Nội dung cơ bản của các bộ luật thời Lý, Trần, Lê là bảo vệ đặc quyền, đặc lợi của giai cấp thống trị
Kiến thức bổ sung:
*Nội dung cơ bản của các bộ luật thời Lê.
– Đây là Bộ luật chính thức của Nhà nước Đại Việt thời Lê sơ và hiện còn được lưu giữ đầy đủ. Bộ luật Hồng Đức là tên gọi thông dụng của Bộ Quốc triều hình luật. Bộ luật Hồng Đức có thể coi là một bộ luật tổng hợp bao gồm nhiều quy phạm pháp luật thuộc các lĩnh vực khác nhau.
– Phân loại tội phạm theo quy định của Bộ luật Hồng Đức được phân thành nhiều nhóm, cụ thể:
+ Phân loại theo việc phạm tội cố ý hay phạm tội vô ý.
+ Phân loại theo hình phạt.
+ Phân loại dựa vào tính chất của đồng phạm.
+ Phân loại theo âm mưu phạm tội và hành vi phạm tội.
*Đối với nội dung cơ bản của các bộ luật thời Trần.
– Hình sự:
+ Pháp luật nhà Trần khá nặng. Các tội trộm cắp lần đầu bị đánh 80 trượng, thích chữ lên mặt và phải đền cho chủ theo tỉ lệ mất 1 đền 9, nếu không đền đủ phải gán vợ con làm nô tì. Người tái phạm tội sẽ bị chặt chân tay, ai tái phạm tới lần thứ 3 sẽ bị giết.
+ Với tội gian dâm: Pháp luật cho phép giết chết kẻ gian dâm nếu bắt tại trận, gian phu được quyền nộp 300 quan chuộc tội gian phụ phải về nhà chồng làm nô tì.
– Phân chia tầng lớp:
+ Đại quý tộc trước hết là vua và hoàng gia được pháp luật dành cho đặc quyền, đặc lợi. Tội danh phí báng triều đình như nhau, người trong hoàng tộc là Trần Lão có thể dùng 1000 quan tiền chuộc nhưng nô lệ tên là Khoáng đồng mưu thì bị xử lăng trì.
+ Nhà Trần cho đặt một quả chuông lớn trong lầu để dân chúng kêu oan thì đến gõ chuông.
+ Nô tì của vương hầu, công chúa phải thích chữ vào mặt, mang hiệu quả của chủ, nếu không sẽ bị coi là giặc cướp. Nô tì không được kết hôn với quý tộc, cha con vợ chồng gia nô trong nhà không được tố cáo nhau.
– Nông nghiệp:
+ Pháp luật thời Trần xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản, nhất là ruộng đất. Để bảo vệ và khuyến khích nghề nông, nhà Trần theo lệ nhà Lý, cấm giết trâu bò bừa bãi nếu giết sẽ nộp ba con trâu hoặc bò và đánh 80 trượng, nếu người nhìn thấy mà không cáo lên vua thì sẽ phạt một con trâu hoặc bò và đánh 100 trượng tội che giấu.
+ Pháp luật còn coi việc xây dựng đê điều và các công trình thủy lợi là công việc của triều đình và toàn dân.
*Đối với nội dung cơ bản của các bộ luật thời Lý.
– Nhà Lý được xác định là Nhà nước đầu tiên ở Việt Nam chính thức có hệ thống pháp luật từ khi giành độc lập sau thời Bắc thuộc mà thời nhà Ngô, nhà Đinh và nhà Tiền Lê trước đó chưa có.
– Đối với hình thư:
+ Năm 1042, Lý Thái Tông sai trung thư san định luật lệ, chấn chỉnh cho thích ứng với thời thế, chia ra môn loại biên thành điều khoản thành sách Hình thư của một triều đại. Đại Việt sử ký toàn thư ghi nhận việc này từ khi sách làm xong, Lý Thái Tông xuống chiếu ban hành, nhân dân lấy làm tiện.
+ Ngay sau khi ban hành luật, nhà Lý cho ban hành thể lệ chuộc tội những người già trên 70 tuổi, trẻ con dưới 15 tuổi, người có nhược tật, những người họ nhà vua và người có công nếu phạm tội có thể chuộc tội bằng tiền, trừ khi người đó phạm phải những tội trong thập ác.
+ Năm 1071, triều đình bổ sung thêm quy định về chuộc tội: Tùy theo tội nặng nhẹ thì nộp tiền với mức độ nhiều ít khác nhau. Người phạm tội ăn trộm sẽ bị chặt hết ngón chân, ngón tay. Năm 1043, Lý Tháo Tông đặt thêm quy định ai trộm lúa của dân sẽ bị đánh 100 trượng, nếu không lấy được mà làm bị thương người khác sẽ bị tội lưu. Quân lính lấy của cải của dân sẽ bị đánh 100 trượng và thích 30 chữ.
