Giao thông vận tải và bưu chính viễn thông có vai trò và đặc điểm như thế nào? Sự phát triển và phân bố của hai ngành này trên thế giới ra sao?
Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn địa 10 Cánh diều bài 27: Địa lí giao thông vận tải và bưu chính viễn thông. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn địa 10 Cánh diều bài 27
Tài liệu giải bài tập địa lí 10 bài 27 Cánh diều chi tiết:
I. Giao thông vận tải
1. Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển và phân bố giao thông vận tải
* Vai trò
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy cho biết vai trò của giao thông vận tải. Lấy ví dụ cụ thể.
Trả lời:
Giao thông vận tải có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của mọi quốc gia.
- Thúc đẩy hoạt động sản xuất và là cầu nối giúp các ngành kinh tế phát triển. Giao thông vận tải được ví như mạch máu của nền kinh tế, giúp quá trình sản xuất và tiêu thụ được liên tục.
- Phục vụ nhu cầu đi lại của toàn xã hội, là cầu nối giữa các địa phương, là phương tiện giúp các nước giao lưu và hội nhập, giải quyết việc làm cho người lao động,...
- Tạo ra sự liên kết giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ, làm cho khoảng cách địa lí được rút ngắn lại.
- Góp phần khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
* Đặc điểm
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.1, hãy nêu đặc điểm của giao thông vận tải.
Trả lời:
- Đối tượng chính là con người và những sản phẩm vật chất do con người tạo ra.
- Sản phẩm là sự chuyên chở người và hàng hóa từ nơi này đến nơi khác.
- Sử dụng nhiều nguyên, nhiên, vật liệu từ các ngành kinh tế khác.
- Có sự phân bố đặc thù, theo mạng lưới với các tuyến và đầu mối giao thông.
* Các nhân tố ảnh hưởng
Câu hỏi: Quan sát hình 27.2, hãy tìm ví dụ làm rõ ảnh hưởng của một trong ba nhóm nhân tố đến sự phát triển và phân bố giao thông vận tải.
Trả lời:
- Vị trí, lãnh thổ
+ Sự phân bố các loại hình giao thông vận tải.
+ Sự hình thành mạng lưới giao thông vận tải.
* Tự nhiên: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
+ Sự phân bố của các loại hình giao thông vận tải và vai trò khác nhau của các loại hình.
+ Sự hoạt động của các phương tiện vận tải.
- Kinh tế - xã hội
+ Sự phát triển và phân bố các ngành kinh tế
- Là khách hàng của giao thông vận tải, thúc đẩy giao thông vận tải phát triển.
- Trang bị cơ sở vật chất kĩ thuật cho ngành giao thông vận tải.
- Quy định các loại hình vận tải, khối lượng vận chuyển và luân chuyển hàng hóa.
+ Dân cư, lao động
- Khách hàng của giao thông vận tải.
- Sự phát triển và phân bổ các luồng vận tải hành khách, xuất hiện các loại hình vận tải đặc biệt.
+ Vốn đầu tư
- Sự phát triển mạng lưới, phương tiện thúc đẩy giao thông vận tải.
- Thực hiện các dự án giao thông vận tải hiện đại.
+ Khoa học - công nghệ
- Tăng tốc độ vận chuyển, hiện đại hóa và nâng cao chất lượng các phương tiện vận tải.
- Ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành, quản lí.
2. Địa lí các ngành giao thông vận tải. (Soạn Địa 10 Cánh diều bài 27)
* Đường ô tô
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường ô tô trên thế giới.
Trả lời:
- Tình hình phát triển
+ Giao thông vận tải đường ô tô chiếm ưu thế trong các loại hình vận tải.
+ Đường ô tô có những ưu thế nổi bật
+ Sự thuận tiện và cơ động, phù hợp với cự li vận tải trung bình và ngắn.
+ Có khả năng phối hợp hoạt động với các loại hình vận tải khác.
+ Mạng lưới ngày càng mở rộng, chất lượng và phương tiện ngày càng hiện đại, thân thiện với môi trường.
+ Tổng chiều dài đường ô tô không ngừng tăng lên do nhu cầu vận chuyển hàng hóa, hành khách và phục vụ du lịch.
- Phân bố
+ Đứng đầu về chiều dài đường ô tô là châu Á, tiếp theo là châu Mỹ, châu Âu, châu Phi và châu Đại Dương.
