Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn sử 10 Kết nối tri thức với cuộc sống bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
1. Sử học - môn khoa học có tính liên ngành
Trả lời câu hỏi trang 21: Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1. Để có được thông tin trong các tư liệu 1, 2, 3 (tr.20 – 21) các nhà sử học đã sử dụng kiến thức hoặc phương pháp của những ngành khoa học nào? Các phương pháp đó có tác dụng thế nào khi nghiên cứu sự kiện, vấn đề lịch sử liên quan?
Trả lời:
Để có được thông tin trong các tư liệu 1, 2, 3 các nhà sử học đã sử dụng kiến thức và phương pháp của những ngành khoa học của môn Địa lí (hình 1), phương pháp đo đồng vị phóng xạ (tư liệu 2) và phương pháp thống kê ( tư liệu 3).
Câu hỏi 2. Tại sao khi nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành?
Trả lời:
Khi nghiên cứu lịch sử phải kết hợp kiến thức và phương pháp liên ngành là do Sử học là ngành khoa học nghiên cứu về toàn bộ đời sống của loài người trong quá khứ, trên tất cả các lĩnh vực. Khi kết hợp các kiến thức và phương pháp một cách toàn diện, sâu sắc, hiệu quả và khoa học về từng lĩnh vực của đời sống xã hội thì Sử học sẽ trở nên rất hoàn hảo.
2. Mối liên hệ giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội, nhân văn
Trả lời câu hỏi trang 23: : Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1. Tư liệu 4 (tr.22) giúp em biết đến những sự kiện lịch sử nào? Hãy chỉ ra một số sự kiện hoặc bối cảnh lịch sử được đề cập trong các hồi của tác phẩm
Trả lời:
Những sự kiện lịch sử mà em biết được từ tư liệu 4 là:
- Sự kiện bị truất ngôi của Vương Thế Tử
- Quân Trịnh bị quân Tây Sơn tấn công
- Sự kiện vua Lê cầu viện nhà Thanh
- Nước ta bị nhà Thanh đem quân sang xâm lược, quân Tây Sơn đánh lui giặc tại trận Ngọc Hồi.
- Sự kiện Nguyễn Huệ được phong Vương.
* Trong các hồi của tác phẩm có một số sự kiện hoặc bối cảnh được đề cập đến, đó là:
- Sự kiện bị truất ngôi của Vương Thế Tử
- Sự kiện quân Tây Sơn tiến quân ra Bắc diệt vua Lê chúa Trịnh
- Nước ta bị nhà Thanh đem quân sang xâm lược. Nguyễn Huệ chỉ huy quân, tiến đánh thần tốc vào Ngọc Hồi Đống Đa, đánh bại quân Thanh vào mùng 5 Tết.
Câu hỏi 2. Giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội nhân văn có mối quan hệ với nhau như thế nào? Hãy lấy ví dụ để chứng minh.
Trả lời:
Giữa Sử học và các ngành khoa học xã hội nhân văn có mối quan hệ bổ trợ cho nhau. Ngành này hỗ trợ đắc lực cho việc tìm hiểu, phục dựng quá khứ trong quá trình nghiên cứu lịch sử.
Nhờ Sử học sử dụng kiến thức các ngành khoa học xã hội nhân văn để mô tả , phục dựng đối tượng nghiên cứu, cũng như giải thích, chứng minh, khái quát,…nên nhận thức lịch sử được chính xác, đầy đủ và sâu sắc hơn.
Ví dụ: Một số tác phẩm văn học viết về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954 như Ba người khác- Tô Hoài, Gia Đình – Phan Thúy Hà, Bến không chồng- Dương Hướng, Mảnh đất lắm người nhiều ma- Nguyễn Khắc Trườngđược khai thác đã giúp chúng ta có cái nhìn chân thực về cuộc Cải cách ruộng đất năm 1954 tại nông thôn Việt Nam sau giải phóng.
3. Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
a. Vai trò của Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
Trả lời câu hỏi trang 24: Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1. Khai thác Hình 4 (tr.23) và cho biết: Các tác phẩm như trong hình có được coi là tác phẩm lịch sử không? Vì sao? Hãy rút ra vai trò của Sử học đối với ngành Toán học, Hóa học thông qua các tác phẩm đó.
Trả lời:
Các tác phẩm như trong Hình 4 không được coi là tác phẩm lịch sử. Bởi vì, đây là các tác phẩm của các ngành khoa học tự nhiên (toán học, hóa học), nghiên cứu, tìm hiểu về một khía cạnh lịch sử của ngành đó (lịch sử toán học, lịch sử tìm ra các nguyên tố hóa học). Không đi sâu vào nội dung khoa học tự nhiên mà chỉ xem xét, nghiên cứu nó ở góc độ lịch sử.
