Hướng dẫn chi tiết soạn bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng, tham khảo cách trả lời các câu hỏi đọc hiểu nội dung văn bản Viên tướng trẻ và con ngựa trắng trang 77 - 85 sách giáo khoa Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo.
Soạn bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng
Chuẩn bị đọc
Trong Đại Nam quốc sử diễn ca có hai dòng thơ lục bát ca ngợi một nhân vật lịch sử thời nhà Trần:
…tuổi trẻ chí cao
Cờ đề sáu chữ quyết vào lập công
Em biết nhân vật ấy là ai, có công trạng gì mà được tôn vinh như vậy hay không? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp.
Trả lời:
Nhân vật được nói tới trong hai câu thơ lục bát trên chính là Trần Quốc Toản với lá cờ thêu sáu chữ vàng “Phá cường địch báo hoàng ấn”, tuổi trẻ tài cao, đạo mạo phi thường.
Những công trạng của Trần Quốc Toản:
- Năm 1282, vua Trần Nhân Tông tổ chức Hội nghị quân sự cấp cao gồm các Vương hầu và tướng lĩnh tại bến Bình Than để bàn kế sách chống giặc Mông - Nguyên. Vì còn ít tuổi nên Trần Quốc Toản không được tham dự Hội nghị để bàn việc quân. Hổ thẹn, uất ức, Trần Quốc Toản đã bóp nát quả cam trong tay lúc nào không biết. Không nản lòng, ông đã tập hợp những người thân thuộc và trai tráng trong vùng thành đạo quân hơn 1000 người tự sắm sửa vũ khí, chiến thuyền và cùng nhau ngày đêm luyện võ, tập trận chờ thời cơ đánh giặc. Đội quân trẻ tuổi của Trần Quốc Toản giương cao lá cờ thêu sáu chữ vàng “Phá cường địch, báo hoàng ân” (phá giặc mạnh, đền ơn vua).
- Năm 1285, quân Mông - Nguyên tràn vào nước ta, Trần Quốc Toản đã trực tiếp chỉ huy đội quân hơn 1000 người sát cánh chiến đấu với quân chủ lực của triều đình góp phần làm nên những chiến thắng vang dội ở Hàm Tử, Tây Kết, Chương Dương.
- Trong trận đánh quyết liệt ở vùng sông Như Nguyệt, giặc thua to nhưng không may Trần Quốc Toản đã hy sinh anh dũng khi mới 18 tuổi. Vua Trần Nhân Tông đã đích thân làm văn tế và truy tặng Trần Quốc Toản tước Hoài Văn Vương.
- Trần Quốc Toản đã trở thành tấm gương sáng ngời về ý chí và lòng yêu nước để các thế hệ trẻ Việt Nam noi theo.
Trải nghiệm cùng văn bản
Hình dung: Em hình dung thế nào về đoàn quân của Hoài Văn?
Trả lời:
Đoàn quân của Hoài Văn trong hình dung của em là đoàn quân đông đảo, hùng mạnh, tinh nhuệ, thiện chiến, chiến đấu vì chính nghĩa nên được bà con vô cùng quý mến.
Tóm tắt: Theo dõi và tóm tắt trận đánh của liên quân Hoài Văn - Thế Lộc.
Trả lời:
Tóm tắt trận đánh của liên quân Hoài Văn - Thế Lộc
Trận đánh của liên quân Hoài Văn - Thế Lộc là trận đánh cho thấy tài trí hơn người của Trần Quốc Toản, tính cách cương trực, mạnh mẽ, thẳng thắn đã kết nghĩa thêm được người tài là Thế Lộc. Dù tương quan lực lượng giữa ta và địch khá lớn nhưng nhờ sự chỉ huy, kế sách tài tình mà bọn giặc đã bị mắc mưu, dẫn đến thất bại thảm hại.
Sáu trăm hào kiệt chia nhau bố trí trên các ngọn núi chung quanh cánh đồng Ma Lục. Giữa trưa Hoài Văn nhìn thấy quân giặc đang lọt thỏm vào thế trận của mình. Những bao tên lắc lư trên vai, tua tủa những mũi tên bịt sắt. Chúng tiến lên đầu ngựa húc vào mông ngựa trước, Hoài Văn nín thở nhìn quân giặc, chàng cố lấy lại bình tĩnh.