+ Những nước có chiều dài đường ô tô lớn năm 2019 là: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ, Bra-xin, Liên bang Nga,...
* Đường sắt
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.3, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường đường sắt trên thế giới.
Trả lời:
- Tình hình phát triển
+ Đường sắt ra đời từ sự phối hợp đường ray với máy hơi nước đã mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử giao thông vận tải thế giới.
+ Nhờ những đổi mới về sức kéo, toa xe, đường ray và công nghệ mà vận tải đường sắt ngày càng phát triển với nhiều loại hình.
+ Giao thông vận tải đường sắt có ưu thế
+ Vận chuyển được hàng hóa nặng trên những tuyến đường dài với tốc độ khá nhanh và ổn định.
+ Giá rẻ hơn vận tải ô tô, mức độ an toàn và sự tiện nghi cao, ít gây tai nạn.
+ Tổng chiều dài đường sắt toàn thế giới ngày càng tăng lên.
+ Mạng lưới đường sắt phân bố không đồng đều theo châu lục và các quốc gia.
- Phân bố
+ Chiều dài đường sắt lớn nhất là châu Mỹ, tiếp theo là châu Á và châu Âu, châu Phi và châu Đại Dương có chiều dài đường sắt ít nhất.
+ Những nước có chiều dài đường sắt lớn năm 2019 là: Hoa Kỳ, Trung Quốc, Liên bang Nga, Ca-na-đa, Ấn Độ,... .
* Đường sông, hồ
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.4, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường sông, hồ trên thế giới.
Trả lời:
- Tình hình phát triển
+ Giao thông vận tải đường sông, hồ có từ rất sớm, là phương tiện vận tải hàng hóa và người trên các tuyến đường thuỷ nội địa.
+ Để tăng cường khả năng vận tải, con người đã cải tạo sông, hồ, đào kênh nối liền các lưu vực vận tải với nhau.
+ Giao thông vận tải đường sông, hồ chủ yếu dựa vào mạng lưới sông, hồ tự nhiên.
- Phân bố
+ Những hệ thống sông, hồ có khả năng giao thông lớn là: sông Đa-nuýp, Rai-nơ, Von-ga,... (châu Âu); sông Mê Công, Dương Tử,... (châu Á); sông Mi-xi-xi-pi, Ngũ Hồ,... (châu Mỹ).
+ Nhiều sông, hồ được nối thông với nhau nhờ các kênh đào, tiêu biểu như kênh đào Von-ga-đôn ở Liên bang Nga nối liền hai con sông Von-ga và sông Đông, kênh đào (e-lan ở Ca-na-đa nối hổ Ôn-ta-ri-ô ở phía bắc với hồ Ê-rê ở phía nam,...
* Đường biển
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.5, hãy:
- Nêu rõ vai trò của giao thông vận tải đường biển.
- Trình bày tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải đường biển.
Trả lời:
- Vai trò
+ Phương thức vận tải hàng hóa chủ yếu trên các tuyến đường biển nội địa và quốc tế (vận tải viễn dương).
+ Góp phần mở rộng giao lưu kinh tế, văn hóa giữa các vùng, các nước, thúc đẩy kinh tế + xã hội phát triển.
- Tình hình phát triển
+ Giao thông vận tải đường biển
+ Chuyên chở hàng hóa nặng (than, kim loại,...), chất lỏng (dầu mỏ và sản phẩm của dầu mỏ),... trên quãng đường dài.
+ Giá cước vận chuyển rẻ hơn các loại hình vận tải khác, mức độ an toàn khá cao.
+ Giao thông vận tải đường biển đảm nhiệm 3/5 khối lượng luân chuyển hàng hóa của tất cả các phương tiện vận tải trên thế giới, trong đó có dầu mỏ và sản phẩm của dầu mỏ.
+ Hiện nay trên thế giới đang phát triển mạnh việc chuyên chở bằng tàu container, đảm bảo an toàn hơn và bốc dỡ hàng hóa nhanh hơn.
- Phân bố
+ Từ năm 2005 trở về trước, Rot-tec-đam (Hà Lan) là cảng lớn nhất thế giới.
+ Rot-tec-đam (Hà Lan) vẫn giữ vị trí then chốt trên tuyến đường biển Tây Âu + Bắc Mỹ.
+ Chủ yếu phát triển mạnh ở hai ven bờ Đại Tây Dương nối Bắc Mỹ với châu Âu.
