Hướng dẫn chi tiết soạn bài Xà bông Con Vịt lớp 11 CTST, tham khảo cách trả lời các câu hỏi đọc hiểu nội dung văn bản Xà bông Con Vịt trang 93 - 99 sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo.
Soạn bài Xà bông Con Vịt lớp 11 CTST
Đọc văn bản
Theo dõi: Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ điều gì với Cai Tuất?
Trả lời:
Qua câu nói “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa!”, ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ với Cai Tuất: đừng quá mải mê chạy theo sự cám dỗ của đồng tiền và danh vọng phù du mà đánh đổi tình cảm gia đình. Tiền bạc và danh vọng có thể đem lại những lợi ích tạm thời, nhưng nếu đánh đổi bằng việc bỏ lỡ tình cảm gia đình, thì một người sẽ trở thành kẻ vô tâm và thiếu nhân tính. Trần Chánh Chiếu muốn nhắc nhở Cai Tuất phải biết trân trọng những giá trị đích thực của cuộc sống và không bao giờ bỏ qua tình thân trong cuộc đời, thức tỉnh và cảnh báo Cai Tuất đang khao khát tiền bạc, vật chất mà bỏ qua những giá trị văn hóa, đạo đức và tình cảm của gia đình, phản bội Tổ quốc.
Theo dõi: Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ”…) có phải người thực, việc thực không?
Trả lời:
Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần "Nam Kỳ Minh Tân công nghệ",...) là người thực, việc thực:
- Doanh nhân Huỳnh Đình Điểu (chưa rõ năm sinh, năm mất) là người làng Thành Phố, tổng Hòa Lạc Hạ, tỉnh Gò Công (nay thuộc thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Ông là một nhà kinh doanh hết lòng yêu nước.
- Trần Chánh Chiếu sinh năm 1867 (năm Đinh Mão, mùng 2, tháng 6 âm lịch) tại quận Vân Tập, chợ Rạch Giá, cùng năm sinh với nhà chí sĩ cách mạng Phan Bội Châu. Ông là nhân vật chủ chốt của phong trào Minh Tân đất Nam Kỳ, đây là cuộc vận động để duy tân đất nước theo gương của người Trung Hoa và người Nhật đầu thế kỷ 20, với chủ trương phát triển công thương nghiệp, mở mang trường học, sửa đổi phong tục… để đạt mục đích cuối cùng là đánh đổ thực dân Pháp.
Hướng dẫn đọc
Trả lời các câu hỏi trang 99 SGK Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo
Câu 1: Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.
Trả lời:
- Tóm tắt câu chuyện của văn bản
"Xà bông Con Vịt" kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Ông nổi tiếng khắp vùng nhờ tài chọn chó tốt. Ông thường chỉ cho mọi người cách chọn những con chó nào có thể thịt, con chó nào có thể nuôi. Nhưng ở đây họ không ăn thịt chó vì chó là người bạn trung thành của con người. Nhà ông cai có một con chó mực, nó rất tinh quái và lanh lợi. Sau khi Cai Tuất trả lại chức vụ đang làm của mình, quyết định cùng với một số nhân sĩ trí thức cùng nhau mở một cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt”. Vợ của ông không tin tưởng rằng ông có thể làm được, bà nghĩ không biết ông ham tiền hay coi đây là một công việc quan trọng gắn với đất nước. Ông Tuất bắt đầu mở xưởng sản xuất kinh doanh của mình, trước tiên là ông đã di dời những khu mộ để lấy đất mở xưởng. Sau đó vợ của ông lại đi gom dừa khô về để làm xà bông. Ông cùng với chủ nhà máy Dương cùng trò chuyện về cuộc vận động Minh Tân. Cả hai ông đều có mong muốn canh tân lại đất nước, không để con người phải chịu đói khổ trước bọn tay sai của Pháp. Và sau đó ông lo lắng khi hay tin Trần Bá Thọ gia nhập hội Minh Tân. Và những sản phẩm đầu tiên của hãng xà bông của ông Tuất đã ra lò, đó là sản phẩm của người Việt làm để bán cho người Việt. Nhưng tên Trần Bá Thọ chính là chỉ điểm cho bọn Pháp, nên sau đó chúng đã đàn áp và thu lại tất cả những cơ sở sản xuất xà bông của hội Minh Tân. Ông Tuất phải cho tất cả những nhân công trong xưởng nghỉ việc và mang tất cả những xà bông mà họ sản xuất đi. Ông Cai Tuất vừa ôm con Mực vừa lặng lẽ nghĩ về những gì mà ông đã làm. Ông nhớ về những tiếng vịt gọi đàn, nhớ về những tấm lòng mà người dân dành cho ông và cả câu nói của người vợ dành cho ông nữa. Ông nói mình không thể thua một con chó, mình không thể làm những việc xấu xa phản bội đất nước được. Cuối cùng, trước khi bọn thực dân Pháp đến, ông Tuất đã đốt xưởng sản xuất của mình để tỏ rõ lòng trung thành của mình với đất nước.
