Tài liệu hướng dẫn nội dung chi tiết soạn bài Ôn tập trang 103, tham khảo cách trả lời các câu hỏi bài tập Ôn tập trang 103 sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo.
Soạn bài Ôn tập trang 103 Ngữ văn 11 tập 2 CTST
Trả lời các câu hỏi luyện tập củng cố trang 103 SGK Ngữ văn 11 tập 2 Chân trời sáng tạo
Câu 1: Xác định đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật trong các văn bản chuyện – truyện kí đã học bằng cách hoàn thành bảng sau (làm vào vở):
| Văn bản | Đề tài | Câu chuyện | Sự kiện | Nhân vật |
| Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự | ||||
| Tôi đã học tập như thế nào? | ||||
| Xà bông “Con Vịt” |
Trả lời:
| Văn bản | Đề tài | Câu chuyện | Sự kiện | Nhân vật |
| Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự | Những người làm cách mạng thời Pháp thuộc tài giỏi và cuộc sống của họ | Quỳnh và Tuấn đã có dịp tới thăm nhà cụ Phan Bội Châu, được tận mắt trông thấy cụ, được cụ trò chuyện, hỏi han, chỉ dạy về tinh thần yêu nước của dân tộc ta và cho xem những cuốn sách do chính cụ soạn. | Tuấn và Quỳnh đến thăm ngôi nhà của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự, thành phố Huế, vào năm 1927 | Tuấn, Quỳnh, cụ Phan Bội Châu. |
| Tôi đã học tập như thế nào? | Sự cố gắng và lợi ích của học tập đối với con người | A-lếch-xây từ nhỏ đã ở với ông ngoại và ông chính là người đầu tiên dạy chữ cho cậu. Nhưng ông luôn nóng giận áp đặt lên cậu, còn ở trường thì bị bạn bè chế nhạo và thầy giáo thì luôn không ưa cậu. Dần dần cậu trở nên chán học và làm ra nhiều trò nghịch ngợm đáng trách. Nhưng có một giám mục đã xuất hiện, ông như vị cứu tinh đã cứu vớt cuộc đời cậu và khiến cậu ngày một tốt hơn. | - Nhân vật Pê-xcốp hồi tưởng về kí ức đi học của mình. - Nhân vật Pê-xcốp khi trưởng thành, có những suy nghĩ, hành động chín chắn, nhìn nhận lại bản thân mình và chia sẻ với người đọc suy nghĩ của mình | Pê-xcốp, Đức giám mục Cri-xan-phơ |
| Xà bông “Con Vịt” | Tình yêu quê hương, đất nước | Truyện kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Khi những mẻ xà bông đầu tiên của Cai Tuất ra lò, mọi người và cả ông đều hết sức là vui mừng. Nhưng niềm vui chưa được bao lâu thì có người chỉ điểm của Pháp đã khiến cho những cơ sở sản xuất như ông Tuất bị đàn áp, không kinh doanh nổi. | - Cai Tuất trả lại chức vụ đang làm của mình, quyết định cùng với một số nhân sĩ trí thức cùng nhau mở một cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt”. - Ông Tuất bắt đầu mở xưởng sản xuất kinh doanh của mình, trước tiên là ông đã di dời những khu mộ để lấy đất mở xưởng. Sau đó vợ của ông lại đi gom dừa khô về để làm xà bông. - Ông cùng với chủ nhà máy Dương cùng trò chuyện về cuộc vận động Minh Tân. Cả hai ông đều có mong muốn canh tân lại đất nước, không để con người phải chịu đói khổ trước bọn tay sai của Pháp. - Những sản phẩm đầu tiên của hãng xà bông của ông Tuất đã ra lò, đó là sản phẩm của người Việt làm để bán cho người Việt. - Trần Bá Thọ chính là chỉ điểm cho bọn Pháp, nên sau đó chúng đã đàn áp và thu lại tất cả những cơ sở sản xuất xà bông của hội Minh Tân. - Trước khi bọn thực dân Pháp đến, ông Tuất đã đốt xưởng sản xuất của mình để tỏ rõ lòng trung thành của mình với đất nước. | Cai Tuất và Trần Chánh Chiếu |
Câu 2:
Yếu tố hư cấu có tác dụng như thế nào đối với việc khắc họa nhân vật trong các văn bản: Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự (Nguyễn Vỹ), Tôi đã học tập như thế nào? (M. Go-rơ-ki), Xà bông “Con Vịt" (Trần Bảo Định).Trả lời:
Tác dụng của yếu tố hư cấu đối với việc khắc họa nhân vật trong các văn bản Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự (Nguyễn Vỹ), Tôi đã học tập như thế nào? (M. Go-rơ-ki), Xà bông “Con Vịt" (Trần Bảo Định): Những yếu tố này có thể bao gồm các sự kiện, nhân vật hoặc địa điểm, tình huống không có trong thực tế, tuy nhiên chúng đóng một vai trò quan trọng trong việc tạo ra một những thử thách, trải nghiệm để nhân vật bộc lộ tính cách, con người thật của mình. Ngoài ra, yếu tố hư cấu còn có thể được sử dụng để thể hiện các khía cạnh tâm lý của nhân vật.