+ Một số khu vực khác: Đông Á, Đông Nam Á,…
* Đường hàng không
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.7, hãy cho biết tình hình phát triển và phân bố của ngành giao thông vận tải hàng không trên thế giới.
Trả lời:
- Tình hình phát triển
+ Vận tải đường hàng không tiết kiệm được thời gian đi lại, gắn kết các vùng xa xôi, tăng cường hội nhập và có vai trò đối với an ninh quốc phòng.
+ Năm 2019, toàn thế giới có trên 15,0 nghìn sân bay, trong đó tập trung nhiều nhất châu Mỹ, châu Âu và châu Á.
+ Các sân bay quốc tế tăng lên không ngừng cả về số sân bay và số lượt hành khách vận chuyển.
- Phân bố: Các tuyến hàng không nhộn nhịp nhất là tuyến vượt Đại Tây Dương nối châu Âu với Bắc Mỹ và Nam Mỹ, các tuyến nối Hoa Kỳ với các nước khu vực châu Á + Thái Bình Dương.
II. Bưu chính viễn thông: Soạn Địa 10 Cánh diều bài 27
1. Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển và phân bố của bưu chính viễn thông.
* Vai trò
Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 27.8, hãy nêu vai trò của ngành bưu chính viễn thông. Lấy ví dụ cụ thể.
Trả lời:
- Tạo ra những điều kiện cần thiết cho các hoạt động kinh tế phát triển; tác động đến quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá; thay đổi cách thức tố chức nền kinh tế.
=> Ví dụ: Dịch vụ bưu chính viễn thông phục vụ thông tin kinh tế giữa các nhà kinh doanh, các cơ sở sản xuất, dịch vụ, giữa nước ta với thế giới, nhờ sự phát triển tân tiến của ngành bưu chính viễn thông mở những cơ hội to lớn cho các nhà đầu tư, cho các doanh nghiệp vào Việt Nam.
- Góp phần thực hiện giao lưu giữa các vùng lãnh thố, thúc đẩy quá trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế.
=> Ví dụ: Cung cấp những phương tiện thông tin nhanh chóng và chuẩn xác giúp trao đổi thông tin, giao lưu giữa các vùng nhanh chống, cơ sở hạ tầng nước ta đang phát triển với độ phủ rộng khắp, tốc độ và chất lượng cao, hoạt động hiệu quả trong nước và với thế giới.
- Tác động tích cực đến phát triển xã hội, nâng cao đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần và đảm bảo an ninh quốc gia.
=> Ví dụ: Ngành bưu chính viễn thông đảm bảo chuyển thư từ, bưu phẩm, điện báo và nhiều dịch vụ khác; đảm bảo thông suốt thông tin trong cứu hộ, cứu nạn, ứng phó vs thiên tai,… việc phát triển cũng mang lại những tiềm năng, những ngành nghề mới giải quyết việc làm và nâng cao trình độ dân trí.
* Đặc điểm
Câu hỏi: Quan sát hình 27.9, hãy nêu đặc điểm của ngành bưu chính viễn thông.
Trả lời:
Đặc điểm của ngành bưu chính viễn thông:
- Tạo ra mạng lưới bưu chính và mạng lưới truyền thông tin đến mọi nơi trong nước và các địa điểm cách xa nhau trên Trái Đất, phục vụ nhu cầu sản xuất và xã hội.
- Bưu chính nhận, vận chuyển và chuyển phát bằng các phương thức khác nhau qua mạng bưu chính viễn thông sử dụng các thiết bị kết hợp với vệ tinh và internet cung ứng dịch vụ từ xa không cần sự tiếp xúc trực tiếp giữa người cung ứng và người tiêu dùng dịch vụ.
- Sử dụng dịch vụ của nhiều ngành, trong đó quan trọng nhất là công nghiệp điện tử - tin học, giao thông vận tải, nghiên cứu và phát triển (R&D), dịch vụ thiết kế...
* Các nhân tố ảnh hưởng
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy lựa chọn, phân tích một hoặc hai nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố ngành bưu chính viễn thông.
Trả lời:
Bưu chính viễn thông là ngành không thể thiếu trong cơ sở hạ tầng của quốc gia. Sự phát triển và phân bố của ngành này chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố, trong đó có:
- Trình độ phát triển kinh tế: kinh tế càng phát triển, nhu cầu dịch vụ bưu chính viễn thông ngày càng nhiều, quy mô của ngành ngày càng lớn, tốc độ tăng trưởng nhanh.
