Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn sử 10 Cánh diều bài 8: Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn sử 10 Cánh diều bài 8
Tài liệu giải bài tập lịch sử 10 bài 8 Cánh diều chi tiết:
1. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất
1.1. Bối cảnh lịch sử
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.1,Hình 8.2, hãy:
- Cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào?
- Giải thích tại sao cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất lại diễn ra đầu tiên ở Anh?
Trả lời:
- Bối cảnh diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
- Về kinh tế: Kế thừa thành tựu từ các cuộc phát kiến địa lý kéo dài từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVI. Giao thương trên biển phát triển thúc đẩy nền kinh tế công, thương nghiệp và một mạng lưới thị trường mang tính mở rộng.
- Về chính trị: Các cuộc cách mạng tư sản tạo điều kiện nắm quyền lực cho giai cấp tư sản.
- Về xã hội: Tư sản chiếm đất và nông dân mất ruộng đất trở thành người lao động tự do.
- Áp dụng thành tựu khoa học: Cải tiến và sử dụng kỹ thuật mới tiên tiến trong các công trường thủ công.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất lại diễn ra đầu tiên ở Anh vì: Anh đã tiến hành cách mạng tư sản từ sớm, kinh tế phát triển, có nhiều cải tiến kĩ thuật trong sản xuất.
1.2. Những thành tựu cơ bản
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 8.3 đến 8.7, hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đạt được những thành tựu cơ bản nào. Thành tựu có vai trò quan trọng nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Những thành tựu cơ bản của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
+ Năm 1769, Giêm-oát đã chế tạo thành công máy hơi nước kiểu đơn hướng. Năm 1782, ông chế tạo thành công máy hơn nước song hướng, làm nguồn động lực xoay tròn. Năm 1784, Giêm-oát nhận bằng sáng chế về máy hơi nước. Việc sử dụng máy hơi nước trở nên phổ biến ở Anh. Đây được coi là khởi đầu của quá trình công nghiệp hóa.
+ Động cơ đốt trong ra đời, tiêu biểu là phát minh của Giôn Bác-bơ (Anh), Thô-mát Mít (Anh),...Động cơ đốt trong nhanh chóng thúc đẩy cơ giới hóa sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất lao động.
+ Đầu thế kỉ XIX, tàu thủy và xe lửa xuất hiện với đầu máy chạy hơi nước.
- Thành tựu sáng chế ra máy hơi nước của Giêm-Oát là thành tựu quan trọng nhất. Vì đến đầu thế kỷ XIX, việc sử dụng máy hơi nước trở nên phổ biến. Các nhà máy không cần xây dựng gần bờ sông, xa khu dân cư và mùa đông nước đóng băng tạo điều kiện khó khăn cho quá trình sản xuất. Đây được coi là sự khởi đầu của quá trình công nghiệp hóa.
2. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai
2.1. Bối cảnh lịch sử
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.2, hãy cho biết cuộc Cách mạng nghiệp lần thứ hai diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào.
Trả lời:
- Ccuộc Cách mạng nghiệp lần thứ hai diễn ra trong bối cảnh lịch sử:
+ Thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là tiền đề của cách mạng công nghiệp lần 2.
+ Các nước Âu - Mĩ hoàn thành các cuộc cách mạng tư sản
+ Chủ nghĩa tư bản chuyển từ tự do cạnh tranh sang chủ nghĩa độc quyền
+ Lực lượng sản xuất ở các nước tư bản đạt trình độ cao
2.2. Những thành tựu cơ bản
Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các hình từ 8.8 đến 8.11, hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã đạt được những thành tựu cơ bản nào.
Trả lời:
Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã đạt được những thành tựu cơ bản:
- Thành tựu trong lĩnh vực công nghiệp:
+ Phát minh về điện của các nhà bác học như Ghê-oóc Xi-môn Ôm (1789 - 1854) người Đức, Mai-cơn Pha-ra-đây (1791 - 1867) người Anh, Giêm Pre-xcốt Giun (1818 - 1889) người Anh, E.K.Len-xơ (1804 - 1865) người Nga,...
+ Năm 1879, Thô-mát E-đi-xơn phát minh ra bóng đèn điện
+ Năm 1891, kĩ sư người Nga là Đô-rô-vôn-xki đã chế tạo thành công máy phát điện và động cơ điện xoay chiều.
+ Động cơ đốt trong và kĩ thuật luyện kim được cải tiến.
