Bài soạn Viết bài làm văn số 7 - Văn nghị luận sẽ hướng dẫn các em vận dụng kiến thức chung về văn nghị luận và các kĩ năng lập luận, lập dàn ý đã được học ở THCS và mới được ôn tập ở lớp 10 để viết được một bài nghị luận có nội dung sát hợp với thực tế sinh hoạt và học tập ở trường THPT.
A- Nhắc lại một số kiến thức cơ bản về văn nghị luận
- Khái niệm: Văn nghị luận là loại văn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng nào đó đối với các sự việc, hiện tượng trong đời sống hay trong văn học bằng các luận điểm, luận cứ và lập luận.
- Đặc điểm của văn nghị luận:
+ Luận điểm: là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm trong bài văn nghị luận. Một bài văn thường có các luận điểm: luận điểm chính, luận điểm xuất phát, luận điểm khai triển, luận điểm kết luận.
+ Luận cứ: là những lí lẽ và dẫn chứng làm cơ sở cho luận điểm. Luận điểm là kết luận của những lí lẽ và dẫn chứng đó. Luận cứ trả lời các câu hỏi: Vì sao phải nêu luận điểm? Nêu ra để làm gì? Luận điểm ấy có đáng tin cậy không?
- Dàn ý chung của một bài văn nghị luận:
+ Mở bài (đặt vấn đề): Giới thiệu vấn đề, tầm quan trọng của vấn đề, nêu được luận điểm cơ bản cần giải quyết.
+ Thân bài (giải quyết vấn đề): Triển khai các luận điểm, dùng lí lẽ dẫn chứng lập luận để thuyết phục người nghe theo quan điểm đã trình bày.
+ Kết bài (kết thúc vấn đề): Khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa của vấn đề đã nêu.
- Các phương pháp lập luận:
+ Chứng minh: mục đích làm sáng tỏ vấn đề, dùng lí lẽ và dẫn chứng để khẳng định tính đúng đắn của vấn đề.
+ Giải thích: chỉ ra nguyên nhân, lí do, quy luật của sự việc hiện tượng được nêu trong luận điểm. Trong văn nghị luận, giải thích là làm sáng tỏ một từ, một câu, một nhận định.
+ Phân tích: là cách lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của một sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh đối chiếu,… và cả phép lập luận giải thích, chứng minh.
+ Tổng hợp: là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối bài, phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản.
- Hai thể loại văn nghị luận chính: nghị luận xã hội (về một sự việc, hiện tượng trong đời sống, về vấn đề tư tưởng, đạo lí), nghị luận văn học (về một bài thơ, đoạn thơ, về tác phẩm truyện).
- Sự đan xen của các yếu tố thuộc phương thức biểu đạt khác: yếu tố biểu cảm, yếu tố tự sự, miêu tả.
B- Gợi ý cách làm Bài viết văn số 7 - Văn nghị luận
Cùng Đọc Tài Liệu đi vào phân tích và lập dàn ý cho một số đề bài mẫu trong SGK trang 136 nhé !
Đề 1: Dân tộc ta có truyền thông “Tôn sư trọng đạo”. Theo anh (chị), truyền thống ấy được nối tiếp như thế nào trong thực tế cuộc sống hiện nay?
Gợi ý làm bài:
* Xác định yêu cầu của đề bài:
- Về thể loại: nghị luận xã hội.
- Nội dung: vấn đề “Tôn sư trọng đạo”, một vấn đề có tính truyền thống của dân tộc.
- Phạm vi tư liệu: dùng cho bài viết rất rộng (từ xưa đến nay)
- Thao tác lập luận: Người viết cần sử dụng một cách tổng hợp các thao tác, lập luận: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, so sánh.
* Bài viết cần đảm bảo những ý cơ bản sau:
a. Giải thích vấn đề: truyền thống “tôn sư trọng đạo”
- Giải thích các khái niệm: “sư”? “tôn sư”?, “đạo”? “trọng đạo”?
- Giải thích ý nghĩa của vấn đề: “tôn sư trọng đạo” là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta.
+ Kính trọng và đề cao vai trò của người thầy.
+ Coi trọng việc học hành.
+ Coi trọng đạo lý làm người, đề cao nhân nghĩa...
b. Truyền thống “tôn sư trọng đạo'” được nối tiếp như thế nào trong thực tế cuộc sống hiện nay:
- Hoàn cảnh, điều kiện sống có những gì thay đổi?
- Những gì được tiếp tục phát huy? Những gì có sự bổ sung, phát triển? Những hiện tượng nào cần lên án?
c. Cần phải làm gì để phát huy truyền thống “Tôn sư trọng đạo” trong thời đại mới?
Bài làm tham khảo: Nghị luận về truyền thống Tôn sư trọng đạo của dân tộc ta
Đề 2: Có ý kiến cho rằng: Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính.