* Ở văn bản "Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu ở Bến Ngự", yếu tố hư cấu giúp tác giả tạo nên một bức tranh về một di tích lịch sử thanh bình và phong phú, giúp tác giả thể hiện được tầm quan trọng của di tích lịch sử này, chứng tỏ đó là một nơi đáng để giới thiệu và quảng bá. Bằng việc miêu tả chi tiết về ngôi nhà tranh cùng với sự đặc tả cụ Phan Bội Châu, tác giả đã tạo ra một bức tranh sống động, kích thích trí tưởng tượng của độc giả.
* Ở văn bản "Tôi đã học tập như thế nào" của M.Gor-ki, yếu tố hư cấu được sử dụng để tạo ra các nhân vật phức tạp và sâu sắc hơn, làm cho câu chuyện trở nên sinh động và thú vị hơn. Ví dụ, nhân vật Pê-xcốp được miêu tả như một đứa trẻ thông minh và tài năng, ông cũng có đam mê với việc học hỏi. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của nhân vật hư cấu là Đức Giám mục, người đóng vai trò như một người chỉ đường, truyền cảm hứng và đưa ra lời khuyên cho Pê-xcốp, giúp cậu ta trưởng thành và tiến bộ hơn trong học tập.
- Như vậy, yếu tố hư cấu được sử dụng để bổ sung màu sắc cho các nhân vật, tạo ra các tình huống phức tạp và độc đáo, giúp tác giả cảm nhận và thể hiện tốt hơn những tinh cảm, tư tưởng hay thông điệp tác phẩm muốn truyền tải đến độc giả.
* Đối với văn bản "Xà bông Con Vịt" của Trần Bảo Định, yếu tố hư cấu có tác dụng rất lớn trong việc khắc họa nhân vật. Văn bản này được xây dựng trên cơ sở thực tế nhưng lại được kết hợp với những yếu tố hư cấu nhằm tạo nên một không gian đặc biệt. Các nhân vật trong văn bản cũng được khắc họa theo cách đặc biệt, bao gồm những nét tiêu biểu, hư cấu và duy nhất. Yếu tố hư cấu giúp cho các nhân vật trong văn bản trở nên đặc biệt và hấp dẫn hơn, giúp cho người đọc dễ dàng nhận ra các nhân vật này và tạo ra một sự mê hoặc đặc biệt trong tâm trí của người đọc.
=> Yếu tố hư cấu có tác dụng rất lớn trong việc khắc họa nhân vật và cảnh vật trong văn bản, giúp tác giả tạo ra một thế giới tưởng tượng, thu hút sự chú ý của độc giả và đem lại trải nghiệm tuyệt vời khi đọc văn phẩm của họ.