+ Công nghiệp hoá học ra đời
- Thành tựu trong lĩnh vực thông tin liên lạc: phát minh ra máy điện tín
- Thành tựu trong lĩnh vực giao thông vận tải:
+ Phát minh và sản xuất ô tô, máy bay
+ Dầu đi-e-zen trở thành nguồn nhiên liệu mới cho giao thông vận tải.
3. Ý nghĩa, tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai
3.1. Ý nghĩa
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy nêu ý nghĩa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai đối với sự phát triển kinh tế.
Trả lời:
Ý nghĩa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai đối với sự phát triển kinh tế:
+ Làm thay đổi diện mạo các nước tư bản; giúp năng suất lao động của con người tăng lên gấp nhiều lần so với lao động thủ công; tạo ra một khối lượng của cải vật chất lớn
+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã thay thế lao động tay chân của con người bằng lao động của máy móc, chuyển nền sản xuất thủ công sang cơ khí hoá.
+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã chuyển nền sản xuất từ cơ khí hoá sang điện khi hoá, làm thay đổi căn bản nên sản xuất và cơ cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa.
+ Cách mạng công nghiệp cũng góp phần thúc đẩy những chuyển biển mạnh mẽ trong các ngành kinh tế khác, đặc biệt là nông nghiệp và giao thông vận tải.
3.2. Tác động
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.3, các hình 8.12, 8.13, hãy phân tích tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai đối với xã hội, văn hóa.
Trả lời:
- Tác động đối với xã hội
+ Hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản là: tư sản và vô sản hình thành.
+ Sự bóc lột của giai cấp tư sản đối với giai cấp vô sản làm xuất hiện mâu thuẫn chủ yếu trong xã hội tư bản. Đó chính là nguyên nhân sâu xa dần đến cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản.
+ Làm xuất hiện nhiều trung tâm công nghiệp mới và thành thị đông dân, điển hình là các thành phố Luân Đôn, Pa-ri, Béc-lin, Niu Y-ooc,...
- Tác động đối với văn hóa:
+ Thúc đẩy giao lưu, kết nối văn hóa toàn cầu
+ Rút ngắn khoảng cách không gian, thời gian
+ Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của con người
+ Hình thành lối sống, tác phong công nghiệp
Luyện tập: Soạn sử 10 Cánh diều bài 8
Câu hỏi 1. Lập bảng thể hiện những thành tựu tiêu biểu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai.
Trả lời:
Bảng thể hiện những thành tựu tiêu biểu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
| Thời gian | Tên phát minh |
| Năm 1769 | Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước đơn hướng |
| Năm 1782 | Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước song hướng |
| Cuối thế kỉ XVIII | Động cơ đốt trong ra đời, tiêu biểu là các phát minh của: Giôn Bác-bơ; Thô-mát Mít; Giôn Ste-phen... |
| Đầu thế kỉ XX | Xe lửa và tàu thủy chạy bằng hơi nước ra đời. Tiêu biểu là: đầu màu xe lửa do Xti-phen-xơn chế tạo; tàu thủy Phơn-tơn.. |
Bảng thể hiện những thành tựu tiêu biểu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai:
| Lĩnh vực | Tên phát minh tiêu biểu |
| Công nghiệp | Phát minh về điện của các nhà bác học như Ghê-oóc Xi-môn Ôm, Mai-cơn Pha-ra-đây, Giêm Pre-xcốt Giun, E.K.Len-xơ... |
| Năm 1879, Thô-mát E-đi-xơn phát minh ra bóng đèn điện | |
| Năm 1891, kĩ sư người Nga là Đô-rô-vôn-xki đã chế tạo thành công máy phát điện và động cơ điện xoay chiều. | |
| Động cơ đốt trong và kĩ thuật luyện kim được cải tiến. | |
| Công nghiệp hoá học ra đời | |
| Thông tin liên lạc | Phát minh ra máy điện tín |
| Giao thông vận tải | Phát minh và sản xuất ô tô, máy bay |
| Dầu đi-e-zen là nguồn nhiên liệu mới cho giao thông vận tải. |
Câu hỏi 2.
Thành tựu nào của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai có ý nghĩa nhất? Vì sao?Trả lời:
Trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, thành tựu có vai trò quan trọng nhất là: động cơ hơi nước. Vì:
- Trước khi máy hơi nước ra đời, con người đã sử dụng một số loại máy móc chạy bằng sức nước. Tuy nhiên, hạn chế của những máy móc này là phải: xây dựng nhà máy gần bờ sông nước chảy xiết, xa khu dân cư. Vào mùa đông, nước bị đóng băng, nên nhà máy buộc phải ngừng hoạt động.
