Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 14: Hành trình phát triển và thành tựu văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 14
Tài liệu giải bài tập lịch sử 10 bài 14 Chân trời chi tiết:
I. Hành trình phát triển
Trả lời câu hỏi trang 82:
Câu hỏi 1. Hãy trình bày quá trình hình thành nền văn minh Đông Nam Á thời cổ đại.
Trả lời
Quá trình hình thành nền văn minh Đông Nam Á thời cổ đại: Giai đoạn từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X.
- Từ đầu Công nguyên: nhiều quốc gia sơ kì được hình thành và phát triển ở Đông Nam Á, dung hợp giữa nền văn hóa bản địa với văn hóa Ấn Độ.
- Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X:
- Nhiều nước Đông Nam Á đã hình thành các quốc gia dân tộc, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Trung Quốc và văn hóa Ấn Độ.
- Phật giáo được truyền bá mạnh vào Đông Nam Á và ảnh hưởng lớn đến mọi mặt của đời sống văn hóa - xã hội ở nhiều nước.
Câu hỏi 2. Tiến trình phát triển của văn minh Đông Nam Á thời trung đại diễn ra như thế nào?
Trả lời
Tiến trình phát triển của văn minh Đông Nam Á thời trung đại:
- Thế kỉ X đến thế kỉ XV:
- Nhiều nước ở khu vực Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ, nền kinh tế thịnh vượng và xã hội ổn định.
- Ảnh hưởng có chọn lọc văn hóa từ bên ngoài thúc đẩy văn minh Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ với nhiều thành tựu rực rỡ.
- Ngoài ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc, sự du nhập và ảnh hưởng của Hồi giáo đã bổ sung thêm những giá trị mới cho văn hóa khu vực.
- Thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX:
- Nhiều nước ở Đông Nam Á bước vào thời kì khủng hoảng, suy thoái và phải đối diện với sự xâm nhập của các nước phương Tây, từng bước ảnh hưởng đến khu vực, xuất hiện thêm nhiều thành tựu văn minh mới.
- Đây là giai đoạn văn minh Đông Nam Á có những chuyển biến quan trọng cho sự phát triển của khu vực ở thời cận đại và hiện đại.
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
Trả lời câu hỏi trang 83, 84, 85: Soạn sử 10 Chân trời bài 14
1. Tín ngưỡng, tôn giáo
Câu hỏi 1. Nêu thành tựu văn minh tiêu biểu của khu vực Đông Nam Á.
Trả lời
Thành tựu văn minh tiêu biểu của khu vực Đông Nam Á:
- Thành tựu về tín ngưỡng
+ Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên: cư dân Đông Nam Á thờ các con vật gần gũi với cuộc sống của xã hội nông nghiệp (trâu, cóc, chim, rắn, cả sấu,...), thờ thần Lúa, Hồn Lúa, Mẹ Lúa,...
+ Tín ngưỡng phồn thực – tục cầu sinh sôi nảy nở tồn tại phổ biến ở khu vực Đông Nam Á dưới hình thức thờ sinh thực khí Lin-ga và I-ô-ni, quan niệm về âm dương,…
+ Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên có vị trí linh thiêng của cư dân Đông Nam Á.
- Thành tựu về tôn giáo
+ Đông Nam Á phổ biến các loại hình tôn giáo bản địa dựa trên tín ngưỡng vạn vật hữu linh có từ thời nguyên thuỷ.
+ Bà La Môn giáo, Ấn Độ giáo: được truyền bá vào Đông Nam Á từ đầu Công nguyên, đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức xã hội, khẳng định vương quyền ở một số nhà nước đầu tiên.
+ Phật giáo: du nhập vào Đông Nam Á từ Trung Quốc và Ấn Độ, có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hoá ở nhiều quốc gia Đông Nam Á.
+ Hồi giáo: du nhập vào Đông Nam Á khoảng thế kỉ VII – VIII qua con đường thương mại biển, đến thế kỉ XIII trở thành tôn giáo có ảnh hưởng lớn ở nhiều nước Đông Nam Á.
+ Công giáo: xuất hiện ở khu vực Đông Nam Á gắn liền với sự hiện diện của người phương Tây.
Câu hỏi 2. Tín ngưỡng nào thể hiện tính bản địa của cư dân Đông Nam Á.
