chiến sĩ khác trong "Đồng dao mùa xuân" của Nguyễn Khoa Điềm. Tuy hoàn cảnh hi sinh khác nhau nhưng họ đều hóa thân thành những ngọn lửa cháy bất diệt:
"Một lần bom nổ
Khói đen rừng chiều
Anh thành ngọn lửa
Bạn bè mang theo"
Những khổ thơ tiếp theo đã thể hiện tình cảm thương xót, trân trọng người con gái thanh niên xung phong:
"Em nằm dưới đất sau
Như khoảng trời đã nằm yên trong đấy
Đêm đêm, tâm hồn em tỏa sáng
Những vì sao ngời chói, lung linh
Có phải da thịt em mềm mại, trắng trong
Đã hóa thành những làn mây trắng?
Và ban ngày khoảng trời ngập nắng
Đi qua khoảng trời em
- Vầng dương thao thức
Hỡi mặt trời, hay chính trái tim em trong ngực
Soi cho tôi
Ngày hôm nay bước tiếp quãng đường dài?"
Biện pháp tu từ hoán dụ cực kì đặc sắc được tác giả sử dụng đoạn thơ này. Bà đã ngầm so sánh "tâm hồn em tỏa sáng" như "những vì sao ngời chói, lung linh"; "da thịt em mềm mại, trắng trong" như "những làn mây trắng" còn "trái tim em trong ngực" là "mặt trời". Chính trái tim đầy dũng cảm và cao thượng của em đã góp phần soi sáng con đường cách mạng vĩ đại của dân tộc. Tuy con đường ấy con nhiều khó khăn nhưng em luôn là tấm gương, là động lực, là mặt trời để dẫn lối cho mọi người cùng chiến đấu và chiến thắng kẻ thù. Nhà thơ đã so sánh "em" với những sự vật mãi trường tồn với thời gian như ngầm khẳng định cô gái dũng cảm ấy đã hóa thân vào đất trời, trở thành bất tử. Câu chuyện về cô gái thanh niên xung phong dùng thân mình đánh lạc hướng hỏa lực Mỹ sẽ trở thành một phần của Trường Sơn huyền thoại mà bạn bè, đồng đội, đất nước mãi mãi ghi nhớ, mang theo.
Không chỉ có tác giả mà tất cả những người đồng đội, đồng chí, đất nước Việt Nam đều dành lời ngợi ca cho cô gái:
"Tên con đường là tên em gửi lại
Cái chết em xanh khoảng-trời-con-gái
Tôi soi lòng mình trong cuộc sống của em
Gương mặt em, bạn bè tôi không biết
Nên mỗi người có gương mặt em riêng!"
Tên của cô gái đã được đặt cho con đường mà cô hi sinh để bảo vệ. Cái chết "xanh khoảng-trời-con-gái" chỉ sự bất tử của cô. Cô đã dâng hiến tuổi xuân xanh của mình cho Tổ quốc, hóa thân vào bầu trời xanh trong vời vợi. Tấm lòng, lí tưởng của cô sẽ là tấm gương để tác giả và những con người khác "soi" vào, noi theo đó học tập. Đặc biệt, hai câu thơ cuối bài đã khẳng định: tuy mọi người không biết gương mặt cô gái trông như thế nào nhưng trong lòng mỗi người đều đã khắc tạc một bức chân dung riêng về "em". Đoạn thơ cuối đã một lần nữa khẳng định sự bất tử của cô gái trong lòng nhân dân Việt Nam.
Và ngoài ra, chúng ta không thể không nhắc đến hình ảnh "Khoảng trời - hố bom" - một hình ảnh biểu tượng đầy sáng tạo, độc đáo và cũng là tiêu đề bài thơ:
"Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em
Mưa đọng lại một khoảng trời nho nhỏ
Đất nước mình nhân hậu
Có nước trời xoa dịu vết thương đau"
Trong những năm tháng ác liệt nhất của cuộc chiến, ngày nào máy bay Mỹ cũng bay trên bầu trời Trường Sơn, thả bom cả khu rừng nhằm cắt đứt tuyến đường huyết mạch nối liền hai miền Nam, Bắc. Những quả bom nổ tạo ra chiếc hố sâu hoắm, gây khó khăn cho việc di chuyển của toàn quân. Vậy nên, hố bom là hình ảnh tả thực đại diện cho sự khốc liệt, sức tàn phá kinh khủng của chiến tranh. Trong bài thơ, hố bom cũng chính là nhân chứng cho cái chết đầy cao thượng của cô gái thanh niên xung phong. Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đã liên tưởng hình ảnh nước mưa lấp đầy hố bom giống như tình yêu thương của đồng đội, của nhân dân dành cho cô gái, giúp xoa dịu đi nỗi đau của cô. Hơn thế nữa, nước mưa trong hố bom phản chiếu một mảng trời xanh trong. Trời xanh thường tượng trưng cho nền hòa bình, độc lập. Nhà thơ như đang thể hiện một niềm tin, niềm mong mỏi rằng chiến tranh sẽ qua đi, nhân dân sẽ sớm được hưởng nền tự do, Bắc - Nam nối liền một dải.
Để có một bài thơ xuất sắc, để đời như "Khoảng trời hố bom", tác giả Lâm Thị Mỹ Dạ đã vận dụng rất nhiều các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, nói giảm nói tránh, ẩn dụ, hoán dụ, liên tưởng tưởng tượng. Chúng được lồng ghép, đan cài khéo léo trong các câu thơ nhằm ca ngợi vẻ đẹp anh hùng cô gái thanh niên xung phong và bộc lộ suy nghĩ, niềm thương cảm của nhà thơ. Những hình ảnh độc đáo, giàu tính biểu tượng như "mặt trời", "vì sao" hay hình ảnh sáng tạo độc đáo như "khoảng trời", "hố bom" đều giúp người đọc cảm nhận được câu chuyện thơ một cách sâu sắc. Thể thơ tự do, nhịp thơ đa dạng, ngôn ngữ thơ giàu cảm xúc kết hợp với giọng điệu nhẹ nhàng như đang kể chuyện tâm tình với độc giả khiến cho bài thơ càng có sức hút hơn.
Dù đã ra đời hơn 50 năm nhưng "Khoảng trời hố bom" vẫn có sức sống đặc biệt trong lòng độc giả, nhất là thế hệ trẻ được sinh ra và lớn lên trong hòa bình. Bài thơ đã khơi gợi cho người đọc cảm xúc thương xót, đau đớn nhưng cũng rất đỗi tự hào về sự hi sinh đầy cao thượng của cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Từ đó tiếp thêm động lực, tạo ra sức mạnh để người trẻ sống thật tốt, cống hiến cho đất nước giống như thế hệ cha chú đã làm.
-/-
Hy vọng với những bài văn mẫu "Phân tích bài thơ Khoảng trời hố bom" mà Đọc tài liệu tổng hợp giúp các em có thêm tài liệu tham khảo. Cùng với trọn bộ văn mẫu lớp 10 là những tài liệu hữu ích giúp các em học tốt Ngữ Văn 10!