Quân giặc tiến vào giữa cánh đồng và ngồi im trên mình ngựa, Hoài Văn và Thế Lộc đều nắm chặt đốc gươm, cán giáo. Quân giặc rụt rè, tiến đến hàng nghìn mũi tên phóng xuống thẳng đám quân giặc. Quân giặc tranh nhau chạy, ngựa xô vào nhau ngã lổng chổng, nhiều tên giặc ngã sõng soài. Toán giặc chạy đầu tiên ngã chúi dưới một trận mưa tên dữ dội, những người sống sót chạy lộn vào, va ập vào đám quân chạy hộc tốc trở ra. Bấy giờ quân giặc chỉ nghe thấy tiếng núi lở, các chiến sĩ trèo nhanh như vượn đã tới trước mặt quân giặc vung con dao to chém giặc như chặt chuối. Giặc không phân biệt trời đất, ngày đêm.
Viên tướng giặc dẫn một cánh quân liều chết đánh và chạy khỏi cánh đồng Ma Lục. Chúng cắm đầu chạy ra khỏi cánh đồng không dám ngoảnh đầu lại cùng tiếng chiêng tiếng trống vang lừng của quân ta ăn mừng chiến thắng. Hoài Văn chỉ tay vào mặt viên tướng: Bại trận, đến nước này, chúng bay còn muốn chống lại uy trời đó sao? Hãy bỏ giáo quy hàng, thì còn được toàn tính mạng. Tên tướng hốt hoảng từ yên ngựa nhảy xuống quỳ trước con ngựa bạch của Hoài Văn Hầu và lá cờ thêu sáu chữ đã nhòe trong bóng tối nhưng vẫn reo phần phật.
Theo dõi: Từ Chương XI đến chương XII - XIII, tuyến truyện có gì thay đổi?
Trả lời:
Từ chương XI đến chương XII - XIII, tuyến truyện thay đổi sang giai đoạn truyện mới. Kết thúc trận đánh của Thế Lộc và Hoài Văn tuyến truyện chuyển sang câu chuyện của Chiêu Vương Thành đi đánh đuổi Chiêu Quốc Vương Trần Ích Tắc kẻ đầu hàng quân Nguyên.
Từ việc giới thiệu nhân vật Trần Quốc Toản chuyển sang mưu kế tuyệt diệu trên dãy núi Ma Lục đến câu chuyện về Chiêu Thành Vương (chú của Trần Quốc Toản) gặp khó khăn và đã được người cháu giải cứu.
Dự đoán: Đội quân nào sẽ tiếp viện cho Chiêu Thành Vương?
Trả lời:
Đội quân của Hoài Văn Hầu và Thế Lộc sẽ tiếp viện cho Chiêu Thành Vương.
Suy luận: Em hiểu thêm điều gì về nhân vật Hoài Văn qua câu nói này?
Trả lời:
Qua câu nói này, em hiểu thêm nhiều về Hoài Văn, là người tuổi trẻ tài cao, tuổi trẻ nhưng dũng cảm, mưu trí, khiến cho những người dù dặn dày sương gió cũng phải bất ngờ.
Suy ngẫm và phản hồi
Trả lời các câu hỏi trang 84, 85 SGK Ngữ văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo
Câu 1: Tóm tắt các sự kiện trong văn bản trên và cho biết các sự kiện được kể theo mấy tuyến. Đó là những tuyến nào?
Trả lời:
Các sự kiện trong văn bản được kể theo hai tuyến:
Tuyến 1:
- Hoài Văn Hầu chiêu mộ binh sĩ, dựng cờ “Phá cường địch báo hoàng ân”, cùng 600 chàng trai trẻ tìm giặc Nguyên mà đánh.
- Hai đội quân của Hoài Văn Hầu và Thế Lộc gặp nhau ở vùng rừng núi hiểm trở.
- Hai đội quân kết hợp với nhau, áp dụng những kế sách đánh quân Nguyên và lập nên một số chiến công oanh liệt.
Tuyến 2:
- Trên đường đi đuổi Trần Ích Tắc - kẻ đã đầu hàng giặc Nguyên, Chiêu Vương Thành bị quân giặc bao vây khó đường chạy thoát nhưng đã được Hoài Văn cứu.
- Hai chú cháu nhận ra nhau; Chiêu Thành Vương được chữa lành vết thương; Hoài Văn Hầu chia tay Thế Lộc, hội quân với các cánh quân của triều đình chuẩn bị cho trận đánh lớn.
Câu 2: Xác định nội dung bao quát của văn bản và cho biết những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản trên thuộc thể loại truyện lịch sử.
Trả lời:
- Nội dung bao quát của văn bản: Câu chuyện về anh hùng của đất nước Hoài Văn Hầu tài giỏi, chính trực và căm ghét những người phản quốc.