Câu 3: Trong phần đầu tác phẩm Tôi đã học tập như thế nào? cuộc trò chuyện giữa Đức Giám mục Cri-xan-phơ và Pê-xcốp nhiều lần được thuật lại chỉ bằng một lời thoại dưới dạng những câu hỏi tiếp nối nhau:
- Con lên mấy? Có thế thôi à? Sao dài người thế, chú bé? Hay bêu mưu lắm, phải không?
- Con học theo thánh thi à? Ai dạy? Ông có hiểu không? Ác à? Lẽ nào? Nhưng con nghịch lắm phải không?
Khi đọc các lời thoại trên, bạn có thể nghe được giọng nói của những ai? Do đâu mà các lời thoại tạo được hiệu quả như vậy?
Trả lời:
Cuộc trò chuyện giữa Đức Giám mục Cri-xan phơ và Pê-xcốp nhiều lần được thuật lại chỉ bằng một lời thoại dưới dạng những câu hỏi tiếp nối nhau. Nhưng người đọc có thể nghe thấy trong các câu hỏi của Đức Giám mục cả câu trả lời của nhân vật cậu bé Pê-xcốp.
Hiệu quả của các lời thoại này đến từ sự truyền tải chân thật và tự nhiên của câu hỏi, tạo cảm giác như đang đối thoại trực tiếp với nhân vật trong tác phẩm. Từ cách diễn đạt với những câu hỏi ngắn gọn, đơn giản và thân thiện, ta có thể cảm nhận được giọng nói của hai nhân vật trong cuộc trò chuyện này, đặc biệt là giọng nói của Đức giám mục Cri-xan-phơ mang tính lãnh đạo, hiểu biết và nhân ái. Sự sử dụng lời thoại ngắn gọn, thông qua những câu hỏi tiếp nối nhau, tạo nên một tác động hiệu quả trong việc tóm tắt nội dung và gợi mở các ý tưởng đằng sau. Các câu hỏi cũng tạo ra sự tò mò và thú vị, kích thích độc giả tìm hiểu và tiếp tục đọc tác phẩm.
Câu 4: Với những trải nghiệm trong quá trình đọc sách và học tập của mình, bạn có tin rằng: “Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ” mà khi bước lên độc giả đang “tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy" không? Vì sao?
Trả lời:
Với những trải nghiệm trong quá trình đọc sách và học tập của mình, em hoàn toàn tin rằng: “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên” độc giả đang “tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”. Vì đọc sách và học tập có thể giúp ta hiểu sâu hơn về bản thân và thế giới xung quanh, từ đó giúp ta trưởng thành và trở nên chín chắn hơn. Việc đọc sách và học tập cũng giúp ta tiếp cận được nhiều kiến thức mới, giúp tăng cường khả năng suy nghĩ logic và sáng tạo, từ đó giúp ta phát triển tư duy và tay nghề của mình. Những kiến thức và trải nghiệm đó có thể giúp ta hiểu được những quan niệm, giá trị và ý nghĩa của cuộc sống, từ đó giúp ta thấu hiểu và thực hiện một cuộc sống tốt đẹp và ý nghĩa.
Câu 5: Muốn cho một cuộc thảo luận, tranh luận về một vấn đề đời sống có hiệu quả, những người tham dự cần lưu ý những điều gì?
Trả lời:
Muốn cho một cuộc thảo luận, tranh luận về một vấn đề đời sống có hiệu quả, những người tham dự cần lưu ý:
- Tìm hiểu và xem xét nhiều góc độ khác nhau về vấn đề đang được thảo luận để có thể đưa ra những ý kiến chính xác và có giá trị
- Lắng nghe ý kiến của những người khác và luôn đứng vững lập trường, không bị ảnh hưởng bởi những suy nghĩ của người khác.
- Cuộc thảo luận nên tổ chức có trật tự, đảm bảo sự tôn trọng đối với tất cả mọi người trong nhóm. Các thành viên tránh bàn luận những vấn đề mang tính cảm xúc và ép buộc nhau phải đồng ý với quan điểm của mình.
- Tôn trọng quan điểm của người khác: Hãy lắng nghe và tôn trọng quan điểm của người khác, không nên phán xét hoặc bỏ qua quan điểm của người khác.
