Trong các nhân tố tiến hóa, nhân tố được coi là nhân tố định hướng cho sự tiến

Nhân tố tiến hóa được coi là nhân tố định hướng cho quá trình tiến hóa là chọn lọc tự nhiên.
Trên quan điểm di truyền học hiện dại, cơ thể thích nghi trước hết phải có kiểu gen phản ứng thành những kiểu hình có lợi trước môi trường, đảm bảo sự sống sót của các cá thể. Nhưng nếu chỉ sống sót mà không sinh sản được thì không đóng góp vào vốn gen của quần thể, sẽ vô nghĩa với quá trình tiến hóa. Bởi vậy mặt chủ yếu của chọn lọc tự nhiên là sự phân hóa khả năng sinh sản của những kiểu gen khác nhau trong quần thể.
CLTN không chỉ tác động vào cá thể mà còn phát huy tác dụng ở cả các cấp độ dưới và trên mức cá thể.
Trong một quần thể đa hình, thì CLTN đảm nảo sự sống sót, sinh sản ưu thế của những cá thể mang nhiều đặc điểm có lợi hơn. CLTN tác động lên kiểu hình qua nhiều thế hệ đã dẫn tới hệ quả là chọn lọc kiểu gen.
Trong một quần thể có sự cạnh tranh giữa các nhóm cá thể thuộc các dòng có nhu cầu khác nhau về thức ăn, chỗ làm tổ…Dưới tác dụng của CLTN, các quần thể có vốn gen thích nghi hơn đã thay thế những quần thể có kiểu gen kém thích nghi.
Chọn lọc quần thể hình thành những đặc điểm thích nghi tương quan giữa các cá thể, đảm bảo sự tồn tại của những quần thể thích nghi nhất, quy định sự phân bố của chúng trong thiên nhiên. Chọn lọc cá thể làm tăng tỉ lệ những cá thể thích nghi nhất trong nội bộ quần thể. Chọn lọc cá thể và chọn lọc quần thể luôn luôn diễn ra.
Tóm lại, CLTN không tác động đối với từng gen riêng rẽ mà đối với toàn bộ kiểu gen, không chỉ tác động đối với từng cá thể riêng rẽ mà đối với cả quần thể. CLTN là nhân tố quy định chiều hướng và nhịp điệu biến đổi thành phần kiểu gen của quần thể, là nhân tố định hướng của quá trình tiến hóa.