Soạn bài Nhớ đồng (Tố Hữu)

Tài liệu hướng dẫn soạn bài Nhớ đồng (Tố Hữu) được biên soạn giúp các em tìm hiểu và tiếp thu dễ dàng hơn nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, hỗ trợ cho quá trình tự học của các em đạt kết quả tốt hơn.

Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của tác phẩm này.

      Cùng tham khảo...

Bài thơ Nhớ đồng

Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!

Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi
Đâu ruồng tre mát thở yên vui
Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn
Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?

Đâu những đường cong bước vạn đời
Xóm nhà tranh thấp ngủ im hơi
Giữa dòng ngày tháng âm u đó
Không đổi, nhưng mà trôi cứ trôi...

Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh
Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi!

Đâu những lưng cong xuống luống cày
Mà bùn hy vọng nức hương ngây
Và đâu hết những bàn tay ấy
Vãi giống tung trời những sớm mai?

Đâu những chiều sương phủ bãi đồng
Lúa mềm xao xác ở ven sông
Vẳng lên trong tiếng xe lùa nước
Một giọng hò đưa hố não nùng

Gì sâu bằng những trưa thương nhớ
Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!

Đâu dáng hình quen, đâu cả rồi
Sao mà cách biệt, quá xa xôi
Chao ôi thương nhớ, chao thương nhớ
Ôi mẹ già xa đơn chiếc ơi!

Đâu những hồn thân tự thuở xưa
Những hồn quen dãi gió dầm mưa
Những hồn chất phác hiền như đất
Khoai sắn tình quê rất thiệt thà!

Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi
Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời
Vơ vẩn theo mãi vòng quanh quẩn
Muốn thoát, than ôi, bước chẳng rời

Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng cao bát ngát trời...

Cho tới chừ đây, tới chừ đây
Tôi mơ qua cửa khám bao ngày
Tôi thu tất cả trong thầm lặng
Như cánh chim buồn nhớ gió mây.

Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh
Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi!

Tháng 7-1939

Soạn bài Nhớ đồng ngắn nhất

Gợi ý trả lời câu hỏi bài tập hướng dẫn đọc thêm soạn Nhớ đồng siêu ngắn trang 48 SGK Ngữ văn lớp 11 tập 2.

Câu 1 (trang 48 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

- Tiếng hò có sức gợi cảm với nhà thơ bởi vì:

+ Tiếng hò lẻ loi, đơn độc giữa trời mưa khiến nhân vật trữ tình cảm nhận sâu sắc sự quạnh hiu của không gian, thời gian ⇒ Ý thức sâu sắc nỗi tủi nhục tù đầy

+ Tiếng hò là giai điệu quê hương quen thuộc, gợi cho người chiến sĩ nỗi nhớ đồng quê thiết tha

Câu 2 (trang 48 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

Hiệu quả nghệ thuật của những câu thơ điệp khúc trong việc thể hiện nỗi nhớ của tác giả:

- Những câu thơ điệp khúc: Gì sâu bằng… (4 lần); Đâu… (11 lần).

- Hiệu quả nghệ thuật:

+ Tạo nhịp điệu, tạo tính nhạc cho toàn bài thơ.

+ Gây được sức ám ảnh lớn, nhấn mạnh tâm trạng nhớ thương da diết những hình ảnh, những kỉ niệm đẹp đẽ của quê hương và cuộc sống bên ngoài.

+ Khắc sâu nghịch cảnh giam cầm tù túng, cô đơn của người tù.

+ Toàn bài thơ dường như cũng trở thành tiếng hò miên man, buồn bã của người tù.

Câu 3 (trang 48 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

Niềm yêu quý thiết tha và nỗi nhớ da diết của nhà thơ với quê hương, đồng bào được diễn tả thể hiện qua:

- Hệ thống hình ảnh mộc mạc, bình dị, quen thuộc.

- Từ ngữ: giản dị, trong sáng, gợi cảm.

- Giọng điệu: tha thiết, bồi hồi, mong ngóng.

Câu 4 (trang 48 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

Niềm say mê lí tưởng, khát khao tự do và hành động của nhà thơ được thể hiện:

- Trước thời điểm được giác ngộ, nhân vật trữ tình vẫn đang băn khoăn đi tìm lẽ sống.

- Khi gặp được lí tưởng cách mạng nhà thơ cảm thấy bừng tỉnh, bừng ngộ

- Ông nhớ đến những ngày tháng tự do hoạt động cách mạng: “Rồi một hôm nào tôi thấy tôi…Trên chín tầng cao bát ngát trời”

⇒ Phài là người có niềm say mê lí tưởng và khát khao lắm, nhà thơ mới nhớ, mới “mơ” về những tháng ngày tự do thỏa chí làm cách mạng của mình.

