Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 6: Văn minh Ai Cập cổ đại. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 6
Tài liệu giải bài tập lịch sử 10 bài 6 Chân trời sáng tạo chi tiết:
I. Cơ sở hình thành
Trả lời câu hỏi trang 28, 29: Soạn sử 10 Chân trời Bài 6
1. Điều kiện tự nhiên và dân cư
Câu hỏi: Em hiểu thế nào về nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt: "Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin"?
Trả lời:
Nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt: "Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin":
- Hằng năm, sau mỗi mùa nước lũ, sông Nin bồi đắp phù sa tạo nên những cánh đồng màu mờ, thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp (lúa mì).
- Sông Nin trở thành con đường giao thông chính, kết nối các vùng, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế hàng hải ở Ai Cập.
=> Như vậy, sông Nin mang đến sự sống cho Ai Cập trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Lời dặn của Hê-rô-dốt cách đây hơn 2.000 năm vẫn còn nguyên giá trị.
2. Điều kiện kinh tế
Câu hỏi: Quan sát Hình 6.2, em hãy mô tả một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại.
Trả lời:
Một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại: Hoạt động kinh kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại gắn liền với sông Nin:
- Trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh.
- Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê.
- Phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thủy tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng.
- Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công; tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.
3. Điều kiện chính trị xã hội
Câu hỏi: Quan sát Hình 6.3, em hãy xác định thành phần, vị trí các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại.
Trả lời:
Thành phần, vị trí các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại:
- Pha-ra-ông (Vua): đứng đầu đất nước, có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh.
- Tầng lớp quan lại, quý tộc: Giúp việc cho Pha-ra-ông (thu thuế, xây dựng đền tháp, chỉ huy quân đội,…).
- Tầng lớp thương nhân, thợ thủ công, nông dân công xã: chiếm số lượng đông đảo trong xã hội; trong đó, nông dân là lực lượng sản xuất chính.
- Tầng lớp nô lệ: Chiếm số ít trong xã hội, chủ yếu làm việc trong các gia đình quan lại, quý tộc hoặc phục vụ trong cung điện
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
Trả lời câu hỏi trang 29, 30, 31: Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 6
1. Chữ viết và văn học
Câu hỏi 1. Thế nào là chữ tượng hình? Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại là gì?
Trả lời:
- Chữ tượng hình là hình ảnh động vật hoặc đồ vật được sử dụng để biểu thị âm thanh hoặc ý nghĩa, được viết thành hàng hoặc cột.
* Ví dụ:
- Hình ảnh một con chim đại diện cho âm thanh của chữ cái "a".
- Hình ảnh nước gợn sóng biểu thị âm của chữ cái "n".
- Hình ảnh một con ong đại diện cho âm tiết "con dơi".
- Hình ảnh hình chữ nhật với một đường vuông góc bên dưới có nghĩa là "ngôi nhà".
- Giá trị của chữ tượng hình Ai Cập cổ đại:
- Là một trong những hệ thống chữ viết sớm nhất trên thế giới.
- Đóng vai trò quan trọng trong việc thi hành nhiều công việc của nhà nước, được các Pha-ra-ông và những người ghi chép ghi lại những thành tựu trong triều đại của họ.
- Minh chứng cho một thời đại hoàng kim ở Ai Cập.
Câu hỏi 2. Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại khiến em suy nghĩ điều gì?
Trả lời:
Việc xây dựng thư viện A-lếch-xan-đri-a đồ sộ thời cổ đại phản ánh nền văn minh đương thời rực rỡ, kho tri thức cổ xưa vô cùng lớn, phong phú của nhân loại.
2. Tín ngưỡng, tôn giáo
Câu hỏi 1. Tại sao người Ai Cập cổ lại sùng bái tự nhiên?
Trả lời:
Người Ai Cập cổ đại sùng bái tự nhiên vì:
+ Trong cuộc sống hằng ngày và đặc biệt là hoạt động sản xuất nông nghiệp của cư dân Ai Cập có sự gắn bó và phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố khác nhau của tự nhiên, như: gió, mưa, nắng…
+ Mặt khác, ở thời cổ đại, nhận thức của con người về thế giới còn nhiều hạn chế
=> do đó, sùng bái tự nhiên là kết quả tất yếu của cư dân Ai Cập cổ đại.
Câu hỏi 2. Theo em, tôn giáo, tín ngưỡng góp phần thúc đẩy sự phát triển những lĩnh vực nào của Ai Cập cổ đại?
Trả lời:
Tôn giáo, tín ngưỡng góp phần thúc đẩy sự phát triển của y học, kiến trúc của Ấn Độ cổ đại, vì: người Ai Cập cho rằng con người là bất tử, sau khi chết nếu thể xác còn nguyên vẹn thì linh hồn sẽ quay trở lại hồi sinh con người. Quan niệm này dẫn đến tục ướp xác và xây lăng mộ để giữ thi thể tồn tại lâu dài.
