Luyện từ và câu: Từ ghép và từ láy

Soạn bài Luyện từ và câu lớp 4: Từ ghép và từ láy trang 38 SGK Tiếng Việt 4 tập 1 cung cấp đầy đủ các nội dung thiết thực cho các em học sinh lớp 4 chuyên đề Từ ghép và từ láy như sau:

• Khái niệm từ ghép, từ láy.
• Nhận biết từ ghép từ láy.
• Hướng dẫn trả lời bài tập trang 38, 39 SGK Tiếng Việt 4 tập 1

Với các nội dung đầy đủ, hi vọng các em sẽ học bài chủ động và mở rộng liên hệ thật tốt với kiến thức khác trong Tiếng Việt.

Kiến thức cần nhớ

1. Từ ghép

Từ ghép được tạo thành bằng cách ghép các tiếng có nghĩa lại với nhau

VD: hoa cúc, cái bàn, trung hậu, trung tâm, cuốn sách,…

2. Từ láy

Từ láy được tạo bằng cách phối hợp những tiếng có âm đầu hay vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau.

VD: rung rinh, ầm ầm, lao xao, ….

3. Phân loại từ ghép

Từ ghép được phân làm hai loại:

- Từ ghép tổng hợp: có nghĩa tổng mang nghĩa bao quát một nhóm sự vật có đặc điểm chung nào đó

VD: bánh trái, xe cộ, máy móc, chim chóc,…

- Từ ghép phân loại: chỉ một loại nhỏ thuộc phạm vi nghĩa của tiếng thứ nhất

VD: bánh nếp, chim yến, xe máy, đường sắt, máy khâu,…

4. Phân loại từ láy

Từ láy được phân làm ba loại:

- Từ láy có hai tiếng giống nhau ở âm đầu: rung rinh, lung linh, long lanh, mong manh…

- Từ láy có hai tiếng giống nhau ở vần: lao xao, lênh khênh, ngông nghênh,…

- Từ láy có hai tiếng giống nhau ở cả âm đầu và vần: xinh xinh, tim tím, ầm ầm, chầm chậm,…

Gợi ý trả lời câu hỏi SGK

I. Nhận xét

Cấu tạo của những từ phức được in đậm trong các câu thơ sau có gì khác nhau ?

Tôi nghe truyện cổ thầm thì

Lời ông cha dạy cũng vì đời sau.

LÂM THỊ MỸ DẠ

Thuyền ta chầm chậm vào

Ba Bể Núi dựng cheo leo, hồ lặng im

Lá rừng với gió ngân se sẽ

Họa tiếng lòng ta với tiếng chim.

HOÀNG TRUNG THÔNG

Gợi ý SGK

- Từ phức nào do những tiếng có nghĩa tạo thành ?

- Từ phức nào do những tiếng có âm đầu hoặc vần lập lại nhau tạo thành ?

Trả lời

- Các từ phức truyện cổ, ông cha, đời sau do các tiếng có nghĩa tạo thành (truyện + cổ; ông + cha).

- Từ phức thầm thì do các tiếng lặp lại âm đầu (th) tạo thành.

- Từ phức lặng im do hai tiếng có nghìn lặng + im) tạo thành.

- Ba từ phức (chầm chậm, cheo leo, se sẽ (do những tiếng có âm đầu, vần hoặc cả âm đầu lẫn vần lặp lại nhau tạo thành: Từ cheo leo, hai tiếng cheo và leo có vần eo lặp lại. Các từ chim chậm, se sẽ lặp lại cả âm đầu và vần.

II. Luyện tập

Câu 1 (trang 39 sgk Tiếng Việt 4) :

Hãy sắp xếp các từ phức được gạch dưới trong những câu dưới đây thành hai loại: từ ghép và từ láy.

a) Nhân dân ghi nhớ công ơn Chử Đồng Tử, lập đền thờ ở nhiều nơi bên sông Hồng. Cũng từ đó hàng năm, suốt mấy tháng mùa xuân cả một vùng bờ bãi sông Hồng lại nô nức làm lễ, mở hội để tưởng nhớ ông.

b) Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhăn.

Rồi tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc. Tre trông thanh cao giản dị, chí khí như người.

Gợi ý đáp án

- Từ ghép là từ cả hai tiếng đều có nghĩa kết hợp lại tạo nên một nghĩa mới.

- Từ láy là từ có thể cả hai thành tố đều không có nghĩa hoặc một trong hai thành tố không có nghĩa, chúng lặp lại âm đầu hay phần vần hoặc cả tiếng. Nắm được những đặc điểm cơ bản đó, em sẽ có cơ sở để phân loại.

- Câu a

+ Từ ghép gồm: nhân dân, ghi nhớ, công ơn, đền thờ, mùa xuân, tưởng nhớ, bờ bãi

+ Từ láy gồm: nô nức

- Câu b

+ Từ ghép gồm: dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí

+ Từ láy gồm : mộc mạc, cứng cáp, nhũn nhặn

Câu 2 (trang 40 sgk Tiếng Việt 4):

Tìm từ ghép từ láy chứa những tiếng sau

a) Ngay

b) Thẳng

c) Thật

Gợi ý đáp án

a) Ngay

- Từ ghép: ngay thẳng, ngay thật, ngay lưng, ngay lập tức, ...

- Từ láy: ngay ngắn, ngay ngáy

b) Thẳng

- Từ ghép: thăng tắp, thẳng tuột, thẳng đứng, thẳng tuột, thẳng tay,...

- Từ láy: thẳng thắn, thẳng thớm

c) Thật

- Từ ghép: ngay thật, chân thật, thật lòng, thành thật,...

- Từ láy: thật thà

***

      Soạn bài Luyện từ và câu: Từ ghép và từ láy trang 38 SGK Tiếng Việt 4 tập 1 được Đọc tài liệu chia sẻ chi tiết nhất, chúc các em có một tiết học lý thú và có tính ứng dụng cao.