Kiến thức cơ bản bài Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và Miền núi Bắc bộ được biên tập giúp các em học sinh ôn tập và nắm vững lại các kiến thức địa lí 12 đã được học.
Lý thuyết Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và Miền núi Bắc bộ
Nội dung bài viết này sẽ giúp các em nắm vững các kiến thức vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và Miền núi Bắc bộ đã học trong chương trình môn Địa Lí lớp 12.
Tham khảo: Soạn địa 12 bài 32
1. Khái quát chung
- Có diện tích lớn nhất nước ta: Khoảng 101.000km² (chiếm 30,5% diện tích cả nước).
- Dân số: Trên 12 triệu người - 2006 (chiếm 14,2% dân số cả nước).
- Gồm 15 tỉnh, thành phố với 2 tiểu vùng
- 4 tỉnh Tây Bắc: Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình.
- 11 tỉnh Đông Bắc: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ,Hà Giang, Tuyên Quang Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Bắc Giang và Quảng Ninh.
- Tiếp giáp: Trung Quốc, Thượng Lào, ĐBSH, BTB, vịnh BB => Vị trí địa lí đặc biệt quan trọng.
a. Thuận lợi
* Vị trí địa lí:
- Phía bắc giáp miền Nam Trung Quốc giao lưu qua các cửa khẩu.
- Phía tây giáp Thượng Lào vùng có tiềm năng lâm nghiệp lớn nhất của Lào.
- Liền kề với ĐBSH, vùng có tiềm năng lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng và tiềm năng lao động lớn nhất cả nước.
- Phía đông là vùng biển thuộc tỉnh Quảng Ninh có nhiều tiềm năng.
* Thế mạnh về tự nhiên:
- Địa hình:
+ Khá đa dạng, có sự khác biệt giữa vùng Đông Bắc và Tây Bắc:
+ Tây Bắc địa hình núi non hiểm trở, dãy Hoàng Liên Sơn cao nhất nước ta, chạy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam tạo thành bức tường chắn gió mùa Đông Bắc.
+ Đông Bắc nhiều đồi núi thấp, các dãy núi hình cánh cung hướng Đông Bắc.
- Sự đa dạng của địa hình tạo thế mạnh nhiều ngành sản xuất nông nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi và thế mạnh về lâm nghiệp, ngư nghiệp.
- Đất đai:
+ Chủ yếu là đất feralít phất triển trên đá phiến, đá vôi và các đá mẹ khác. Trung du có đất xám phù sa cổ. Thuận lợi cho phát triển cây công nghiệp như cây chè, các cây đặc sản như hồi quế, tam thất, và các cây công nghiệp ngắn ngày như lạc thuốc lá…
+ Đất phù sa dọc các thung lũng và các cánh đồng trước núi có thể trồng các cây lương thực. Trên các cao nguyên có các đồng cỏ phát triển chăn nuôi.
- Khí hậu: Tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa và có mùa đông lạnh nhất nước ta nên có điều kiện phát triển các cây công nghiệp cận nhiệt và ôn đới, cây đặc sản và rau ôn đới.
- Nguồn nước: Nơi bắt nguồn của nhiều con sông hoặc thượng lưu của các sông lớn nên có tiềm năng thủy điện lớn.
- Tài nguyên sinh vật:
+ Diện tích đất lâm nghiệp có rừng năm 2005 khoảng 4500 nghìn ha. Ngoài giá trị về kinh tế, còn có tác dụng hạn chế lũ quét, chống xói mòn đất, nhất là các rừng đầu nguồn.
+ Vùng biển Quảng Ninh có ngư trường lớn của vịnh Bắc Bộ. Dọc bờ biển và các đảo ven bờ có thể nuôi trồng thủy sản.
- Tài nguyên khoáng sản:
Trung du và miền núi Bắc Bộ là nơi tập trung hầu hết các mỏ khoáng sản nước ta.
- Khoáng sản nhiên liệu: Than tập trung ở Quảng Ninh (trử lượng khoảng 3 tỷ tấn) chủ yếu là than atraxit chất lượng vào loại tốt nhất Đông Nam Á. Ngoài ra còn có than nâu ở Na Dương (Lạng Sơn), than mỡ ở Thái Nguyên.
- Khoáng sản kim loại: Thiếc Tỉnh Túc (Cao Bằng), chì - kém (Chợ Điền - Bắc Kạn), đồng - vàng (Sinh Quyền - Lào Cai), đồng - niken (Tạ Khoa - Sơn La), bôxít (Cao Bằng, Lạng Sơn), sắt ở nhiều nơi.
- Phi kim loại: Apatit ở Lào Cai (2tỉ tấn), pirit ở phú Thọ, phôtphorit ở Lạng Sơn.
- Vật liệu xây dựng: Đá vôi, cao lanh, sét (Quảng Ninh), đá quý ở Yên Bái.
- Tiềm năng du lịch:
+ Du lịch núi: Sapa, Tam Đảo, Mẫu Sơn.
+ Du lịch biển: Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long.
* Thế mạnh về kinh tế - xã hội:
- Dân cư và nguồn lao động:
+ Vùng thưa dân (12 triệu, năm 2006), mật độ dân số thấp (119 người/km2, năm 2006), tập trung nhiều dân tộc ít người, trình độ còn lạc hậu, hạn chế.
+ Vùng căn cứ địa cách mạng, nhiều tài nguyên du lịch nổi tiếng.
- Cơ sở vật chất - kĩ thuật: Bước đầu đã xây dựng được kết cấu hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật phục vụ các ngành kinh tế.
- Đường lối chính sách: Sự quan tâm của nhà nước thể hiện ở chủ trương chính sách khuyến khích phát triển kinh tế và các thế mạnh khác.