Anh (chị) thấy ý kiến này như thế nào?
Gợi ý làm bài:
* Xác định yêu cầu của đề bài:
- Về thể loại: nghị luận xã hội.
- Nội dung: quá trình hình thành, phát triển của những thói xấu ở con người.
- Phạm vi tư liệu: những kiến thức đời sống, xã hội
- Thao tác lập luận: Người viết cần sử dụng một cách tổng hợp các thao tác lập luận: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, so sánh.
* Bài viết cần đảm bảo những ý cơ bản sau:
a. Giải thích:
- Thế nào là những thói xấu của con người?
- Tại sao nói: Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính
b. Phân tích, chứng minh và bình luận ý kiến:
- Trong mỗi con người bao giờ cũng có những đức tính tốt và những tật xấu.
- Nếu con người không biết tự rèn luyện, hướng tới những gì tốt đẹp, bị những thói xấu làm chủ thì “Những thói xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở nên người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành ông chủ nhà khó tính” (khía cạnh đúng của ý kiến).
- Nếu con người biết tự rèn luyện, biết hướng tới những gì tốt đẹp, nhận ra những thói hư tật xấu để từ bỏ thì không những thói xấu không có cơ hội phát triển mà dần dần con người đó sẽ trở nên hoàn thiện (khía cạnh chưa đúng của ý kiến).
c. Hướng rèn luyện của bản thân nói riêng và của mọi người nói chung.
Đề 3: Hưởng ứng đợt thi đua xây dựng môi trường xanh, sạch đẹp do Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phát động, chi đoàn 10A tổ chức hội thảo với chủ đề: Hãy vì một mái trường xanh, sạch, đẹp.
Anh (chị) hãy viết bài tham gia hội thảo đó.
Gợi ý làm bài:
* Xác định yêu cầu của đề bài:
- Về thể loại: nghị luận văn học
- Nội dung: vấn đề nghị luận là hãy vì một mái trường xanh, sạch, đẹp, một vấn đề đang được đặt ra một cách bức thiết hiện nay.
- Phạm vi tư liệu: Những kiến thức về môi trường
- Thao tác lập luận: Người viết cần sử dụng một cách tổng hợp các thao tác lập luận: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, so sánh.
* Bài viết cần làm nổi bật được những ý cơ bản sau:
a. Ý nghĩa của đợt thi đua xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp là gì?
b. Vấn đề môi trường hiện nay ra sao? Mái trường của chúng ta đang trong tình trạng như thế nào?
c. Muốn có “một mái trường xanh, sạch, đẹp”, cần thực hiện những biện pháp gì?
Đề 4
Hãy cho biết ý kiến của anh (chị).
Gợi ý làm bài:
* Xác định yêu cầu của đề bài:
- Về thể loại: nghị luận văn học.
- Nội dung: bàn luận về hai vấn đề trái ngược nhau khi đọc bài thơ Thuật hoài với sự hổ thẹn của tác giả thể hiện ở hai câu cuối
- Phạm vi tư liệu: bài thơ Thuật hoài là những hiểu biết về xã hội, đặc biệt là thời đại của nhà thơ Phạm Ngũ Lão.
- Thao tác lập luận: Người viết cần sử dụng một cách tổng hợp các thao tác lập luận: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, so sánh.
* Dàn ý tham khảo
a. Mở bài:
- Giới thiệu bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão và sự hổ thẹn của tác giả thể hiện tập trung trong hai câu thơ cuối bài.
- Giới thiệu hai ý kiến trái ngược nhau về sự hổ thẹn của tác giả và định hướng ý kiến của bản thân.
b. Thân bài:
- Giải thích ý kiến thứ nhất
- Giải thích ý kiến thứ hai.
- Ý kiến của bản thân: Dùng lí lẽ và dẫn chứng để phê phán sự hồ đồ, thiếu hiểu biết của ý kiến thứ nhất, đồng tình với ý kiến thứ hai (hoặc có những ý kiến khác nhưng phải lập luận một cách thuyết phục)
c. Kết bài:
- Tổng hợp các luận điểm đã triển khai.
- Bài học về việc tiếp cận, đánh giá nội dung tư tưởng của một tác phẩm văn học.
Tham khảo văn mẫu: Phân tích bài thơ Thuật hoài (Phạm Ngũ Lão)
-/-
---TỔNG KẾT---
- Văn nghị luận là vẫn được viết ra nhằm xác lập cho người đọc, người nghe một tư tưởng, quan điểm nào đó, bàn và đánh giá cho rõ về một vấn đề nào đó, dùng lí lẽ phân tích, giải quyết vấn đề
- Để làm tốt bài văn nghị luận, cần phân biệt sự khác nhau giữa kiểu bài nghị luận với kiểu bài tự sự và thuyết minh.
soan bai viet bai lam so 7 van nghi luan ngu van 10
soan bai viet bai lam so 7 van nghi luan ngu van 10