Trong phong trào giải phóng dân tộc (1939-1945), nhân dân Việt Nam có hoạt động

Trong phong trào giải phóng dân tộc (1939-1945), nhân dân Việt Nam đấu tranh chống phát xít Pháp - Nhật.
Phong trào giải phóng dân tộc từ tháng 9/1939 đến tháng 3/1945
1. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 11/1939
Tháng 11/1939, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp tại Bà Điểm (Hóc Môn) do Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ chủ trì, xác định:
+ Nhiệm vụ, mục tiêu trước mắt là đánh đổ đế quốc và tay sai, giải phóng các dân tộc ở Đông Dương, làm cho Đông Dương hoàn toàn độc lập.
+ Tạm gác lại khẩu hiệu cách mạng ruộng đất, tịch thu ruộng đất của thực dân đế quốc và địa chủ, phản bội quyền lợi dân tộc, chống tô cao, lãi nặng.
+ Thay khẩu hiệu “Thành lập chính quyền Xô viết công nông binh” bằng khẩu hiệu “Chính phủ dân chủ cộng hòa”.
+ Chuyển từ đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ sang đánh đổ chính quyền của đế quốc và tay sai; từ hoạt động hợp pháp, nửa hợp pháp sang hoạt động bí mật và bất hợp pháp. Thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất phản đế Đông Dương thay cho Mặt trận dân chủ Đông Dương.
+ Hội nghị đánh dấu sự chuyển hướng quan trọng - đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu, đưa nhân dân ta bước vào thời kỳ trực tiếp vận động cứu nước.
2. Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kỳ mới
a). Khởi nghĩa Bắc Sơn (27/9/1940)
- Ngày 22/9/1940, Nhật vượt biên giới Việt – Trung, đánh chiếm Lạng Sơn, ném bom Hải Phòng, đổ bộ lên Đồ Sơn.
- Ở Lạng Sơn, Pháp bị tổn thất nặng nề nên phần lớn đầu hàng, số còn lại rút chạy về Thái Nguyên qua đường Bắc Sơn.
- Đêm 27/9/1940, Đảng bộ địa phương lãnh đạo nhân dân Bắc Sơn chặn đánh Pháp, chiếm đồn Mỏ Nhài, chính quyền địch ở Bắc Sơn tan rã, nhân dân làm chủ châu lị và các vùng lân cận, đội du kích Bắc Sơn được thành lập.
- Pháp và Nhật đã cấu kết với nhau, Nhật cho Pháp trở lại đóng đồn bốt ở Lạng Sơn; Pháp tiến hành khủng bố, đốt phá làng bản, bắn giết những người tham gia khởi nghĩa.
- Khởi nghĩa Bắc Sơn mở đầu phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, Đảng rút ra những bài học quý báu về khởi nghĩa vũ trang, thời cơ khởi nghĩa.
b). Khởi nghĩa Nam Kỳ (23/11/1940)
- Tháng 11/1940, Pháp bắt thanh niên Việt Nam và Cao Miên làm bia đỡ đạn tại biên giới Thái Lan nên bị nhân dân Nam Kỳ và binh lính phản đối.
- Xứ ủy Nam Kỳ chuẩn bị phát động khởi nghĩa, cử đại biểu ra Bắc xin chỉ thị của Trung ương .
- Tháng 11/1940, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng tại Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh) xác định kẻ thù chính là đế quốc Pháp - Nhật; duy trì đội du kích Bắc Sơn, lập căn cứ du kích và đình chỉ cuộc khởi nhĩa Nam Kỳ vì thời cơ chưa chín muồi.
- Kế hoạch bị lộ nhưng lệnh khởi nghĩa của Xứ ủy đã đến các địa phương, nên khởi nghĩa vẫn nổ ra đêm 22 rạng sáng 23/11/1940.