Trả lời
Tín ngưỡng thể hiện tính bản địa của cư dân Đông Nam Á: Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên là tín ngưỡng thể hiện tính bản địa của cư dân nông nghiệp lúa nước ở Đông Nam Á (cư dân Đông Nam Á thờ các con vật gần gũi với cuộc sống của xã hội nông nghiệp; thờ thần Lúa, Hồn Lúa, Mẹ Lúa,...)
2. Chữ viết và văn học
Câu hỏi 1. Ảnh hưởng từ các nền văn hóa minh lớn thế giới đến chữ viết của Đông Nam Á như thế nào?
Trả lời
Các nước Đông Nam Á tiếp nhận nhiều chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo thành chữ viết của mình:
+ Việt Nam tiếp nhận chữ Hán (Trung Quốc) từ đầu Công nguyên để tạo thành chữ Nôm.
+ Chữ Phạn - Xan-xkrít, chữ Pali (Ấn Độ) du nhập vào nước Đông Nam Á từ thế kỉ III - IV để hình thành chữ Chăm-pa cổ, chữ Thái cổ, chữ Khmer cổ.
+ Chữ viết A-rập du nhập vào các quốc gia Nam Đảo, Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a,…
+ Từ thế kỉ XVI, chữ viết của nhiều quốc gia Đông Nam Á được La-tinh hoá và được sử dụng đến ngày nay.
Câu hỏi 2. Hãy cho biết cơ sở hình thành nền văn học (văn học dân gian và văn học viết) ở khu vực Đông Nam Á.
Trả lời
Cơ sở hình thành nền văn học ở khu vực Đông Nam Á:
+ Tài năng và trí tưởng tượng của cư dân Đông Nam Á.
+ Thực tế cuộc sống lao động và sản xuất của cư dân Đông Nam Á.
+ Ảnh hưởng từ văn học Ấn Độ, Trung Quốc, A-rập và văn học phương Tây.
3. Kiến trúc và điêu khắc
Câu hỏi 1. Em hãy nêu đặc trưng của nghệ thuật điêu khắc của cư dân Đông Nam Á thời cổ - trung đại.
Trả lời
Nghệ thuật điêu khắc ở Đông Nam Á chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ và Trung Quốc, đã phát triển đạt trình độ cao với nhiều tác phẩm như tượng thần, tượng Phật, phù điêu, bức chạm nổi,…
Câu hỏi 2. Dấu ấn văn hóa Ấn Độ trong các công trình kiến trúc ở Đông Nam Á là gì?
Trả lời
- Kiến trúc Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ (kiến trúc Hin-đu giáo và Phật giáo) và kiến trúc Hồi giáo
+ Loại hình kiến trúc phổ biến là kiểu kiến trúc tháp hình vuông hay hình chữ nhật (điển hình là tháp Chăm ở Việt Nam và Ăng-co Vát ở Cam-pu-chia).
+ Kiến trúc Phật giáo đặc trưng phổ biến là kiểu kiến trúc Xơ-tu-pa (tháp) (điển hình là kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a và Thạt Luổng ở Lào).
- Trên nền chung của kiến trúc Ấn Độ, mỗi dân tộc lại có những nét riêng độc đáo (tiêu biểu như di tích Thành địa Mỹ Sơn ở Việt Nam, tổng thể kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a).
Câu hỏi 3. Em hãy trình bày sự tác động của tôn giáo đến các công trình kiến trúc và điêu khắc ở Đông Nam Á.
Trả lời
- Kiến trúc tôn giáo: đa dạng với hệ thống chùa, tháp, đền, miếu, lăng mộ, thánh đường, nhà thờ. Chịa ảnh hưởng của nhiều loại hình kiến trúc du nhập từ bên ngoài, kiến trúc tôn giáo Đông Nam Á phổ biến với các công trình kiến trúc Hin-đu giáo, Phật giáo, Hồi giáo như đền Ăng-co Vát và Ăng-co Thom (Cam-pu-chia), Tháp Thạt Luổng (Lào), Thánh địa Mỹ Sơn (Việt Nam), chùa Phật Ngọc (Việt Nam), chùa Vàng (Mi-an-ma), đền Bô-rô-bu-đua (In-đô-nê-xi-a),…
- Nghệ thuật điêu khắc: Đông Nam Á đạt đến trình độ cao với nhiều tác phẩm được chạm khắc công phu, độc đáo và chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ, Trung Quốc. Phổ biến là các tác phẩm điêu khắc mang tính chất tôn giáo như tượng thần, tượng Phật và phù điêu như tranh đá và tác phẩm điêu khắc ở đền Ăng-co Vát (Cam-pu-chia), tượng thần ở đền Ray-on (Cam-pu-chia),…
Luyện tập trang 86: Soạn sử 10 Chân trời bài 14
Câu hỏi 1. Lập niên biểu các giai đoạn phát triển văn minh Đông Nam Á từ khi hình thành đến giữa thế kỉ XIX.