- Xác định đề tài, chủ đề của văn bản: Tấm lòng của những người dân yêu nước khi xưa khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài. Người nông dân có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước.
Câu 2: Kẻ mẫu bảng dưới đây vào vở và liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn của văn bản:
| Đoạn | Nội dung, chi tiết | Yếu tố xác định (phi hư cấu) | Yếu tố không xác định (có thể hư cấu) |
| Một | |||
| Hai | |||
| Ba | |||
| Tư |
Trả lời:
| Đoạn | Nội dung, chi tiết | Yếu tố xác định (phi hư cấu) | Yếu tố không xác định (có thể hư cấu) |
| Một | - Cai Tuất có tài lựa chọn chó tốt cả vùng Sầm Giang - Chọn chó khôn cần lưu ý “Mắt to, phá trên chân mày điểm sậm màu…. đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì…” - Giu-béc Chiếu nhờ điền chủ Dương nói với Cai Tuất câu ca dao “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa - Phong trào Minh Tân trên đất Mỹ Tho - Nam Kỳ thuộc Pháp | X X | X X X |
| Hai | - Lê Văn Cửu, một trong tám người gốc gác dân Mỹ Tho, là sáng lập viên Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ” - ông Huỳnh Đình Điển, chủ khách sạn Nam Kỳ - Minh Tân là phong trào yêu nước, kết nối giữa phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân. Mục đích cuối cùng là đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc | X X X | |
| Ba | - Điền chủ Dương là chủ nhà máy xay xát gạo lớn bậc nhứt ở Long Hưng - “Nam Kỳ thương cuộc” do ông Trần Văn Thạnh ở Chợ gạo thành lập: “,,,lập sở nhà máy xay lúa, lập hãng ăn lúa gạo (để trực tiếp xuất khẩu) hoặc là lựa con dân đứa nào thông thái thì cho nó qua bên Tây học bác vật…” (Lục Tỉnh tân văn) - Chủ tỉnh Mỹ Tho phát lịnh từ tòa Bố đàn áp, bắt bớ và tịch thu các cơ sở của Minh Tân | X X | X |
| Tư | - Cai Tuất châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy. Rừng lửa trùm mất hút bọn thực dân Pháp và lũ tay sai | X |
Câu 3:
Phân tích tính cách của Cai Tuất, cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.Trả lời:
Phân tích tính cách của Cai Tuất:
- “Cả vùng Sầm Giang mấy ai không bái phục tài lựa chọn chó tốt của Cai Tuất. Vả lại ông ta chẳng những không giấu nghề mà con phổ biến cho xóm giếng cùng biết” => Ông Cai Tuất hiện lên là một người tài giỏi với biệt tài lựa chọn chó tốt, vốn nổi tiếng khắp vùng nhưng Cai Tuất lại không hề kênh kiệu, ngược lại ông hòa đồng với xóm giềng, vui vẻ, hào phóng, sẵn sàng chia sẻ cho bà con cách chọn chó khôn mà không hề giấu giếm.
- Hơn nữa, ông còn là một người luôn vui vẻ, hóm hỉnh và yêu động vật: Ông “chẳng can đởm ăn thịt chó, con vật mang biểu tượng trung thành với chủ; và cả thịt trâu, con vật mang biểu tượng bạn nhà nông”, “hãnh diện về con chó mực nhà ông”
- Cai Tuất là một người cần cù, chịu khó khi sẵn sàng khởi nghiệp xây dựng cơ sở sản xuất xà bông với vô cùng nhiều thử thách, khó khăn.
