Tập làm văn: Luyện tập tả người (Quan sát và chọn lọc chi tiết)

Soạn bài Tập làm văn lớp 5 Luyện tập tả người tuần 12 trang 122 SGK được Đọc tài liệu tổng hợp bao gồm các nội dung chính: Cấu trúc bài văn tả người, các bước làm bài văn tả người, gợi ý trả lời các câu hỏi SGK trang 122-123.

Mục tiêu tài liệu

- Các em học sinh được nhắc lại kiến thức về cấu trúc và các bước làm bài văn tả người lớp 5.

- Vận dụng, liên hệ kiến thức với các bài tập thực tế.

Kiến thức cần nhớ

I. Cấu tạo của bài văn tả người

Bài văn tả người thường có 3 phần chính:

1. Mở bài: Giới thiệu về người định tả

2. Thân bài

- Tả ngoại hình (đặc điểm nổi bật về tầm vóc, cách ăn mặc, khuôn mặt, mái tóc, cặp mắt, hàm răng,…)
- Tả tính tình, hoạt động (lời nói, cử chỉ, thói quen, cách ứng xử với người khác,…)

3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ về người được tả

II. Các bước làm một bài văn tả người

Bước 1: Xác định người mà em muốn tả
Bước 2: Quan sát và lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu về ngoại hình của người em chọn tả (khuôn mặt, mái tóc, đôi mắt, vóc người, dáng đi,…)
Bước 3: Em lựa chọn những chi tiết để tả đúng các đặc điểm ấy

VD: Mái tóc: chú ý đến đặc điểm độ dài, màu sắc, chất tóc,…

Bước 4: Lập dàn ý: Sắp xếp các ý em vừa tìm được theo một trật tự nhất định
Bước 5: Dựa vào dàn ý đã lập hãy viết thành bài hoàn chỉnh. Một bài hoàn chỉnh bao gồm những đoạn văn nhỏ. Trong mỗi đoạn văn em cần chủ ý có câu mở đoạn, các từ ngữ hình ảnh cần được sử dụng một cách sinh động và hiểu quả.

Bước 6: Kiểm tra lại

- Bài văn đã đủ 3 phần theo kết cấu MB – TB – KB hay chưa
- Các đoạn văn đã có câu mở đoạn chưa?
- Cách hành văn của em đã được trôi chảy, lưu loát hay chưa? Chú ý lỗi chính tả. Các hình ảnh, từ ngữ được đem vào sử dụng phải đảm bảo đúng, hợp lý, sinh động, biểu cảm.
- Mỗi một chi tiết miêu tả mà em sử dụng phải đảm bảo thể hiện được tính cách nhân vật cũng như tình cảm của em đối với đối tượng đang được miêu tả.
- Cách sắp xếp các câu, các phần trong bài của em đã được hợp lý chưa.

Gợi ý trả lời câu hỏi SGK

Câu 1 (trang 122 sgk Tiếng Việt 5): Đọc bài văn sau và ghi lại những đặc điểm ngoại hình của người bà(mái tóc, đôi mắt, khuôn mặt,...)

Bà tôi

Bà tôi ngồi cạnh tôi, chải đầu. Tóc bà tôi còn đen, dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xõa xuống ngực, xuống đầu gối. Một tay khẽ nâng mớ tóc lên và ướm trên tay, bà tôi dưa một cách khó khăn chiếc lược thưa bằng gỗ vào mớ tóc dày.

Giọng nói bà tôi đặc biệt trầm bổng, nghe như tiếng chuông đồng. Nó khắc sâu vào trí nhớ tôi dễ dàng như những đóa hoa, và cũng dịu dàng, rực rỡ, đầy nhựa sống. Khi bà tôi mỉm cười, hai con ngươi đen sẩm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả. Đôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, tươi vui và không bao giờ tắt. Mặc dù trên đôi má ngăm ngăm đã có nhiều nếp nhăn, khuôn mặt của bà tôi hình như vẫn tươi trẻ.

(Theo Mác-xim Go-rơ-ki)

Hướng dẫn trả lời

* Mái tóc:

- Mái tóc bà đen và dày kì lạ, phủ kín cả hai vai, xõa xuống ngực, xuống đầu gối.

- Mái tóc dày khiến bà đưa chiếc lược vào một cách khó khăn.

