Câu 1: Xếp những câu dưới đây vào nhóm phù hợp: câu đơn, câu ghép chính phụ, câu ghép đẳng lập. Chỉ ra chủ ngữ, vị ngữ của các cụm chủ vị trong mỗi câu.
a) Thưa thầy, giá nhà con khỏe khoắn, thì nhà con chả dám kêu.
(Nguyễn Công Hoan)
b) Trên diện tích không rộng, mọc lên hàng nghìn đảo đá muôn hình muôn vẻ, tựa tấm thảm xanh lộng lẫy, lấp lánh vô số châu ngọc.
(Thi Sảnh)
c) Mừng đi trước dẫn đường, Nghi dắt ngựa theo sau.
(Phùng Quán)
d) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
(Nguyễn Quang Sáng)
e) Em ngủ và chị cũng thiu thiu ngủ theo.
(Băng Sơn)
Trả lời:
a.
Câu ghép chính phụ:
- CN1: nhà con
- VN1: khỏe khoắn
- CN2: nhà con
- VN2: chả dám kêu
b.
Câu đơn:
- CN: hàng nghìn đảo đá muôn hình muôn vẻ
- VN: mọc lên, tựa tấm thảm xanh lộng lẫy, lấp lánh vô số châu ngọc.
c.
Câu ghép đẳng lập:
- CN1: Mừng
- VN1: đi trước dẫn đường
- CN2: Nghi
- VN2: dắt ngựa theo sau
d.
Câu đơn:
- CN: Chúng tôi, mọi người – kể cả anh
- VN: đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.
e.
Câu ghép đẳng lập:
- CN1: Em
- VN1: ngủ
- CN2: chị
- VN2: cũng thiu thiu ngủ theo.
Câu 2: Tìm các kết từ dùng để nối các vế câu trong những câu ghép dưới đây. Chỉ ra mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các vế câu.
a) Vì tôi thắng tợn nên hai cậu chủ bé nhỏ của tôi yêu quý tôi lắm. (Tô Hoài)
b) Nếu Thạc hôm trước cũng ngạc nhiên như Huy chiều hôm nay thì tôi còn mất công phu tìm tòi nhiều hơn. (Thế Lữ)
c) Tuy rét vẫn kéo dài, mùa xuân đã đến bên bờ sông Lương. (Nguyễn Đình Thi)
d) Hai người giằng co nhau, du đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gậy ra, áp vào vật nhau. (Ngô Tất Tố)
Trả lời:
a) “Vì – nên” - Mối quan hệ nguyên nhân - kết quả.
b) “Nếu – thì” - Mối quan hệ điều kiện - kết quả.
c) “Tuy” - Mối quan hệ tương phản.
d). “giằng co nhau, du đẩy nhau, rồi ai nấy đều buông gây ra, áp vào” - Mối quan hệ tăng tiến.
Câu 3: Tìm câu ghép trong các đoạn văn dưới đây. Cho biết vì sao không thể tách mỗi vế câu trong những câu ghép ấy thành một câu đơn.
a) Dế Choắt là tên tôi đã đặt cho nó một cách chế giễu và trịch thượng thế. Choắt nọ có lẽ cũng trạc tuổi tôi. Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên tôi coi thường ... (Tô Hoài)
b) Kể từ hôm đó, mặc dù mọi chuyện vẫn như cũ trong căn nhà của chúng tôi, nhưng tôi luôn luôn cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài. Những lúc ngồi bên bàn học, tôi chỉ muốn gục đầu xuống khóc. (Tạ Duy Anh)
c) Vào mùa sương, ngày ở Hạ Long như ngắn lại. Buổi sớm, Mặt Trời lên ngang cột buồm, sương tan, trời mới quang. Buổi chiều, nắng vừa nhạt, sương đã buông nhanh xuống mặt biển.
(Thi Sảnh)
d) Sáng hôm sau, bà con bên nội, bên ngoại đến rất đông. Cả con bé cũng theo ngoại nó về. Anh Sáu phải lo tiếp khách, anh như không chú ý đến con nữa.
(Nguyễn Quang Sáng)
Trả lời:
a.
Câu ghép: Nhưng vì Choắt bẩm sinh yếu đuối nên tôi coi thường ...
=> Vì các vế câu liên kết bằng các quan hệ từ nguyên nhân - kết quả
b.
Câu ghép: Kể từ hôm đó, mặc dù mọi chuyện vẫn như cũ trong căn nhà của chúng tôi, nhưng tôi luôn luôn cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài.
=> Các vế theo quan hệ tương phản, đối lập.
c.
Câu ghép: Buổi sớm, Mặt Trời lên ngang cột buồm, sương tan, trời mới quang. Buổi chiều, nắng vừa nhạt, sương đã buông nhanh xuống mặt biển.
=> Vì các vế theo quan hệ liệt kê.
d.
Câu ghép: Anh Sáu phải lo tiếp khách, anh như không chú ý đến con nữa.
=> Vì các vế theo quan hệ liệt kê.
Câu 4: Trong những câu ghép dưới đây, ở câu nào có thể lược bỏ chủ ngữ của một trong hai vế, ở câu nào không thể lược bỏ? Vì sao?
a) Nàng nói đến đây, mọi người đều ứa hai hàng lệ. (Nguyễn Dữ)
b) Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. (Nguyễn Quang Sáng)
c) Sếu chỉ sống ở vùng sinh thái tự nhiên cân bằng, Tam Nông là vùng đất tự nhiên bảo đảm được sự cân bằng đó. (Vườn quốc gia Tràm Chim – Tam Nông)
Trả lời:
- Câu b có thể lược bỏ chủ ngữ của 1 trong 2 vế
- Câu a và c thì không thể vì chủ ngữ ở hai vế khác nhau, lược đi sẽ thiếu thông tin, người đọc sẽ không hiểu được nội dung đề cập.
Câu 5: Viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của việc đọc sách đối với sự phát triển của mỗi người, trong đó có sử dụng một câu ghép. Chỉ ra câu ghép được sử dụng trong đoạn văn đã viết.
Trả lời:
Sách là tri thức, là tài sản vô giá, đọc sách mang đến cho chúng ta rất nhiều lợi ích. Đọc sách giúp chúng ta mở rộng hiểu biết, những tri thức của nhân loại được đúc kết trong sách nên khi đọc sách, chúng ta sẽ lĩnh hội được kiến thức ở rất nhiều lĩnh vực. Không chỉ cung cấp cho chúng ta kho tàng tri thức quý báu, đọc sách còn mang đến cho chúng ta những điều hay, dẫn dắt chúng ta trở thành những con người có ích cho xã hội. Những bài học nhân văn, những giá trị tốt đẹp của cuộc sống trong sách giúp chúng ta yêu đời, yêu người, yêu chính bản thân mình, hướng tới những điều tốt đẹpViệc đọc sách mang lại nhiều lợi ích tuy nhiên chúng ta cần phải chọn những cuốn sách tốt, có giá trị để đọc, đọc sách kết hợp với thực hành, vận dụng những điều được học trong sách vào cuộc sống. Tóm lại sách là người bạn tốt của con người, chúng ta cần chăm chỉ đọc sách để lĩnh hội kiến thức cũng như bồi đắp cho ta một tâm hồn đẹp.
- Câu ghép: Sách là tri thức, là tài sản vô giá, đọc sách mang đến cho chúng ta rất nhiều lợi ích.
