Người lãnh đạo cuộc chiến đấu chống Pháp tấn công thành Hà Nội lần thứ nhất là Nguyễn Tri Phương. Kết quả trận đánh kéo dài chưa đến một giờ, 7000 quân triều đình dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương cố gắng cản giặc nhưng thất bại. Quan đại thần nhà Nguyễn Nguyễn Tri Phương bị thương và bị bắt, thành Hà Nội thất thủ.
Nguyễn Tri Phương (Quan võ) cùng với Trương Đăng Quế (Chính trị) và Phan Thanh Giản (Quan văn) là 3 vị quan đầu triều. Ông là người Thừa Thiên, thông minh, ham học và học giỏi nhưng không đi thi. Ông bắt đầu tham gia triều chính từ Bộ Hộ, do ngay từ đầu đã thể hiện khả năng hơn người nên ông sớm được trọng dụng.
Nguyễn Tri Phương hy sinh cùng với sự kiện mất thành Hà Nội năm 1873. Ông là tấm gương sáng về lòng trung thành và tuyệt đối không nhân nhượng trước kẻ thù. Ngay khi bị thương và bị bắt, quân Pháp cho chữa chạy với hy vọng sau này có thể mua chuộc, nhưng với khí tiết anh dũng, ông đã xé băng, tuyệt thực mà chết.