Nội dung cơ bản của các bộ luật thời Lý, Trần, Lê là gì?
Xuất bản: 29/10/2020 - Cập nhật: 06/10/2023 - Tác giả: Phạm Dung
Câu Hỏi:
Đáp án và lời giải
Nhà Lý xây dựng Văn Miếu - Quốc Tử Giám để: Dạy học cho con vua, quan, tổ chức các kì thi.
Giải thích:
+ Năm 1070, nhà Lý xây dựng văn miếu thờ Khổng Tử và là nơi dạy học cho con vua.
+ Năm 1076, Quốc Tử Giám được mở cho con em qúy tộc đến học và tổ chức một số kì thi.
Điểm giống nhau trong chính sách tổ chức quân đội thời nhà Lý so với thời nhà Trần là: Thực hiện chính sách "ngụ binh ư nông".
Cả nhà Lý và Trần đều thực hiện chính sách "ngụ binh ư nông" (gửi binh ở nhà nông), cho quân sĩ luân phiên về cày ruộng và thanh niên đăng kí tên vào sổ nhưng vẫn ở nhà sản xuất, khi cần triều đình sẽ điều động.
Nguyên nhân kiến nhà Lý sụp đổ không phải do quân Tống tiến công xâm lược nước ta và lật đổ nhà Lý.
Giải thích: Lúc này nhà Tống cũng bước vào thời kỳ suy yếu và đứng trước nguy cơ xâm lược của Mông Cổ. Nguyên nhân khiến nhà Lý sụp đổ xuất phát từ bên trong.
Quân đội của nhà Lý được phiên chế thành những bộ phận là cấm quân, quân địa phương.
Quân đội của các nhà nước phong kiến ở Việt Nam từ thế kỉ XI đến XV sớm được tổ chức quy củ, gồm hai bộ phận: cấm quân- quân bảo vệ nhà vua và kinh thành và quân địa phương- canh phòng ở các lộ phủ.
Thời nhà Lý đã xuất hiện thêm một hình thức tuyển chọn quan lại mới là bằng con đường khoa cử. Năm 1075 khoa thi đầu tiên được mở để tuyển chọn quan lại.
Các triều đại trước đây có 3 hình thức tuyển chọn quan lại là nhiệm tự, tiến cử và bảo cử.
Năm 1054, nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt.
Kiến thức bổ sung:
Năm 1009 Lê Long Đĩnh chết, Lý Công Uẩn lên làm vua, nhà Lý thành lập – Lý Thái Tổ, năm 1010, Lý Công Uẩn đặt niên hiệu là Thuận Thiên, dời đô từ Hoa Lư ra Đại La rồi đổi tên là Thăng Long (rồng bay). Đến năm 1054 nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt.
Vua Lý Huệ Tông không có người nối dõi không chứng tỏ sự khủng hoảng của nhà Lý cuối thế kỉ XII
Từ cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng khủng hoảng, suy yếu:
- Chính quyền không chăm lo đến đời sống của nhân dân mà lại lao vào ăn chơi sa đọa
Các thương nhân châu Âu đến buôn bán và lập thương điếm không phản ánh được sự phồn thịnh của kinh thành Thăng Long thời nhà Lý
- Thời Lý, kinh thành Thăng Long đã dần trở thành đô thị phồn thịnh, biểu hiện:
- Phía trong Hoàng thành là nơi làm việc, sinh hoạt của nhà vua và hoàng thất. Có nhiều cung điện được xây dựng nguy nga bằng gỗ, lợp ngói ống, đầu có bít ngói hình rồng, hình phượng, hình hoa sen tạo thành một điềm mái mĩ lệ trước lầu rồng, gác phượng. Ngoài một số cung điện còn có lầu gác hai- ba tầng, từ xã đã thấy cung điện vua ngự cao đến 4 tầng.
- Phía ngoài Hoàng thành có khu dân cư với hệ thống chợ- bến, phường phố công thương nghiệp và những xóm trại nông nghiệp...
Ruộng đất trong cả nước trên danh nghĩa đều thuộc quyền sở hữu tối cao của nhà vua
Sản xuất nông nghiệp thời Lý phát triển xuất phát từ những chính sách tích cực phát triển nông nghiệp của nhà nước:
- Ruộng đất là tư liệu sản xuất quan trọng nhất. Trên danh nghĩa thuộc quyền sở hữu của nhà vua, nhưng thực tế ruộng đất được đem chia đều cho nông dân cày cấy và nộp tô thuế cho nhà vua.