- Khoa học - công nghệ: tạo ra nhiều cách thức chuyển phát và các dịch vụ bưu chính mới (như dịch vụ tài chính bưu chính,...); thay đổi và xuất hiện nhiều thiết bị viễn thông hiện đại với tốc độ cao, các phương tiện và phương thức truyền thông tin tới khắp mọi nơi trên thế giới.
- Vốn đầu tư: ảnh hưởng tới việc mở rộng và hiện đại hóa mạng lưới bưu chính viễn thông.
- Một số nhân tố khác: mức sống dân cư, trình độ chuyên môn kĩ thuật của lực lượng lao động, cơ sở hạ tầng,... ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố bưu chính viễn thông.
2. Bưu chính
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy trình bày tình hình phát triển và phân bố của ngành bưu chính.
Trả lời:
- Tình hình phát triển
+ Dịch vụ bưu chính bao gồm nhận, vận chuyển và chuyển phát thư từ, bưu phẩm, bưu kiện, điện báo, điện tín, chuyển tiền từ nơi gửi (người gửi) đến nơi nhận (người nhận).
+ Hoạt động bưu chính ngày càng phát triển, nhiều dịch vụ và cách thức chuyển phát mới đã xuất hiện.
+ Bưu chính không thể tách rời xã hội và khách hàng mà ngành phục vụ.
- Phân bố: Hầu như mọi quốc gia và người dân đều sử dụng dịch vụ bưu chính, trong đó, có khoảng 1,5 tỉ người trên toàn thế giới đang sử dụng dịch vụ tài chính bưu chính.
3. Viễn thông
Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy nêu tình hình phát triển và phân bố của ngành viễn thông.
Trả lời:
- Tình hình phát triển: Các dịch vụ viễn thông rất đa dạng và phong phú, diễn ra với tốc độ nhanh, công nghệ ngày càng hiện đại.
+ Điện thoại là thiết bị viễn thông dùng để trao đổi thông tin.
+ Máy tính cá nhân là phương tiện được sử dụng phổ biến trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
+ Internet bao gồm mạng toàn cầu www và các thiết bị phần cứng (máy tính, mạng truyền dẫn) đã mở ra kỉ nguyên mới cho ngành viễn thông.
- Phân bố: Dịch vụ viễn thông có mặt ở hầu khắp các nước trên thế giới.
Luyện tập và vận dụng trang 106: Soạn Địa 10 Cánh diều bài 27
Câu 1. Hãy lập bảng theo mẫu sau để thấy được đặc điểm của các loại hình giao thông vận tải.
Loại hình giao thông vận tải | Đặc điểm |
|---|---|
Đường ô tô | |
Đường sắt | |
Đường biển | |
Đường hàng không |
Trả lời:
Ta hoàn thiện bảng như sau:
Loại hình giao thông vận tải | Đặc điểm |
|---|---|
Đường ô tô | - Giao thông vận tải đường ô tô chiếm ưu thế trong các loại hình vận tải. - Ưu điểm: Sự thuận tiện và cơ động, phù hợp với cự li vận tải trung bình và ngắn, có khả năng phối hợp hoạt động với các loại hình vận tải khác. - Nhược điểm: Có khối lượng chuyên chở không lớn như vận tải đường sắt, đường thuỷ, tiêu thụ nhiều nhiên liệu gây ô nhiễm không khí, tiếng ồn và tai nạn giao thông,... |
Đường sắt | - Đường sắt ra đời sớm và công nghệ vận tải đường sắt ngày càng phát triển với nhiều loại hình. - Ưu điểm: Vận chuyển được hàng hóa nặng trên những tuyến đường dài với tốc độ khá nhanh và ổn định, giá rẻ hơn vận tải ô tô, mức độ an toàn và sự tiện nghi cao, ít gây tai nạn. - Nhược điểm: Chỉ hoạt động trên những tuyến đường cổ định, có đặt đường ray. |
Đường biển | - Giao thông vận tải đường biển đảm nhiệm 3/5 khối lượng luân chuyển hàng hóa, đang phát triển mạnh việc chuyên chở bằng tàu container. - Ưu điểm: chuyên chở hàng hóa nặng (than, kim loại,...), chất lỏng (dầu mỏ và sản phẩm của dầu mỏ),... trên quãng đường dài, giá cước vận chuyển rẻ hơn các loại hình vận tải khác, mức độ an toàn khá cao. - Nhược điểm: Phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên (gió, bão,...) và tốc độ vận tải tương đối chậm, gây ô nhiễm môi trường biển, đại dương. |
Đường hàng không | - Các sân bay quốc tế tăng lên không ngừng cả về số sân bay và số lượt hành khách vận chuyển. - Ưu điểm: Vận tải đường hàng không tiết kiệm được thời gian đi lại, gắn kết các vùng xa xôi, tăng cường hội nhập và có vai trò đối với an ninh quốc phòng. - Nhược điểm: Cước phí vận tải đắt, trọng lượng vận tải thấp. |
Câu 2.