- Khởi nghĩa bùng nổ từ miền Đông đến miền Tây Nam Bộ như Biên Hòa, Gia Định, Chợ Lớn, Tân An, Bến Tre, Trà Vinh, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Rạch Giá, Mỹ Tho, Vĩnh Long. Chính quyền cách mạng được thành lập ở nhiều nơi.
- Pháp cho máy bay ném bom tàn sát nhân dân những vùng nổi dậy và bắt nhiều người. Nghĩa quân rút về Đồng Tháp và U Minh để củng cố lực lượng.
- Cuộc khởi nghĩa chứng tỏ tinh thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân Nam Bộ, sẵn sàng đứng lên chiến đấu chống quân thù.
c). Binh biến Đô Lương (13/01/1941)
Binh lính người Việt trong quân đội Pháp phản đối việc Pháp đưa lính người Việt sang Lào đánh nhau với quân Thái Lan.
- Ngày 13/1/1941, Đội Cung (Nguyễn Văn Cung) chỉ huy binh lính đồn Chợ Rạng (Nghệ An) nổi dậy, đánh chiếm đồn Đô Lương rồi kéo về Vinh, phối hợp với binh lính ở đây chiếm thành.
- Do quân Pháp kịp thời đối phó, chiều hôm sau, toàn bộ binh lính tham gia nổi dậy bị bắt.
- Pháp xử bắn Đội Cung cùng 10 đồng chí khác, nhiều người khác bị kết án khổ sai, đưa đi đày .
Trong ba tháng, ba cuộc nổi dậy nối tiếp nổ ra ở ba miền của đất nước, do nhiều tầng lớp nhân dân và binh lính tham gia, nêu cao tinh thần bất khuất của dân tộc. Các cuộc nổi dậy đã thất bại vì điều kiện khởi nghĩa chưa chín muồi, nhưng là bước đầu đấu tranh bằng vũ lực của các dân tộc Đông Dương.
3. Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng. Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5/1941)
- Ngày 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam và chủ trì Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 8 trong thời gian từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941 tại Pác Bó (Hà Quảng, Cao Bằng).
- Hội nghị xác định nhiệm vụ chủ yếu trước mắt là giải phóng dân tộc, thành lập chính phủ Cộng hoà Dân chủ. Gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất, thay bằng khẩu hiệu giảm tô, chia lại ruộng công, tiến tới thực hiện người cày có ruộng. Thành lập chính phủ nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa. Hội nghị thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh thay cho Mặt trận Thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương.
+ Hình thức khởi nghĩa đi từ khởi nghĩa từng phần tiến tới tổng khởi nghĩa.
+ Hội nghị đã hoàn chỉnh chủ trương đề ra tại Hội nghị Trung ương tháng 11/1939 (tiếp tục đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu).
+ Ngày 19/5/1941, Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) ra đời và công bố Tuyên ngôn, Chương trình, Điều lệ.
4. Chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền
a). Xây dựng lực lượng cho cuộc khởi nghĩa vũ trang:
- Xây dựng lực lượng chính trị:
+ Vận động quần chúng tham gia Việt Minh qua các Hội cứu quốc…
+ Năm 1943, Đảng đưa ra “Đề cương văn hóa Việt Nam”.
+ Năm 1944, thành lập Hội văn hóa cứu quốc và Đảng Dân chủ Việt Nam.
- Xây dựng lực lượng vũ trang:
+ Phát triển đội du kích Bắc Sơn thành các Trung đội Cứu quốc quân. Cứu quốc quân phát động chiến tranh du kích. Đội Cứu quốc quân II ra đời.
+ Xây dựng đội du kích…
- Xây dựng căn cứ địa:
+ Năm 1940, Khu Căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai được xây dựng.
+ Năm 1941, Nguyễn Ái Quốc chọn Cao Bằng để xây dựng căn cứ địa.
b). Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền:
- Ngày 7/5/1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị chuẩn bị khởi nghĩa và kêu gọi nhân dân sắm vũ khí đuổi kẻ thù chung.
- Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thành lập.