Câu 5 (trang 48 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2)

Sự vận động tâm trạng của tác giả trong bài thơ:

Từ tiếng hò → đồng quê → đồng bào → nhớ chính mình → từ quá khứ → hiện tại → say mê lí tưởng → khát khao tự do.

Mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ tự nhiên mà logic. Nó rất hợp với tâm trạng của một người chiến sĩ đang khao khát hành động nhưng lại bị giam cầm, tù hãm.

Soạn bài Nhớ đồng chi tiết

Gợi ý trả lời câu hỏi bài tập đọc hiểu soạn Nhớ đồng trang 48 SGK Ngữ văn lớp 11 tập 2.

Bài 1 trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Cảm hứng của bài thơ được gợi lên bằng tiếng hò vọng vào nhà tù. Vì sao tiếng hò lại có sức gợi cảm như thế đối với nhà thơ ?

Trả lời:

Bài thơ này cũng giống các bài thơ Tâm tư trong tù và Khi con tu hú được khơi nguồn cảm hứng từ những âm thanh.

- Tâm tư trong tù được khơi gợi từ những âm thanh "quen thuộc quá" của cuộc sống "Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu". Ở bài Khi con tu hú, cảm xúc nhớ thương của Tố Hữu lại được bắt đầu từ tiếng kêu của chim tu hú báo hiệu ngày hè. Trong bài thơ này, cảm hứng của nhà thơ được gợi lên từ một thứ âm thanh đặc biệt - tiếng hò quê hương. Như ta đã biết, Tố Hữu được sinh ra ở Huế. Ngay từ khi còn nhỏ, tâm hồn nhà thơ đã được nuôi dưỡng bằng những điệu ca, điệu hò nổi tiếng của xứ Huế mộng mơ như nam ai, nam bình, mái nhì, mái đẩy,...

Đang say sưa hoạt động, nay bị giam cầm, lại bị giam cầm trên chính quê hương mình, trong hoàn cảnh ấy, ta có thể hiểu được tâm sự của nhà thơ. Chính bởi thế mà chúng ta lại càng thấy rõ hơn, tiếng hò kia có ý nghĩa như thế nào đối với người tù cách mạng trẻ tuổi lại là nhà thơ ấy.

Bài 2 trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Chỉ ra những câu thơ được dùng làm điệp khúc cho bài thơ. Phân tích hiệu quả nghệ thuật của chúng trong việc thể hiện nỗi nhớ của tác giả.

Trả lời:

Trong bài thơ, Tố Hữu dùng khá nhiều phép điệp, nhất là điệp khúc: Gì sâu bằng những trưa thương nhớ, Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh và điệp từ "đâu". Hai điệp khúc đã nêu gợi ra một sự ám ảnh lớn trong lòng người đọc. Câu thơ khơi gợi nỗi nhớ thương da diết và sự cô đơn tự đáy lòng sâu thẳm của nhà thơ. Nỗi nhớ thương được so sánh bằng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (Gì sâu bằng... trưa thương nhớ, trưa hiu quạnh). Điệp từ "đâu" lập lại liên tiếp ở các khổ thơ trải ra mênh mông nỗi nhớ của nhà thơ. Nó khơi gợi để nhà thơ hồi tưởng và nhớ thương về tất cả những gì đã gắn bó máu thịt với mình. Đôi chân đã bị cùm, đôi mắt đã bị giam hãm bởi bốn bức tường của nhà lao, nhà thơ chỉ còn có thể nghe và cảm nhận bằng tâm hồn nhạy cảm của mình. Việc sử dụng thành công những biện pháp nghệ thuật như đã nêu cho thấy sự cảm nhận sâu sắc của nhà thơ trong hoàn cảnh tù đày.

Bài 3 trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Niềm yêu quý thiết tha và nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với quê hương, đồng bào được diễn tả bằng những hình ảnh, từ ngữ, giọng điệu nào ?

Trả lời:

Khi soạn bài Nhớ đồng, em thấy bài thơ trước hết và sâu sắc hơn cả vẫn là những câu thơ thể hiện niềm yêu quý thiết tha và nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với quê hương, đồng bào... Trong nỗi hiu quạnh của những buổi trưa thương nhớ, Tố Hữu trở về với những gì thân thuộc nhất của quê hương, của tuổi thơ:

 Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi

   Đâu ruồng tre mát thở yên vui

   Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn

   Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi?

Trở về trong tâm tưởng với cảnh quê, Tố Hữu về với những "xóm nhà tranh", những con người "Lưng cong xuống luống cày - Mà bùn hi vọng nức hương ngây". Đó đều là những dáng hình quen thuộc, vậy mà giờ đây "Sao mà cách biệt, quá xa xôi". Lời thơ da diết, giục gọi vừa gợi nỗi nhớ thương vừa gợi nỗi buồn sâu xa thấm thía.