- Cung cấp bằng chứng: Để đạt được hiệu quả trong cuộc thảo luận, cần có các bằng chứng và tài liệu rõ ràng, mang tính thuyết phục.
- Sử dụng lời nói lành mạnh: Trong cuộc tranh luận, cần sử dụng ngôn từ văn minh, tránh sử dụng lời nói thô tục hoặc những từ ngữ phản cảm, không lịch sự.
- Tập trung vào vấn đề chính: Luôn tập trung vào những vấn đề chính trong cuộc thảo luận, không bàn đến những vấn đề vụn vặt hoặc không liên quan.
- Tôn trọng thời gian: Cuộc thảo luận cần diễn ra trong thời gian hợp lý, không nên kéo dài quá lâu và cần tôn trọng thời gian của mỗi người tham gia.
- Lắng nghe, ghi chép, chuẩn bị ý kiến để phát biểu bổ sung, phát triển ý kiến; thể hiện sự đồng tình hay phản bác khi cần.
- ...
Câu 6: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) ghi lại một hồi ức sâu sắc của bản thân hoặc tầm quan trọng của hồi ức tuổi thơ trong sáng tác của một nhà văn. Sau đó, kiểm tra đoạn văn (của mình và bạn cùng nhóm), chỉ ra các câu sai và nêu cách sửa (nếu có).
Trả lời:
Tham khảo đoạn văn mẫu:
Ai cũng có một thời tuổi thơ đáng nhớ với những kỉ niệm đẹp đẽ. Có thể là niềm vui, nỗi buồn, nhưng những kỉ niệm đó sẽ đi theo chúng ta đến hết cuộc đời, nuôi dưỡng tâm hồn của ta. Chính vì thế, kí ức tuổi thơ có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi cá nhân. Kí ức tuổi thơ là những kỉ niệm thời thơ ấu khi chúng ta còn bé, vô lo vô nghĩ, hồn nhiên vui chơi tinh nghịch. Đó là những ngày tháng rong chơi cùng bạn bè, là những lần nghịch ngợm bị ba mẹ mắng. Nhưng những kỉ niệm ấy đều đẹp, đều ý nghĩa vì khi đó ta còn vô tư, không lo toan, vướng vào bộn bề cơm áo gạo tiền của cuộc sống. Những kỉ niệm này sẽ mãi khắc sâu vào trong tâm trí và sẽ theo chúng ta đến suốt cuộc đời, góp phần làm hoàn thiện tính cách, lối sống của bản thân sau này, khi bản thân nghĩ về những ngày thơ bé có thể mỉm cười. Kí ức tuổi thơ là một phần thanh bình, an yên nhất của con người. Bao năm tháng lam lũ xa quê lập nghiệp, khi trở về quê nhà nhìn đâu cũng thấy kỉ niệm ngày còn bé, trong lòng nao nao những cảm xúc; bỗng nhiên ta sẽ thấy hóa ra có những ngày bản thân đã hồn nhiên đến thế. Tuy nhiên trong cuộc sống cũng có những kí ức đau buồn của thời trẻ mà con người ta muốn quên đi, nó là vết thương lớn theo ta đến suốt đời. Lại có những người thu mình trong một góc từ nhỏ, không có nhiều những trải nghiệm đáng nhớ hồi còn trẻ. Những người này sẽ thiệt thòi hơn những người có một “tuổi thơ dữ dội”. Hồi còn trẻ, chúng ta hãy cố gắng trải nghiệm thật nhiều, học hỏi thật nhiều, tạo nhiều khoảnh khắc, kỉ niệm đẹp cho bản thân để sau này khi nhìn lại mới thấy ta đã từng sống trọn vẹn thế nào.
Các bạn vừa tham khảo xong nội dung chi tiết soạn bài Ôn tập trang 103 Ngữ văn 11 tập 2 CTST. Hi vọng thông qua việc giải đáp các câu hỏi bài tập luyện tập các em sẽ nắm vững hơn kiến thức mà bài ôn tập muốn truyền tải và ghi nhớ chúng lâu hơn.