Dưới đây là hướng dẫn trả lời toàn bộ các câu hỏi để giúp các em soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 3 tốt nhất, giải bài tập Lịch sử 8 Bài 3 Chân trời sáng tạo.
Chi tiết từng câu hỏi như sau:
Mở đầu trang 20:
Vào thế kỉ XVI, nhiều quốc gia phong kiến ở khu vực Đông Nam Á bước vào giai đoạn suy thoái và phải đối mặt với sự xâm lược, chiếm đóng của thực dân phương Tây. Quá trình này đã diễn ra như thế nào? Dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây, tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội của các nước Đông Nam Á có những điểm gì nổi bật? Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước trong khu vực chống lại ách đô hộ đã diễn ra như thế nào?Trả lời:
- Trong các thế kỉ XVI - XIX, bằng nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau như: ngoại giao, buôn bán, truyền giáo, khống chế chính trị ép kí hiệp ước và dùng vũ lực thôn tính, thực dân phương Tây đã từng bước xâm chiếm gần hết các quốc gia Đông Nam Á.
- Sự thống trị của thực dân phương Tây đã dẫn đến những chuyển biến lớn ở các nước Đông Nam Á; đồng thời cũng đẩy mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân Đông Nam Á với chính quyền thực dân ngày càng sâu sắc, làm bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
- Mặc dù diễn ra sôi nổi, quyết liệt, nhưng do nhiều nguyên nhân, các cuộc đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á trong giai đoạn này vẫn chưa giành được thắng lợi.
1. Quá trình xâm nhập của tư bản phương Tây vào các nước Đông Nam Á
Câu hỏi trang 20:
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài em hãy trình bày những nét chính trong quá trình thực dân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX
Trả lời:
Nét chính về quá trình thực dân phương Tây xâm lược Đông Nam Á
- Do Đông Nam Á có vị trí địa lí quan trọng, lại giàu tài nguyên khoáng sản nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược của các nước tư bản phương Tây.
- Năm 1511, Bồ Đào Nha đánh chiếm vương quốc Ma-lắc-ca. Sự kiện này đã mở đầu quá trình xâm chiếm, áp đặt sự thống trị, biến các nước Đông Nam Á thành thuộc địa của thực dân phương Tây.
- Trong các thế kỉ XVI - XIX, bằng nhiều cách thức và thủ đoạn khác nhau, thực dân phương Tây đã từng bước xâm chiếm gần hết các quốc gia trong khu vực:
+ Hà Lan cai trị In-đô-nê-xi-a (Indonesia);
+ Anh chiếm toàn bộ bán đảo Ma-lay-a (Malaya), phía Bắc đảo Booc-nê-ô (Borneo) và Mi-an-ma (Myanmar)
+ Pháp đặt ách đô hộ lên ba nước Đông Dương.
+ Tây Ban Nha, sau đó là Mỹ chiếm Phi-líp-pin (Philippines).
- Xiêm là nước duy nhất ở Đông Nam Á giữ được độc lập, do tiến hành canh tân đất nước và chính sách ngoại giao khôn khéo.
Câu hỏi: Tại sao Ma-lắc-ca (Malacca) lại trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ nghĩa thực dân phương Tây?
Trả lời:
Ma-lắc-ca trở thành mục tiêu đầu tiên của chủ nghĩa thực dân phương Tây, vì: Ma-lắc-ca có vị trí địa lí chiến lược quan trọng, là cửa ngõ đi từ Ấn Độ Dương vào vùng Biển Đông; án ngữ ở vị trí giao lưu của nhiều tuyến đường thương mại quốc tế
2. Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây
a) Tình Hình chính trị
Câu hỏi trang 21: Nêu những nét chính về tình hình chính trị Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây.
Trả lời:
- Trong quá trình đô hộ Đông Nam Á. Các nước thực dân phương Tây đã thi hành nhiều chính sách cai trị thâm độc trên lĩnh vực chính trị, như:
+ “Chia để trị” (chia một nước hoặc một vùng thuộc địa thành các đơn vị hành chính với những chính sách cai trị khác nhau)
+ Mua chuộc, khống chế bộ phận phong kiến đầu hàng.
+ Cử quan chức thực dân cai trị trực tiếp ở trung ương và người bản xứ chỉ nắm quyền cai quản ở địa phương.
- Chính sách cai trị của thực dân phương Tây đã đưa đến nhiều chuyển biến ở Đông Nam Á, như:
+ Ở các quốc gia, triều đình phong kiến đã đầu hàng, phụ thuộc vào chính quyền thực dân.