- Cai Tuất còn là một người tốt, ông luôn muốn cuộc sống của tất cả mọi người tốt đẹp hơn vì vậy ông đã xây dựng cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt” để tạo công ăn việc làm cho nhiều người.
- Đồng thời, ông là mang trong mình tinh thần dân tộc vô cùng lớn lao, thiêng liêng, ông luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”, ông có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh với đất nước.
Tác dụng của sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này:
- Giúp thể hiện tính cách của nhân vật một cách phong phú và đa chiều hơn
- Giúp tác giả tạo ra những tình huống hoặc sự kiện đặc biệt để thử thách nhân vật, từ đó thể hiện tính cách, suy nghĩ, hành động và quan điểm của nhân vật.
Câu 4: Bình luận về cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn hiểu thêm điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX?
Trả lời:
- Cách lựa chọn hành động của Cai Tuất thể hiện ông là một người có tấm lòng yêu nước sâu sắc, khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài. Ông có thể mất hết tất cả, đánh đổi cả sự nghiệp mà ông đã gây dựng nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước.
- Trong đoạn cuối văn bản, nhân vật chính đã quyết định giữ lại bản quyền công nghệ của mình và không nhượng lại cho người nước ngoài. Hành động này thể hiện ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của doanh nhân Việt Nam, đặc biệt là vào đầu thế kỉ XX khi xã hội đang phát triển với những thách thức lớn. Họ đều là những người con mang trong mình lòng yêu quê hương, đất nước lớn lao, trong họ luôn đau đáu làm sao để dân tộc mình không phải bó tay, chịu cảnh lệ thuộc vào hàng hóa của tư bản Pháp, họ luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu thêm về sự quan tâm đến niềm tự hào và lòng yêu nước của doanh nhân Việt Nam, khát vọng phát triển kinh tế đứng vững trên cơ sở ưu tiên nội lực. Chính những tinh thần này đã thúc đẩy sự phát triển của nhiều doanh nghiệp, giúp đưa Việt Nam từ một quốc gia nghèo khó trở thành một trong các trung tâm kinh tế hàng đầu trong khu vực.
Câu 5: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản Xà bông Con Vịt thuộc thể loại truyện kí?
Trả lời:
Những dấu hiệu giúp ta nhận biết văn bản Xà bông Con Vịt thuộc thể loại truyện kí:
- Lối kể chuyện rất thực tế và chi tiết về các sự kiện và hành động của nhân vật, mô tả rõ ràng những tình huống trong câu chuyện.
- Văn bản mang tính cảm động và sâu sắc về mặt tâm lý, giúp độc giả suy ngẫm về cuộc sống và con người.
- Đề tài chủ yếu về cuộc sống và con người, đi sâu miêu tả số phận của những con người trong xã hội phong kiến cũ.
- Không có cốt truyện phức tạp: Không có nhân vật phụ, tình tiết gay cấn, mà chỉ là một câu chuyện đơn giản nhưng đầy cảm xúc.
- Nội dung chan chứa tinh thần nhân đạo: yêu thương, trân trọng những tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ, tố cáo những gì xấu xa, tàn ác, chà đạp lên cuộc sống của những người bình thường. Đồng thời ca ngợi, trân trọng tình cảm tốt đẹp, phẩm chất tốt đẹp của con người.
- Luôn mang tính chân thực và thiết thực: dựa trên một câu chuyện có thật trong cuộc sống, việc tác giả mang lại thông điệp tích cực về tình yêu thương và sự chia sẻ trong mỗi chúng ta.
-/-
Các bạn vừa tham khảo xong nội dung chi tiết soạn bài Xà bông Con Vịt lớp 11 Chân trời sáng tạo. Hi vọng thông qua việc giải đáp các câu hỏi đọc hiểu cuối bài các em sẽ nắm được kiến thức cơ bản về đoạn trích Xà bông Con Vịt một cách dễ dàng và ghi nhớ lâu hơn.