3. Khoa học kĩ thuật
Câu hỏi: Theo em, tại sao người Ai Cập lại rất giỏi về khoa học tự nhiên và kĩ thuật?
Trả lời:
Người Ai Cập lại rất giỏi về khoa học tự nhiên và kĩ thuật:
- Hằng năm, nước sông Nin dâng cao khiến ranh giới giữa các thửa ruộng bị xoá nhoà, nên mỗi khi nước rút, người Ai Cập cổ đại phải tiến hành đo đạc lại diện tích, do đó người Ai Cập rất giỏi về toán học.
- Với niềm tin vào sự bất tử của linh hồn, cư dân Ai Cập cổ đại có tục ướp xác. Chính do tục ướp xác, người Ai Cập đã sớm có những hiểu biết về cấu tạo cơ thể người; đồng thời hiểu được nguyên nhân của bệnh tật, mối quan hệ giữa tim và mạch máu…
- Do hoạt động sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào các yếu tố tự nhiên, thời tiết và mùa vụ nên cư dân Ai Cập cổ đại sớm có những hiểu biết về Thiên văn và lịch pháp học.
- Cũng để phục vụ đời sống sinh hoạt và sản xuất, người Ai Cập cổ đại đã sớm chế tạo ra: con lăn, cần trục, máy bơm nước, đóng thuyền lớn để đi biển…
4. Kiến trúc và điêu khắc
Câu hỏi: Người A-rập có câu nói: "Con người phải sợ thời gian nhưng thời gian phải sợ kim tự tháp". Em có nhận xét gì về câu nói trên.
Trả lời:
Nhận xét:
- Nhân dân Ai Cập cổ đại, bằng bàn tay và khối óc của mình, đã để lại cho nền văn minh nhân loại những công trình kiến trúc vô giá.
- Trải qua gần 5000 năm, các kim tự tháp hùng vĩ vẫn đứng sừng sững ở vùng sa mạc Ai Cập, bất chấp thời gian và mưa nắng.
- Cho đến nay, trong bảy kì quan của thế giới cổ đại, chỉ còn mỗi kim tự tháp Kê-ốp còn tồn tại. Vì vậy, người A-rập có câu: Con người phải sợ thời gian nhưng thời gian phải sợ kim tự tháp”.
Luyện tập trang 33: Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 6
Câu hỏi 1. Hãy nêu cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Trả lời:
Cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập cổ đại:
*Cơ sở về điều kiện tự nhiên
- Ai Cập cổ đại nằm ở đông bắc châu Phi.
- Địa hình:
+ Chia làm hai khu vực: cao nguyên Thượng Ai Cập ở phía nam và đồng bằng Hạ Ai Cập ở phía bắc.
+ 90% diện tích là sa mạc.
- Có nhiều khoáng sản như đá quý, vàng, đồng,…
- Sông Nin có phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập cổ đại, nước dâng lên đem theo lượng phù sa màu mỡ bồi đắp cho đồng bằng dọc hai bên bờ sông, tạo điều kiện thuận lợi phát triển nông nghiệp.
*Cơ sở về dân cư
- Dân cư chủ yếu của Ai Cập là các bộ lạc Li-bi.
- Các bộ tộc Ha-mít từ Tây Á tràn vào chiếm lĩnh vùng thung lũng sông Nin, tạo nên sự hỗn hợp chủng tộc
*Điều kiện kinh tế
- Nông nghiệp:
+ Biết trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh,..
+ Chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê,…
- Thủ công nghiệp: phát triển các nghề làm bánh mì, làm bia, nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thuỷ tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng,...
- Thương nghiệp:
+ Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công.
+ Tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.
* Tình hình chính trị - xã hội
- Chính trị:
+ Thiên niên kỉ IV TCN, do nhu cầu trị thuỷ, làm thuỷ lợi, nhà nước Ai Cập cổ đại ra đời để tổ chức sản xuất và quản lí xã hội.
+ Ban đầu, Ai Cập gồm hai vương quốc cổ là Thượng Ai Cập và Hạ Ai Cập, sau đó được thống nhất.
+ Nhà nước Ai Cập cổ đại mang tính chất chuyên chế, đứng đầu là pha-ra-ông (vua) có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh. Giúp việc cho pha-ra-ông là các quý tộc và tăng lữ (thu chi thuế, xây dựng đền tháp, chỉ huy quân đội,..).
- Xã hội: Ai Cập cổ đại gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hoá địa vị, giàu nghèo rõ nét.