- Những dấu hiệu giúp em nhận biết văn bản trên thuộc thể loại truyện lịch sử: truyện có dấu mốc thời gian và các sự kiện trong quá khứ về các trận đánh.
Câu 3: Nêu những nét tính cách nổi bật của nhân vật Hoài Văn Hầu.
Trả lời:
Những nét tính cách nổi bật của nhân vật Hoài Văn Hầu:
- Tuổi nhỏ chí lớn, dũng mãnh, tự tin...
- Giàu lòng yêu nước, căm thù quân xâm lược, khát khao lập chiến công “phá cường địch báo hoàng ân”.
- Biết cách phối hợp với Thế Lộc để phát huy mưu lược, trí dũng của đôi bên.
- Sống có tình nghĩa, biết ứng xử theo phép tắc của triều đình.
Câu 4: Theo em, sự xuất hiện của các nhân vật như Thế Lộc, Chiêu Thành Vương có tác dụng gì trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Hoài Văn Hầu?
Trả lời:
Sự xuất hiện của nhân vật Thế Lộc làm nổi bật nét tính cách của Hoài Văn Hầu đó là biết cách phối hợp với đồng đội để phát huy mưu lược, trí dũng của đôi bên. Sự xuất hiện của Chiêu Thành Vương làm nổi bật nét tính cách sống có tình nghĩa, biết ứng xử theo phép tắc của triều đình ở Hoài Văn Hầu.
Sự xuất hiện của cả hai nhân vật này cũng góp phần cho thấy Hoài Văn Hầu là người tuổi nhỏ chí lớn, tài cao, dũng mãnh, tự tin; giàu lòng yêu nước, căm thù quân xâm lược, khát khao lập chiến công “phá cường địch báo hoàng ân” ...
Câu 5: Sự lặp lại của hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng, con ngựa trắng và đoàn quân gồm toàn những chàng trai trẻ có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Trả lời:
Sự lặp lại của hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng, con ngựa trắng và đoàn quân gồm toàn những chàng trai trẻ có tác dụng thể hiện chủ đề của văn bản bởi hình ảnh người tướng trẻ cùng đoàn quân anh dũng tràn đầy nhựa sống cùng với con ngựa, lá cờ luôn kề bên mỗi lần phất cao ngọn cờ, tiếng ngựa hí là một lần đoàn quân trẻ dành được thắng lợi.
Câu 6: Nhận xét về nghệ thuật viết truyện lịch sử của tác giả (lưu ý cách sử dụng ngôi kể; cách quan sát, miêu tả nhân vật, tái hiện bối cảnh lịch sử; cách dùng lời người kể chuyện, lời của nhân vật…)
Trả lời:
Nghệ thuật viết truyện lịch sử của tác giả:
- Sử dụng ngôi kể thứ 3 chân thật và bao quát
- Cách quan sát và miêu tả tinh tế, chân thật.
- Tái hiện bối cảnh lịch sử chân thật cùng ngôn từ ngắn gọn, súc tích.
- Giọng điệu lời văn đầy khí thế và tự hào.
Câu 7: Theo em, hình tượng nhân vật Hoài Văn mà nhà văn Nguyễn Huy Tưởng xây dựng trong văn bản trên có những điểm tương đồng và khác biệt nào so với hình tượng Hoài Văn trong Đại Nam quốc sử diễn ca
?Trả lời:
Những điểm tương đồng và khác biệt của hình tượng nhân vật Hoài Văn trong văn bản trên so với hình tượng Hoài Văn trong Đại Nam quốc sử diễn ca:
* Tương đồng:
- Cả 2 tác phẩm đều khắc họa hình ảnh một Hoài Văn Hầu với tính cách quả quyết, gan dạ yêu nước, có ý chí đánh giặc và căm ghét kẻ thù xâm lược.
* Khác biệt:
- Ở trong Đại Nam quốc sử diễn ca, nhân vật được xây dựng trên câu chuyện thực.
- Ở trong đoạn văn bản trên của Nguyễn Huy Tưởng, nhân vật được xây dựng có sự thêm thắt yếu tố văn học, thẩm mĩ để làm mới nhân vật, khiến cho nhân vật trở nên lí tưởng hóa.
Các bạn vừa tham khảo xong nội dung chi tiết soạn bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng lớp 8 Chân trời sáng tạo. Hi vọng thông qua việc giải đáp các câu hỏi đọc hiểu cuối bài các em sẽ nắm được kiến thức cơ bản về văn bản Viên tướng trẻ và con ngựa trắng một cách dễ dàng và ghi nhớ lâu hơn.