+ Chủ trương khoán đất giao rừng.
+ Phân bố lại dân cư và lao động.
+ Phát triển công nghiệp dựa trên thế mạnh của vùng.
+ Quảng Ninh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ
b. Khó khăn
* Về tự nhiên:
- Địa hình nhiều núi cao hiểm trở, nhất là vùng Tây Bắc gây nhiều trở ngại.
- Đất trồng: Diện tích đất trống đồi trọc lớn nhất cả nước, đất chưa sử dụng còn nhiều.
- Khí hậu và nguồn nước: Khí hậu hay nhiễu động thất thường, Tây Bắc thiếu nước về mùa đông. Hiện tượng tuyết rơi, sương giá, sương muối ảnh hưởng cây trồng.
- Tài nguyên rừng: Khai thác không hợp lí dẫn đến diện tích rừng bị thu hẹp, độ che phủ thấp. Nạn săn bắt trái phép các động vật hoang dã cũng đang phổ biến.
- Khoáng sản: Nhiều loại khoáng sản trữ lượng nhỏ, phân bố không tập trung nên khai thác khó khăn.
- Du lịch: Tiềm năng du lịch phong phú nhưng đầu tư chưa tương xứng và nhiều nơi xuống cấp, ô nhiễm,…
* Về kinh tế- xã hội:
- Trình độ phát triển kinh tế - xã hội thấp kém, trình độ dân trí thấp, còn nhiều phong tục tập quán lạc hậu, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.
- Kết cấu hạ tầng thiếu về số lượng và kém về chất lượng.
- Các cơ sở công nghiệp trước đây đã xuống cấp, máy móc công nghệ đã lạc hậu.
2. Khai thác, chế biến khoáng sản và thuỷ điện:
a. Khai thác chế biến khoáng sản:
Giàu tài nguyên khoáng sản nhất nước:
- Kim loại đen, kim loại màu: Sắt (Thái Nguyên), thiếc (Cao Bằng), đồng, vàng (Lào Cai), => Luyện kim, chế tạo máy.
- Than: Quảng Ninh, Na Dương, Thái Nguyên => Khai thác, sàng tuyển => Nhiệt điện, xuất khẩu.
- Khoáng sản phi kim loại: Apatít (Lào Cai) => công nghiệp hóa chất hoá chất.
- Vật liệu xây dựng: đá vôi, sét, cát,...=> CN sản xuất VLXD.
- Khó khăn: Đa số các mỏ quặng nằm ở những nơi kết cấu hạ tầng giao thông vận tải chưa phát triển và nằm sâu trong lòng đất nên việc khai thác đòi hỏi chi phí cao.
b. Thuỷ điện:
- Tiềm năng thuỷ điện lớn đặc biệt hệ thống sông Hồng: 11 triệu KW, riêng sông Đà gần 6 triệu KW.
- Xây dựng các nhà máy thuỷ điện: Hoà Bình (sông Đà) 1,92 triệu KW, Thác Bà (sông Chảy) 110 nghìn KW, Tuyên Quang (sông Gâm) 300 nghìn KW. Hàng trăm trạm thủy điện quy mô vừa và nhỏ khác đã xây dựng để phục vụ cho nhu cầu của địa phương
- Đang xây dựng: Sơn La (sông Đà) 2,4 triệu KW.
- Hạn chế: Vốn đầu tư, lao động, công nghệ hạn chế. Vấn đề môi trường sinh thái
3. Trồng và chế biến cây công nghiệp, dƣợc liệu, rau quả cận nhiệt và ôn đới
a. Điều kiện
- Đất: Feralít, phù sa cổ, phù sa.
- Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh.
- Nền địa hình cao.
- Dân cư có kinh nghiệm, chính sách, thị trường tiêu thụ,....
b. Hiện trạng
- Chè: Phú Thọ, Thái Nguyên, Yên Bái,.. nhiều giống chè ngon chè Tuyết, San…
- Thuốc quý: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hoàng Liên Sơn.
- Rau và hạt giống: Sa Pa.
* Hạn chế.
- Rét đậm, rét hại, sương muối
- Thiếu nước.
- Cơ sở chế biến còn nhiều hạn chế.
4. Chăn nuôi gia súc[/anchor
* Thế mạnh:
- Nhiều đồng cỏ.
- Nhiều cao nguyên lớn ở độ cao 600 - 700m
* Tình hình phát triển:
- Trâu, bò thịt nuôi rộng rãi.
+ Trâu: 1,7 triệu con (1/2 đàn trâu cả nước).
+ Bò: 900.000 con (16% đàn bò cả nước).
- Bò sữa: Mộc Châu (Sơn La).
- Lớn: 5,8 triệu con (21% cả nước).
- Ngoài ra: Ngựa, dê,..
5. Kinh tế biển
- Phát triển mạnh các ngành kinh tế biển: Khu Đông Bắc giáp biển giàu tiềm năng
+ Đánh bắt, nuôi trồng, chế biến thuỷ sản.
+ Giao thông vận tải biển (với cảng nước sâu Cái Lân), cảng Cẩm Phả, Cửa Ông..
+ Du lịch biển (Quần thể du lịch Hạ Long, bãi biển Trà Cổ).
+ Khai thác khoáng sản biển.
Để ôn tập tốt hơn, các em có thể tham gia luyện thi với các bộ đề thi thử THPT Quốc Gia 2020 môn Địa có đáp án của chúng tôi.
Trên đây là những kiến thức Vấn đề khai thác thế mạnh ở Trung du và Miền núi Bắc bộ cần ghi nhớ. Mong rằng tài liệu này sẽ giúp em học tốt hơn môn Địa Lí 12 và đạt điểm cao trong các kỳ thi.