Trả lời
| Thời gian | Sự phát triển của văn minh Đông Nam Á |
|---|---|
| Đầu Công nguyên đến thế kỉ VII | - Nhiều quốc gia sơ kì hình thành và phát triển. - Đây là thời kì dung hợp giữa nền văn hoá bản địa với văn hoá Ấn Độ tạo nên bước phát triển mới của nền văn minh Đông Nam Á. |
| Thế kỉ VII - X | - Ở nhiều nước đã hình thành các quốc gia "dân tộc". - Đây là giai đoạn khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa Ấn Độ và Trung Quốc. |
| Thế kỉ X - XV | - Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ của nhiều nước ở khu vực, nền kinh tế thịnh vượng và xã hội ổn định. - Văn minh Đông Nam Á phát triển mạnh mẽ với nhiều thành tựu rực rỡ. - Sự du nhập và ảnh hưởng của Hồi giáo đã bổ sung thêm những giá trị mới cho văn hoá khu vực. |
| Thế kỉ XVI - XIX | - Nhiều nước bước vào thời kì khủng hoảng, suy thoái và phải đối diện với sự xâm nhập của các nước phương Tây. - Văn minh Đông Nam Á có những chuyển biến quan trọng cho sự phát triển của khu vực ở thời cận và hiện đại. |
Câu hỏi 2.
Trả lời
*Thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á:
- Tín ngưỡng
+ Tín ngưỡng dùng bái tự nhiên.
+ Tín ngưỡng phồn thực
+ Tín ngưỡng, phong tục thờ cúng tổ tiên.
- Tôn giáo:
+ Phổ biến các loại hình tôn giáo bản địa dựa trên tín ngưỡng vạn vật hữu linh có từ thời nguyên thuỷ.
+ Nhiều tôn giáo lớn trên thế giới được du nhập vào Đông Nam Á và được đông đảo nhân dân sùng mộ; tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng của các tôn giáo có sự khác nhau ở từng quốc gia.
- Chữ viết và văn học:
+ Các nước Đông Nam Á tiếp nhận nhiều chữ viết từ bên ngoài và sáng tạo thành chữ viết của mình.
+ Văn học dân gian và văn học chữ viết có sự phát triển đa dạng, phong phú về thể loại, đề tài…
- Kiến trúc của Đông Nam Á chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của kiến trúc Ấn Độ. Trên nền chung của kiến trúc Ấn Độ, mỗi dân tộc lại có những nét riêng độc đáo.
- Nghệ thuật điêu khắc ở Đông Nam Á chịu ảnh hưởng rõ nét của điêu khắc Ấn Độ và Trung Quốc, đã phát triển đạt trình độ cao với nhiều tác phẩm như tượng thần, tượng Phật, phù điêu, bức chạm nổi,…
*Thành tựu ấn tượng nhất:
- Em ấn tượng nhất về thành tựu chữ viết của cư dân Đông Nam Á. Vì:
+ Sự ra đời và phát triển của chữ viết thể hiện sự phát triển trình độ tư duy của cư dân
+ Chữ viết ra đời là cơ sở để gìn giữ thông tin và những giá trị văn hóa khác; là cơ sở để người đời sau có thể tìm hiểu về văn minh Đông Nam Á
+ Sự ra đời của chữ viết cũng đồng thời thể hiện tính dân tộc và tinh thần sáng tạo của cư dân Đông Nam Á trong quá trình tiếp thu và cải biến văn hóa nước ngoài.
Câu hỏi 3. Những thành tựu nào của nền văn minh Đông Nam Á có giá trị thực tiễn đến ngày nay? Cho một vài ví dụ cụ thể.