Vai trò của lịch sử đối với ngành Toán học, Hóa học thông qua các tác phẩm đó:
+ Giúp con người nắm được:
+ Các thành tựu (Toán học, tìm ra cá nguyên tố hóa học) ra đời trong bối cảnh, điều kiện lịch sử nào.
+ Tác dụng, ý nghĩa của nó đối với sự phát triển xã hội ra sao.
+ Nó phản ánh lịch sử xã hội lúc bấy giờ như thế nào.
Câu hỏi 2. Hãy lấy ví dụ về sự đóng góp của Sử học đối với một ngành khoa học tự nhiên và công nghệ
Trả lời:
Ví dụ: Tác phẩm Lịch sử vật lí học của tác giả Đào Văn Phúc cung cấp cho chúng ta những tri thức về sự ra đời, quá trình phát triển và những thành tựu tiêu biểu của ngành vật lí học.
b. Vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học
Trả lời câu hỏi trang 25: Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1. Dựa vào thông tin về Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Tràng An (tr.19), hãy cho biết: Để xác định giá trị của danh thắng này, các nhà khoa học đã dựa vào phương pháp, kết quả nghiên cứu của những ngành khoa học nào?
Trả lời:
Các nhà khoa học đã dựa vào phương pháp, kết quả nghiên cứu của những ngành khoa học như địa chất, lịch sử- văn hóa, môi trường sinh thái, toán học, cổ sinh học, hóa học… để xác định giá trị của danh thắng này.
Câu hỏi 2. Hãy cho biết vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học.
Trả lời:
Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ có vai trò đối với Sử học như sau:
- Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đã thống kê, phân tích trình bày các thành tựu kinh tế- xã hội, tính toán, đo đạc một số công trình trong quá khứ
- Ngoài ra ngành này còn giám định Sử liệu, trình bày các thành tựu về khoa học- kĩ thuật,…
- Đoán định niên đại của các di vật lịch sửcũng là một trong những vai trò của ngành này đối với Sử học
- Đặc biệt ngành này còn hỗ trợ tìm kiếm dấu vết lịch sử, thu thập, xử lí sử liệu, đo đạc và xây dựng bản đồ về sự kiện, không gian lịch sử, cũng như trình bày và tái hiện quá khứ lịch sử một cách sinh động, hấp dẫn và hiệu quả.
Luyện tập và vận dụng trang 25: Soạn sử 10 bài 3 Kết nối tri thức
Luyện tập trang 25
Câu hỏi 1. Nêu và phân tích và một số ví dụ để làm rõ về việc sử dụng tri thức, phương pháp liên ngành trong nghiên cứu lịch sử.
Trả lời:
- Sử học được coi là một môn khoa học có tính liên ngành, vì: trong quá trình nghiên cứu, nhà sử học cần phải phối hợp sử dụng thông tin và phương pháp của các ngành khoa học khác nhau.
- Một số ví dụ thể hiện việc sử dụng tri thức, phương pháp liên ngành trong nghiên cứu lịch sử:
+ Ví dụ 1: để khôi phục và làm nổi bật giá trị của khu di tích Trung tâm Hoàng thành Thăng Long, sử học đã khai thác và sử dụng tri thức, phương pháp nghiên cứu của nhiều ngành khác nhau, như: khảo cổ học, địa lí học, văn học, kiến trúc, điêu khắc..
+ Ví dụ 2: khai thác tác phẩm: Hoàng Lê nhất thống chí chúng ta có thể hiểu biết một cách sinh động hơn về tiến trình lịch sử; đời sống xã hội ở Việt Nam cuối thế kỉ XVIII.
+ Ví dụ 3: để giám định niên đại của các hiện vật, các nhà khoa học đã sử dụng phương pháp đồng vị phóng xạ 14C (đây là phương pháp thuộc ngành hóa học).
Câu hỏi 2. Thông qua ví dụ cụ thể, hãy phân tích mối liên hệ giữa Sử học với một lĩnh vực/ ngành khoa học xã hội và nhân văn hoặc khoa học tự nhiên mà em thích.
Trả lời:
Mối liên hệ giữa Sử học và Toán học là một ví dụ rất hay. Mối liên hệ giữa Sử học với ngành này là: Trong quá trình nghiên cứu sử học, ta bắt gặp các số liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu. Ta cần áp dụng Toán học vào phương pháp tính định lượng để xử lí dữ liệu, phân tích dữ liệu, từ đó đi đến kết luận chính xác nhất.
Vận dụng trang 25
Câu hỏi 1. Hãy xây dựng một bài giới thiệu về trường học/ gia đình của em…. Trong những năm gần đây (lưu ý: trong bài viết thể hiện việc vận dụng những thông tin, kiến thức, kĩ năng, phương pháp liên ngành).