Phân biệt hoạt động bưu chính và viễn thông.Trả lời:
| Bưu chính | Viễn thông |
|---|---|
- Dịch vụ bưu chính bao gồm nhận, vận chuyển và chuyển phát thư từ, bưu phẩm, bưu kiện, điện báo, điện tín, chuyển tiền từ nơi gửi (người gửi) đến nơi nhận (người nhận). - Hoạt động bưu chính ngày càng phát triển, nhiều dịch vụ và cách thức chuyển phát mới đã xuất hiện. - Bưu chính không thể tách rời xã hội và khách hàng mà ngành phục vụ. | - Các dịch vụ viễn thông rất đa dạng và phong phú, diễn ra với tốc độ nhanh, công nghệ ngày càng hiện đại. - Điện thoại là thiết bị viễn thông dùng để trao đổi thông tin. - Máy tính cá nhân là phương tiện được sử dụng phổ biến trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. - Internet bao gồm mạng toàn cầu www và các thiết bị phần cứng. |
Câu 3. Hãy thu thập thông tin tìm hiểu về một loại hình giao thông vận tải hoặc dịch vụ bưu chính viễn thông ở địa phương em.
Trả lời:
- HS tự thu thập thông tin qua sách, báo hoặc internet.
- Ví dụ: Vận tải ô tô Hà Giang
Ngành Giao thông Vận tải Hà Giang đã cơ bản hoàn thiện các tuyến đường liên thông trong tỉnh và nối với 4 tỉnh lân cận Cao Bằng, Lào Cai, Tuyên Quang, Yên Bái. Các trục đường chính huyện thị đều được xây dựng theo quy hoạch đô thị như có vỉa hè, hai bên đường trồng cây xanh và có hệ thống đèn chiếu sáng. Một số tuyến đường địa phương cũng đang được triển khai theo quy hoạch này như đường vào Xín Mần và Hoàng Su Phì.
Hà Giang còn có tuyến vận tải quốc tế ở Châu Văn Sơn - Trung Quốc, được mở từ tháng 3/1998, trước đây chỉ là tuyến một chiều từ Trung Quốc sang Hà Giang vì chất lượng xe không được đánh giá cao, những năm 2003 đã đánh dấu một bước chuyển mới khi các chủ hàng sử dụng cả tuyến từ Hà Giang sang Trung Quốc. Điều này thể hiện rõ nét rằng chất lượng vận tải của Hà Giang đã được nâng lên rất nhiều.
Hiện Hà Giang có khoảng hơn 300 doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực giao thông vận tải. Đây chính là một thuận lợi mà Ngành đã khai thác rất hiệu quả nhờ chính sách mở rộng ngành nghề cho các doanh nghiệp nếu có đủ điều kiện. Lực lượng này đã đóng góp một phần không nhỏ vào bộ mặt giao thông của Hà Giang hôm nay.
Ngoài ra, ngành Giao thông Vận tải Hà Giang cũng rất chú trọng mở rộng mối quan hệ ngành nghề với Trung ương, tranh thủ các nguồn tài trợ của WB, OECF...; Hỗ trợ một phấn lãi suất vay ngân hàng đối với các công trình cần đầu tư gấp, những công trình mang lại nguồn lợi kinh tế lớn; Thực hiện phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm để phát triển giao thông nông thôn: dân làm và Nhà nước hỗ trợ vật tư, kinh phí.
- Kết thúc nội dung soạn địa lí 10 Cánh diều bài 27-
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn địa 10 Cánh diều bài 27: Địa lí giao thông vận tải và bưu chính viễn thông. Chúc các em học tốt.