- Khi máy hơi nước ra đời đã khắc phục được những nhược điểm trên. Máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, mọi địa điểm… không những vậy, nhờ phát minh này của Giêm Oát mà động cơ hơi nước được áp dụng rộng rãi trong mọi ngành công nghiệp, đặc biệt là ngành giao thông vận tải (ví dụ: đầu máu xe lửa chạy bằng hơi nước; tàu thủy chạy bằng hơi nước…)
- Trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai, thành tựu có vai trò quan trọng nhất là: điện năng và các loại động cơ điện. Vì:
- Điện năng là một nguồng năng lượng mới được phát minh ra và có khả năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực. Cho tới hiện nay (đầu thế kỉ XXI), điện vẫn là một trong những nguồn năng lượng thiết yếu trong cuộc sống sinh hoạt và sản xuất của con người.
- Với việc phát minh ra điện và các động cơ điện, nền sản xuất của con người đã có sự chuyển biến từ cơ giới hóa sang điện khí hóa.
Vận dụng: Soạn sử 10 Cánh diều bài 8
Câu hỏi 3. Nêu và phân tích một thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai tác động đến cuộc sống của bản thân em.
Trả lời:
*Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
- Thành tựu: đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước
- Tác động đến cuộc sống của em: Em có dịp tham quan bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng, phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) và đã được chiêm ngưỡng chiếc đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước mang số hiệu 141-179. Chiếc đẩu máy xe lửa này được các kĩ sư Xí nghiệp đầu máy xe lửa Gia Lâm thiết kết vào năm 1964 - 1970, theo kiểu dáng công nghệ của thương hiệu đầu máy Mikado (Pháp). Đầu máy có một nồi hơi mang thể thể tích khoảng 4m3, phía sau là toa nhiên liệu có khả năng chứa 10 tấn than và 16m3 nước, đủ để kéo 20 toa khách lưu thông trên đoạn đường dài 50km.
*Cách mạng công nghiệp lần thứ hai:
- Thành tựu: năng lượng điện
- Tác động đến cuộc sống của em: điện là một trong những nguồn năng lượng thiết yếu, rất quan trọng đối với cuộc sống sinh hoạt và học tập của bản thân em. Vì, hầu hết các loại máy móc, thiết bị trong gia đình hay ở trường học… của em đều sử dụng nặng lượng điện. Ví dụ như: máy tính, Tivi, tủ lạnh, điều hòa, máy chiếu, máy in…
Câu hỏi 4. Hãy làm sáng tỏ nhận định của Cờ-lau Xva-bơ: “Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất sử dụng năng lượng nước và hơi nước để cơ giới hóa sản xuất. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra nhờ ứng dụng điện năng để sản xuất hàng loạt”.
Trả lời:
KHẲNG ĐỊNH: Nhận định của Cờ-lau Xva-bơ là chính xác.
Chứng minh:
- Trước khi cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra, con người chủ yếu lao động dựa vào sức mạnh của cơ bắp (lao động thủ công); hoặc sử dụng một số loại máy móc chạy bằng năng lượng gió (cối xay gió…) và nước. Tuy vậy, do còn nhiều hạn chế, nên năng suất lao động của con người chưa cao; khối lượng sản phẩm sản xuất ra chưa nhiều và các loại nặng lượng gió, nước ở thời điểm này vẫn chưa thể tạo ra sự chuyển biến căn bản trong đời sống sản xuất.
- Cuối thế kỉ XVIII, Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, mọi địa điểm… sau đó, máy hơi nước nhanh chóng được ứng dụng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau, như: sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải… Lúc này, các loại máy móc đã thay thế sức lao động chân tay của con người, giúp nền sản xuất có sự chuyển biến mạnh mẽ từ: sản xuất thủ công sang cơ khí hóa
- Từ nửa sau thế kỉ XIX, phát minh của các nhà khoa học như: Ghê-oóc Xi-môn Ôm, Mai-cơn Pha-ra-đây, Giêm Pre-xcốt Giun, E.K.Len… đã mở ra khả năng ứng dụng một nguồn năng lượng mới – đó là năng lượng điện. Rất nhanh sau đó, điện năng đã được ứng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, đưa nền của con người từ cơ giới hóa chuyển sang điện khí hóa.
- Kết thúc nội dung soạn sử 10 Cánh diều bài 8-
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn sử 10 Cánh diều bài 8: Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Chúc các em học tốt.