Trả lời:
HS tự thực hiện.
Ví dụ:
Xây dựng một bài giới thiệu về trường học của em trong những năm gần đây, vận dụng những thông tin, kiến thức, kĩ năng, phương pháp của ngành văn hóa học, xã hội học:
Trường THCS Kim Mỹ được thành lập vào tháng 9 năm 1993 (tách từ trường PTCS xã Kim Mỹ). Ban đầu trường được xây dựng trên địa bàn xóm Mỹ Chính thuộc xã Kim Mỹ, Huyện Kim Sơn, Tỉnh Ninh Bình, do thầy Phạm Chứng làm hiệu trưởng. Với tầm nhìn chiến lược và sự quan tâm đúng hướng của lãnh đạo địa phương. Tháng 1 năm 2010 Trường THCS Kim Mỹ được chuyển về địa điểm mới tại xóm Tân Văn- Xã Kim Mỹ.
Với tổng diện tích 11580m², hiện nay nhà trường có một khuôn viên khép kín, có dãy nhà cao tầng kiên cố với 18 phòng học, 5 phòng bộ môn, 10 phòng chức năng được bố trí hợp lí, thuận tiện, được trang bị đầy đủ phương tiện thiết yếu phục vụ cho hoạt động giáo dục. Sân chơi, sân thể thao được quy hoạch đẹp, rộng rãi, bồn hoa, cây cảnh xanh tươi đủ màu sắc như đang khoác thêm áo mới cho trường. Đây là minh chứng cho sự năng động sáng tạo của Hội đồng sư phạm, cũng như sự quan tâm của Đảng, Chính quyền, các Ban, Ngành, Đoàn thể địa phương, sự đồng thuận cùng góp công, góp sức của cha mẹ học sinh, tất cả vì sự tiến bộ, vì học sinh thân yêu.
Qua 25 năm xây dựng và trưởng thành, từ một ngôi trường ban đầu có 5 lớp học với 203 học sinh, đến nay nhà trường đã có 16 lớp học với 602 học sinh, trong đó có nhiều học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp( Năm học 2015-2016 có 6 giải Tỉnh, 99 giải Huyện. Năm học 2017-2018 có 1 giải Quốc gia, 3 giải Tỉnh, 99 giải Huyện).Các thế hệ học sinh của nhà trường hiện nay đã trưởng thành, đang học tập và công tác trên mọi miền của Tổ quốc, giữ các chức vụ quan trọng trong cơ quan của Đảng và Nhà nước. Tiêu biểu như: Tiến sỹ Nguyễn Thị Thảo, giảng viên trường Đại học Bách Khoa Hà Nội; Đại tá Bùi Phùng, Hiệu trưởng trường Dạy nghề số 4 Bộ Quốc Phòng; Bác sỹ Đinh Quốc Trấn, Trưởng phòng kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Tỉnh Ninh Bình; Luật sư Nguyễn Duy Vy, phó ban pháp chế Tổng liên đoàn lao động Việt Nam; Trần Văn Nam Giám đốc công tyTHNH Điện cơ Xuân Nam Hà Nội…
Trường THCS Kim Mỹ bước vào tuổi 25 tràn đầy sức sống. Tự hào về truyền thống nhà trường, phát huy những thành tích đã đạt được, thầy và trò trường THCS Kim Mỹ nguyện đoàn kết, phấn đấu thi đua giữ vững những thành tích trên để nơi đây là tổ ấm yêu thương, tin cậy lớp lớp thế hệ học sinh, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Chính quyền và nhân dân địa phương, là địa chỉ tin cậy về chất lượng của ngành giáo dục huyện nhà.
Câu hỏi 2. Ở trường, em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ nào trong giờ học lịch sử, nêu tác dụng của nó.
Trả lời:
Em đã được trải nghiệm ứng dụng công nghệ thực tế ảo ở trường trong giờ học lịch sử.
Tác dụng của công nghệ thực tế ảo này:
+ Giúp chúng ta - những người chưa từng sống thời thời kì ngày xưa có thể chiêm ngắm hình ảnh cổ xưa của di tích, và có thể bước vào không gian di sản kiến trúc cách nay hàng thế kỉ.
+ Ngoài ra, công nghệ thực tế ảo còn phục vụ việc lưu trữ dữ liệu, bảo tồn văn hóa, tái lập phế tích, quảng bá di sản văn hóa thời
+ Công nghệ này còn được ứng dụng trong công tác trưng bày bảo tàng, giáo dục di sản, quảng bá văn hóa truyền thống, điện ảnh, du lịch...
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn sử 10 Kết nối tri thức với cuộc sống bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học Kết nối tri thức với cuộc sống: Tri thức lịch sử và cuộc sống. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.