+ Sự chia rẽ dân tộc, tôn giáo trong nội bộ từng nước và tạo nên khoảng cách giữa các quốc gia trong khu vực.
b) Tình hình kinh tế:
Câu hỏi trang 22:
Câu hỏi: Hình 3.5 và hình 3,6 cho em biết những ngành kinh tế nào được chính quyền thuộc địa chú trọng phát triển?
Trả lời:
Hình 3.5 và 3.6 cho thấy, trong quá trình đô hộ Đông Nam Á, các nước thực dân phương Tây chú trọng đến các hoạt động: cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền trồng cây công nghiệp và khai thác tài nguyên khoáng sản.
Câu hỏi: Theo em, chính sách cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt” của chính quyền thực dân gây ra hậu quả gì cho người dân thuộc địa?
Trả lời:
Chính sách cướp đoạt ruộng đất, “cưỡng bức trồng trọt” của chính quyền thực dân đã khiến cho:
+ Nông dân ở các nước Đông Nam Á không có ruộng đất để trồng trọt, lâm vào cảnh đói khổ, bần cùng hóa.
+ Mặt khác, do bị mất ruộng đất, bị tước đoạt tư liệu sản xuất, nên người nông dân buộc phải bán sức lao động của mình, tới làm thuê trong các đồn điền, hầm mỏ hay nhà máy, xí nghiệp,… từ đó, dần hình thành nên đội ngũ công nhân.
c) Tình hình xã hội, văn hóa
Câu hỏi trang 23:
Câu hỏi: Trình bày những nét chính về tình hình xã hội Đông Nam Á thời thực dân đô hộ
Trả lời:
Nét chính về tình hình xã hội
+ Chủ nghĩa thực dân phương Tây xâm nhập vào Đông Nam Á đã phá vỡ trật tự xã hội truyền thống. Một nền thống trị mới, mang đậm màu sắc kì thị chủng tộc và “ngu dân” được áp đặt.
+ Kết cấu xã hội ở các nước Đông Nam Á có sự thay đổi. Các giai cấp, tầng lớp cũ bị phân hóa; một số lực lượng xã hội mới đã xuất hiện, như: tư sản dân tộc; trí thức, tiểu tư sản; công nhân,…
Câu hỏi: Những chi tiết nào trong hình 3.8 thể hiện những tầng lớp khác nhau trong xã hội và sự hiện diện của văn hóa phương Tây ở thành thị?
Trả lời:
Những chi tiết trong hình 3.8 thể hiện sự khác biệt giữa các tầng lớp xã hội và sự hiện diện của văn hóa phương Tây là:
+ Các công trình theo phong cách kiến trúc phương Tây.
+ Tàu hỏa
+ Xe đạp.
+ Người đàn ông ăn mặc sang trọng, đeo trang sức ngồi trên xe ngựa có phu xe.
3. Cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á từ cuối thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX
Câu hỏi trang 24:
Câu hỏi: Cuộc đấu tranh chống lại ách đô hộ của thực dân phương Tây đã diễn ra như thế nào ở Đông Nam Á?
Trả lời:
Nét chính về cuộc đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á
- Nguyên nhân bùng nổ: mâu thuẫn dân tộc sâu sắc giữa nhân dân Đông Nam Á với thực dân phương Tây.
- Mục đích: chống lại ách cai trị bất công của chế độ thực dân, giành lại nền độc lập
- Thời điểm và hình thức đấu tranh không giống nhau giữa các nước.
- Cuộc đấu tranh tiêu biểu:
+ Cuộc đấu tranh của nhân dân trên quần đảo Ban-da (In-đô-nê-xi-a, thế kỉ XVII)
+ Khởi nghĩa của Hoàng tử Đi-pô-nê-gô-rô ở Gia-va (In-đô-nê-xi-a, thế kỉ XIX)
+ Các cuộc đấu tranh chống Pháp của nhân dân Việt Nam (1858 - 1884)
+ Các cuộc đấu tranh chống Anh của nhân dân Mi-an-ma (1824 - 1885).
- Kết quả: thất bại, bị thực dân phương Tây đàn áp.
Câu hỏi: Dựa vào tư liệu 3.9 và 3.10, em có nhận xét gì về tinh thần đấu tranh của người dân In-đô-nê-xi-a chống lại ách đô hộ của thực dân Hà Lan?