Trả lời
Những thành tựu của nền văn minh Đông Nam Á có giá trị thực tiễn đến ngày nay:
- Phong tục thờ cúng tổ tiên có vị trí linh thiêng trong đời sống tâm linh của cư dân Đông Nam Á.
- Phật giáo, Hin-đu giáo có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị, xã hội và văn hóa ở nhiều quốc gia Đông Nam Á, được thể hiện rõ nét qua các công trình kiến trúc và điêu khắc như Thánh địa Mỹ Sơn ở Việt Nam, tổng thể kiến trúc Bô-rô-bu-đua ở In-đô-nê-xi-a,…
- Từ chữ viết cổ, các quốc gia Đông Nam Á đã La-tinh hóa chữ viết của mình thành chữ viết như ngày nay.
- Các công trình kiến trúc và điêu khắc ở Đông Nam Á là những địa điểm tham quan du lịch hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước.
Vận dụng trang 86: Soạn sử 10 Chân trời bài 14
Câu hỏi 1. Nếu được lựa chọn để giới thiệu cho bạn bè, em sẽ chọn giới thiệu thành tựu văn minh tiêu biểu nào ở khu vực Đông Nam Á? Vì sao?
Trả lời
HS tự tìm hiểu.
Gợi ý: Quần thể đền tháp Bô-rô-bu-đua (In-đô-nê-xi-a).
- Là một ngôi đền Phật giáo có niên đại từ thế kỷ thứ IX toạ lạc ở Magelang, miền trung Java, In-đô-nê-xi-a và là một trong những ngôi đền cũng như di tích Phật giáo lớn nhất thế giới. Ngôi đền có 9 tầng, xếp chồng lên nhau bao gồm 6 vuông, 3 tròn và trên cùng là một mái tròn. Ngôi đền được trang trí bằng 2672 tấm phù điêu chạm khắc nổi và 504 pho tượng Phật. Mái vòm trên cùng được bao quanh bởi 72 pho tượng Phật, mỗi tượng được đặt trong một phù đồ.
- Đền được xây dựng theo phong cách kiến trúc Phật giáo Java, trong đó pha trộn với tục thờ cúng tổ tiên của người In-đô-nê-xi-a bản địa cũng như các khái niệm nhập Niết-bàn của Phật giáo. Ngôi đền cũng cho thấy sự ảnh hưởng của phong cách Gupta, phản ánh ảnh hưởng của Ấn Độ trong khu vực, nhưng vẫn mang những nét đặc sắc In-đô-nê-xi-a riêng biệt.
- Ngôi đền là nơi thờ Đức Phật và cũng là một địa điểm hành hương cho tín đồ Phật giáo. Cuộc hành trình của Phật tử bắt đầu từ nền đền rồi đi vòng quanh để lên đến đỉnh qua ba khu vực mô tả khái niệm tam giới vũ trụ của Phật giáo. Trên đường lên đến đỉnh ngôi đền, khách hành hương sẽ đi qua một hệ thống cầu thang và hành lang rộng lớn, qua 1460 tấm chạm khắc trên tường và lan can. Đền Bô-rô-bu-đua là nơi có tập hợp phù điêu chạm khắc lớn nhất và đầy đủ nhất trên thế giới.
Câu hỏi 2. Những giá trị nào của các giá trị di sản văn minh Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng cần được bảo tồn và phát huy cho sự phát triển ngày nay?
Trả lời
Những giá trị di sản văn minh Đông Nam Á nói chung, Việt Nam nói riêng cần được bảo tồn và phát huy ảnh hưởng cho sự phát triển ngày nay:
- Bản sắc văn hóa, dân tộc. Văn hóa Đông Nam Á là nền văn hóa thống nhất trong sự đa dạng.
- Kế thừa và phát huy vốn văn hóa bản địa truyền thống vừa là sự tiếp thu có chọn lọc những yếu tố mới từ bên ngoài, cả phương Đông lẩn phương Tây.
- Trong kho tàng văn hóa đồ sộ của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc.
- Kết thúc nội dung soạn sử 10 Chân trời bài 14 -
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn sử 10 Chân trời sáng tạo bài 14: Hành trình phát triển và thành tựu văn minh Đông Nam Á cổ - trung đại. Chúc các em học tốt.