Câu hỏi 2. Lập bảng tìm hiểu một số thành tựu tiêu biểu trong mỗi lĩnh vực của nền văn minh Ai Cập cổ đại theo gợi ý sau:
| STT | Lĩnh vực | Tên thành tựu | Ý nghĩa |
|---|---|---|---|
| 1 | ? | ? | ? |
| 2 | ? | ? | ? |
| ... | ? | ? | ? |
Trả lời:
| STT | Lĩnh vực | Tên thành tựu | Ý nghĩa |
|---|---|---|---|
| 1 | Chữ viết | Chữ tượng hình. | - Phản ánh trình độ tư duy. - Là phương tiện chủ yếu lưu giữ thông tin từ đời này qua đời khác. - Là cơ sở để người đời sau nghiên cứu về văn hóa thời cổ đại. |
| 2 | Văn học | - Phong phú về thể loại. - Thư viện A-lếch-xan-đri-a có đến hàng trăm nghìn cuộn giấy | - Phản ánh đời sống hiện thực của cư dân - Lưu giữ thông tin, thành tựu văn hóa từ đời này sang đời khác. |
| 3 | Tín ngưỡng, tôn giáo | - Sùng bái tự nhiên. - Tin vào sự bất tử của linh hồn nên có tục ướp xác | - Góp phần phản ánh tư duy, nhận thức của cư dân Ai Cập cổ đại. - Thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực y học, kiến trúc. |
| 4 | Thiên văn và lịch pháp học | - Đo thời gian bằng đồng hồ; Vẽ bản đồ cung hoàng đạo - Làm Dương lịch cổ. | - Tạo cơ sở cho cách tính lịch sau này |
| 5 | Toán học | - Giỏi về số học và hình học - Phát minh hệ đếm thập phân, chữ số... - Tính diện tích, thể tích của một số hình cơ bản. | - Biểu hiện cao của tư duy đã được sử dụng trong cuộc sống như xây dựng, đo ruộng đất, lập bản đồ,... - Là cơ sở cho nền toán học sau này. |
| 6 | Y học | - Hiểu biết về cấu tạo cơ thể người- Việc chữa bệnh dần được chuyên môn hóa | - Giúp chữa bệnh cho con người. - Là cơ sở cho nền y học sau này. |
| 7 | Kĩ thuật | - Chế tạo ra nhiều dụng cụ: con lăn.... - Chế tạo thủy tinh, men màu - Ứng dụng công thức hóa học trong luyện kim | - Góp phần làm giảm sức lao động cơ bắp của con người, tăng năng suất lao động. - Là cơ sở cho sự ra đời các môn khoa học tự nhiên như Lý, Hóa,... |
| 8 | Kiến trúc, điêu khắc | - Kim tự tháp - Tượng bán thân của nữ hoàng Nê-phéc-ti-ti | - Thể hiện uy quyền của các pha-ra-ông. - Phản ánh trình độ tư duy, khả năng sáng tạo của con người và mang tính thẩm mĩ cao. |
Vận dụng trang 33: Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 6
Câu hỏi 1. Em hãy kể tên những thành tựu của văn minh Ai Cập cổ đại vẫn còn được sử dụng trong thực tiễn ngày nay.
Trả lời:
Những thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại vẫn còn giá trị sử dụng trong thực tiễn ngày nay:
+ Chữ viết.
+ Cách tính diện tích các hình.
+ Một số công trình kiến trúc và điêu khắc nổi bật: Kim tự tháp Kê-ốp, tượng bán thân nữ hoàng Nê-phéc-ti-ti,…
Câu hỏi 2. Em hãy chọn và giải mã ba trong số các biểu tượng dưới đây của nền văn minh Ai Cập cổ đại.
Trả lời:
Giải mã hình tượng: Tượng nhân sư
- Tượng Nhân sư của Ai Cập cổ đại là những bức tượng: đầu nam giới, mình sư tử. Tượng thường được đặt tại lối vào kim tự tháp,
- Ý nghĩa:
+ Tôn vinh sức mạnh vè trí tuệ của con người.
+ Phản ánh tư duy sáng tạo và thẩm mĩ của cư dân Ai Cập cổ đại.
Giải mã hình tượng: Xác ướp
- Người Ai Cập cho rằng con người là bất tử, sau khi chết nếu thể xác còn nguyên vẹn thì linh hồn sẽ quay trở lại hồi sinh con người. Do đó, họ có tục ướp xác để gìn giữ cơ thể
- Người Ai Cập thường ướp xác bằng cách: loại bỏ não và nội tạng ra khỏi thi thể người; sau đó bao phủ cơ thể bằng một số loại muối nhằm loại bỏ độ ẩm và ức chế quá trình phân hủy; sau đó bọc thi thể bằng vải lanh và đặt vào quan tài, niêm phong lại.
- Tục ướp xác đã phản ánh quan niệm tín ngưỡng của người Ai Cập cổ đại; đồng thời thúc đẩy sự phát triển của y học, kiến trúc của Ai Cập cổ đại.
Giải mã hình tượng: Xác ướp
- Mặt nạ vàng của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-min
- Đặc điểm:
+ Được làm từ vàng nguyên chất và nặng tới 11 kg.
+ Chiều cao 55 cm, chiều rộng khoảng 39 cm và chiều sâu khoảng 49 cm
- Ý nghĩa: thể hiện quyền lực của Pha-ra-ông và tư duy sáng tạo, thẩm mĩ của cư dân Ai Cập cổ đại.
- Kết thúc nội dung soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 6-
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 6: Văn minh Ai Cập cổ đại. Chúc các em học tốt.