* Đôi mắt:

- Khi bà cười hai con người đen sẫm nở ra, long lanh, dịu hiền khó tả, đôi mắt ánh lên những tia sáng ấm áp, tươi vui.

* Khuôn mặt:

- Đôi má ngăm ngăm đã có nhiều nếp nhăn, khuôn mặt của bà hình như vẫn tươi trẻ.

* Giọng nói:

- Giọng bà trầm bổng, ngân nga như tiếng chuông, khắc sâu vào trí nhớ của cháu, dịu dàng, rực rỡ, đầy nhựa sống như những đóa hoa.

Câu 2 (trang 123 sgk Tiếng Việt 5): Đọc và ghi lại những chi tiết tả người thợ rèn đang làm việc trong bài văn sau:

Người thợ rèn

Ngồi xem anh Thận làm việc thật thích: có cái gì rất khỏe rất say trong công việc của anh, sinh động và hấp dẫn lạ thường. Này đây, anh bắt lấy thỏi thép hồng như bắt lấy con cá sống. Dưới những nhát búa hăm hở của anh, con cá lửa ấy vùng vẫy, quằn quại, giãy lên đành đạch. Những chiếc vảy của nó bắn ra tung tóe thành những tia lửa sáng rực. Nó nghiến răng ken két, nó cưỡng lại anh, nó không chịu khuất phục. Anh quặp lấy nó trong đôi kìm sắt dài, lại dúi đầu nó vào giữa đống than hồng.

- Thôi nào! – Anh bảo cậu thợ phụ.

Cậu thanh niên rướn người lên. Đôi ống bễ thở phì phò. Những chiếc lưỡi lửa liếm lên rực rỡ.

- Thôi! – Anh nói.

Cậu thợ phụ trở tay lau mồ hôi đầm đìa trên khuôn mặt ửng hồng vì hơi nóng,

trong khi anh Thận lại lôi con cá lửa ra, quật nó lên hòn đe và vừa hằm hằm quai búa choang choang vừa nói rõ to: “Này … Này … Này …”

Cuối cùng con cá lửa đành chịu thua. Nó nằm ưỡn dài ngửa bụng ra trên đe mà

chịu những nhát búa như trời giáng. Và tới lúc anh trở tay ném nó đánh xèo một tiếng vào cái chậu nước đục ngầu làm cho chậu nước bùng sôi lên sùng sục thì nó đã biến thành một chiếc lưỡi rựa vạm vỡ và duyên dáng. Anh Thận chỉ liếc nhìn nó một cái, như một kẻ chiến thắng. Và anh lại bắt đầu một cuộc chinh phục mới.

(Theo Nguyên Ngọc)

Hướng dẫn trả lời

Những chi tiết tả người thợ rèn đang làm việc:

- Bắt lấy thỏi thép hồng như bắt lấy một con cá sống.

- Quai những nhát búa hăm hở (khiến con cá lửa vùng vẫy, quằn quại, giãy đành đạch, vảy bắn tung tóe thành những tia lửa sáng rực, nghiến răng ken két, cưỡng lại, không chịu khuất phục).

- Quặp thỏi thép trong đôi kìm sắt dài, dúi đầu vào giữa đống than hồng; lệnh cho thợ phụ thổi bễ.

- Lôi con cá lửa ra, quật nó lên hòn đe, vừa hằm hằm quai búa choang choang vừa nói rõ to: "Này... này... này" (khiến con cá lửa chịu thua, nằm ưỡn dài ngửa bụng ra trên đe mà chịu những nhát búa như trời giáng).

- Trở tay ném thỏi sắt đánh xèo một tiếng vào cái chậu nước đục ngầu (làm chậu nước đục ngầu, làm co chậu nước bùng sôi lên sùng sục; con cá sắt chìm nghỉm, biến thành chiếc lưỡi rựa vạm vỡ, duyên dáng).

- Liếc nhìn lưỡi rựa như một kẻ chiến thắng, lại bắt đầu một cuộc chinh phục mới.

***

Soạn bài Tập làm văn lớp 5 Luyện tập tả người tuần 12 trang 122 SGK do Đọc tài liệu biên soạn hi vọng các em học sinh sẽ nắm được cách làm những bài văn tả người thật chi tiết, độc đáo và thật ý nghĩa.