Trả lời:
Nhận xét: nhân dân In-đô-nê-xi-a đã thể hiện tinh thần yêu nước, dũng cảm, kiên cường và bất khuất trong cuộc đấu tranh chống lại ách đô hộ của thực dân Hà Lan.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 trang 25: Hoàn thành bảng thống kê các thuộc địa của thực dưới phương Tây ở khu vực Đông Nam Á đền cuối thế kỉ XIX theo mẫu dưới đây:
| Thực dân cai trị | Hà Lan | Anh | Pháp | Tây Ban Nha |
|---|---|---|---|---|
| Các thuộc địa | ? | ? | ? | ? |
Trả lời:
| Thực dân cai trị | Hà Lan | Anh | Pháp | Tây Ban Nha |
|---|---|---|---|---|
| Các thuộc địa | In-đô-nê-xi-a | Miến Điện; Mã Lai | Việt Nam; Lào; Campuchia | Phi-líp-pin |
Luyện tập 2 trang 25: Hoàn thành bảng tóm tắt về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa của các nước Đông Nam Á dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây theo mẫu dưới đây:
| Tình hình chính trị | Tình hình kinh tế | Tình hình xã hội | Tình hình văn hóa |
|---|---|---|---|
| ? | ? | ? | ? |
Trả lời:
| Tình hình chính trị | Tình hình kinh tế | Tình hình xã hội | Tình hình văn hóa |
|---|---|---|---|
- Triều đình phong kiến đã đầu hàng, phụ thuộc vào chính quyền thực dân. - Sự chia rẽ dân tộc, tôn giáo trong nội bộ từng nước và tạo nên khoảng cách giữa các quốc gia trong khu vực. | - Chính quyền thực dân thực hiện “cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền”; đẩy mạnh khai thác khoáng sản; mở mang giao thông vận tải. - Kinh tế Đông Nam Á chuyển biến cục bộ, thiếu cân đối… | - Trật tự xã hội truyền thống bị phá vỡ. - Kết cấu xã hội có sự thay đổi: gc cũ phân hóa; xuất hiện những lực lượng xã hội mới. | - Văn hóa phương Tây du nhập vào Đông Nam Á. |
Luyện tập 3 trang 25:
Em có nhận xét gì về hình thức đấu tranh và lực lượng tham gia trong phong trào của tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á?Trả lời:
- Nhận xét:
+ Trong các thế kỉ XVI - XIX, phong trào đấu tranh chống ách đô hộ của thực dân phương Tây ở các nước Đông Nam Á đã lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, trong đó, đông đảo nhất là nông dân.
+ Hình thức đấu tranh của nhân dân Đông Nam Á rất phong phú, đa dạng, nhưng đấu tranh vũ trang là hình thức phổ biến nhất.
Vận dụng 4 trang 25: Tìm hiểu thêm về một người anh hùng dân tộc của các nước Đông Nam Á trong thời kì chống lại ách đô hộ của thực dân phương Tây: Viết một đoạn văn khoảng 150 chữ giới thiệu về người anh hùng đó.
Trả lời:
Aung San (1915-1947) là một trong những người anh hùng dân tộc hàng đầu của Myanmar (còn gọi là Miến Điện) trong cuộc chiến chống lại ách đô hộ của thực dân Anh. Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống chính trị, và sớm nhận ra tầm quan trọng của độc lập cho quốc gia và dân tộc. Aung San gia nhập phong trào cách mạng vào những năm 1930 và nhanh chóng trở thành lãnh tụ xuất sắc. Ông đồng sáng lập Quân đội Độc lập Miến Điện (Tatmadaw) và Đảng Cách mạng Miến Điện (AFPFL). Bằng tài năng lãnh đạo và sự dũng cảm, Aung San thúc đẩy cuộc đấu tranh dân tộc chống lại thực dân Anh. Năm 1947, ông đạt được Hiệp định Panglong với các dân tộc thiểu số, đánh dấu bước quan trọng trong hòa bình và đoàn kết quốc gia. Tuy nhiên, ông đã bị ám sát trước khi chứng kiến Myanmar đạt được độc lập vào năm đó. Dù đã ra đi, tên tuổi và tầm ảnh hưởng của Aung San vẫn còn sống mãi trong lòng người dân Myanmar.
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 3: Tình hình Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX giúp các em chuẩn bị bài học trước ngay tại nhà. Chúc các em học tốt.
Đừng quên còn toàn bộ kiến thức Soạn Sử 8 đang đợi các em khám phá nữa nhé!