Bài 4 trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 2

Nêu cảm nghĩ về niềm say mê lí tưởng, khát khao tự do và hành động của nhà thơ qua đoạn thơ từ câu Đâu những ngày xưa tôi nhớ tôi đến hết bài.

Trả lời:

Từ nỗi nhớ thương tha thiết đối với quê hương, mạch cảm xúc của bài thơ trở về với thực tại, với niềm say mê lí tưởng, với sự khao khát tự do và khao khát hành động. Bài thơ này ra đời sau bài Tâm tư trong tù (bài thơ được viết ngay sau những ngày bị bắt) nên không hề có một chút "ảo tưởng hồn ngây" nào. Câu thơ giục giã hướng ngay về khát vọng tự do:

Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi

   Nhẹ nhàng như con chim cà lơi

   Say đồng hương nắng vui ca hát

   Trên chín tầng cao bát ngát trời...

Bài thơ kết thúc bằng điệp khúc nhớ thương nhưng đến đây sự nhớ thương đã trở thành động lực để nhà thơ hành động, trở thành một bản quyết tâm thư với chính bản thân, với lí tưởng và con đường cách mạng mà Tố Hữu mãi trung thành.

5 - Trang 48 SGK

Nhận xét chung về sự vận động của tâm trạng tác giả trong bài thơ.

Trả lời:

Bài thơ là mạch cảm xúc trôi chảy của tác giả. Sự bức bối trong nhà tù, sự cô đơn của nhà thơ bắt gặp tiếng hò quê hương tha thiết, đó là nguyên nhân khởi nguồn cho bao cảm xúc nhớ thương của nhà thơ về quê hương, về đồng bào. Để rồi từ đó càng dậy lên trong lòng nhà thơ khát khao được tự do, khát khao hành động, khát khao thực hiện lí tưởng hòng đem lại độc lập cho dân tộc, sự no ấm cho quê hương. Mạch cảm xúc của tác giả trong bài thơ tự nhiên mà lô gích. Nó rất hợp với tâm trạng của một người chiến sĩ trẻ đang khao khát hành động nhưng lại bị giam cầm, tù hãm.

Soạn bài Nhớ đồng tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác

Đầu năm 1939, tình hình thế giới trở nên căng thẳng, cuộc đại chiến lần thứ hai có nguy cơ bùng nổ, thực dân Pháp quay lại đàn áp phong trào cách mạng ở Đông Dương. Cuối tháng 4 năm ấy, Tố Hữu bị chính quyền thực dân bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng sản. Nhớ đồng được viết trong những ngày nhà thơ bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế).

- Vị trí bài thơ

Bài thơ Nhớ đồng trích trong phần “Xiềng xích” của tập Từ ấy.

- Nội dung

Nội dung bài thơ Nhớ đồng: Bài thơ là tiếng lòng da diết đối với cuộc sống bên ngoài của người chiến sĩ cộng sản. Nỗi nhớ ấy thể hiện một khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, yêu đất nước và cuộc sống của chính mình.

- Bố cục:

Bố cục bài thơ Nhớ đồng gồm 3 phần:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến "...thiệt thà": Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.

+ Đoạn 2: Tiếp theo đến "...ngát trời": Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.

+ Đoạn 3: còn lại: Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhơ triền miên.

- Các biện pháp nghệ thuật trong bài Nhớ đồng

+ Hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc.

+ Giọng thơ da diết, khắc khoải

+ Sử dụng điệp khúc:

"Gì sâu bằng những trưa thương nhớ

Hiu quạnh bên trong một tiếng hò!...

Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh

Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ai!"

có tác dụng nhấn mạnh nỗi hiu quạnh, nhớ thương của tác giả với quê hương, làng xóm.

+ Sử dụng điệp từ: "Đâu" vừa liệt kê vừa như hỏi han mà lại vô cùng cảm thán.

Để tìm hiểu kĩ hơn về bài thơ này, các em tham khảo thêm 2 bài văn làm tổng quát về tác phẩm:

• Phân tích bài thơ Nhớ đồng - Tố Hữu
• Bình giảng bài thơ Nhớ đồng

-/-

Trên đây là nội dung chi tiết hướng dẫn soạn văn 11 bài Nhớ đồng của Tố Hữu đã được Đọc Tài Liệu biên soạn giúp các em tham khảo và chuẩn bị bài tốt hơn trước khi đến lớp. Để hiểu sâu và nhớ lâu hơn, các em nên kết hợp tự soạn bài theo những kiến thức của bản thân. Chúc các em luôn đạt kết quả cao trong học tập.

[ĐỪNG SAO CHÉP] - Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể để tự soạn bài Nhớ đồng một cách tốt nhất. "Trong cách học, phải lấy tự học làm cố" - Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.