Cùng Đọc tài liệu xem chi tiết nội dung soạn bài Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc sách Cánh diều - Bài 5: Thơ văn Nguyễn Trãi - SGK ngữ văn 10 tập 2.
Chuẩn bị
Câu hỏi: Tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV và cuộc đời chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi.
Gợi ý trả lời:
- Hoàn cảnh lịch sử, văn hoá Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV
+ Quân Minh xâm lược, nhà Hồ sụp đổ, Đại Việt rơi vào ách đô hộ của phong kiến phương Bắc trong 2 thập kỉ (1407 – 1427)
+ Cuối năm 1427, Lê Lợi lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thành công ở trân Chi Lăng – Xương Giang, đánh bại quân Minh xâm lược, mở ra triều đại nhà Lê
- Cuộc đời, sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Trãi
a. Trước khởi nghĩa Lam Sơn
+ Nợ nước thù nhà
+ Nuôi chí lớn
+ Chọn con đường
b. Trong khởi nghĩa Lam Sơn
+ Tham gia đóng góp tích cực
+ Dâng “Bình Ngô sách”-sách lược tâm công
+ Viết “Thư thảo định”.
+ Từng vào thành giặc thuyết phục giảng hòa, đầu hàng
+ Soạn thảo “Bình Ngô đại cáo”
c. Sau khởi nghĩa Lam Sơn:
+ Nguyễn Trãi bị oan, bỏ tù
+Vụ án Lệ Chi Viên gây ra đau thương, bi kịch đến gia tộc Nguyễn Trãi.
=> Nguyễn Trãi vừa là một vĩ nhân vừa là một con người đời thường.
d. Sự nghiệp văn học
+ Tác phẩm chữ Hán: Quân trung từ mệnh tập, Ức Trai thi tập, Bình Ngô đại cáo, Chí Linh sơn phú, Băng Hồ di sự lục, Nguyễn Phi Khanh Truyện,…
+ Tác phẩm chữ Nôm: Quốc âm thi tập, Dư địa chí
Đọc hiểu: Soạn bài Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc
Câu hỏi 1: Nguyễn Trãi có vai trò, vị trí như thế nào trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?
Gợi ý trả lời:
Vai trò, vị trí của Nguyễn Trãi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn: Ông đã dâng Bình Ngô sách (Kế sách đánh đuổi quân Minh), cùng Lê Lợi và các tướng lĩnh bàn bạc việc quân, vạch ra đường lối chiến lược của cuộc khởi nghĩa; ông còn giúp Lê Lợi soạn thảo chiếu lệch, văn thư, đấu tranh ngoại giao với quân Minh, góp phần vào sự nghiệp giải phóng đất nước.
Câu hỏi 2: Chú ý những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước và bi kịch cuối đời ông
Gợi ý trả lời:
Những đóng góp của Nguyễn Trãi cho đất nước: Ông đem hết tâm huyết, tài năng, sức lực tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước; mặc dù về ở ẩn nhưng khi được vua Lê Thái Tông trọng dụng, ông lại hăm hở ra giúp đời, giúp nước.
Bi kịch cuối đời ông: trong lúc ông đang giữ trọng trách công việc quốc gia thì năm 1441 xảy ra vụ án Lệ Chi viên ở huyện Gia Định, ông bị bọn gian thần vu cho tội giết vua và chịu án "tru di tam tộc".
Câu hỏi 3: Chú ý các lĩnh vực mà Nguyễn Trãi có đóng góp và các tác phẩm chính của ông.
Gợi ý trả lời:
- Nguyễn Trãi có đóng góp ở các lĩnh vực: tư tởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,....
- Các tác phẩm chính: Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo bình Ngô, Phù núi Chí Linh, Lam Sơn thực lục, Văn bia Vĩnh Lăng, Chuyện cũ về cụ Băng Hồ, Dư địa chí, Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập,....
Câu hỏi 4: Nguyễn Trãi có đóng góp như thế nào về văn hóa.
Gợi ý trả lời:
Đóng góp của Nguyễn Trãi về văn hóa: ông giúp Lê Lợi mở kì thi, lựa chọn nhân tài để phục vụ cho công cuộc kiến thiết đất nước lâu dài; ông chủ trương xây dựng thể chế chính trị thân dân vững mạnh, kết hợp truyền thống dân chủ, đoàn kết dân tộc và những mặt tích cực của Nho giáo; ngoài ra, Nguyễn Trãi có những kế hoạch mới mẻ về việc xây dựng hình luật, âm nhạc, khoa cử, tiến hành các quy chế về lễ nghi, nội trị, biên soạn sách vở,...
Câu hỏi 5: Những nội dung cơ bản của phần này là gì?
Gợi ý trả lời:
Nội dung: giá trị văn học, tinh thần yêu nước thương dân được đúc rút ra trong thơ văn của Nguyễn Trãi.
Câu hỏi 6: Câu nào nêu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn?
Gợi ý trả lời:
Câu nhận xét khái quát về con người Nguyễn Trãi thể hiện trong thơ văn: Đó là người con chí hiếu, luôn canh cánh nỗi niềm chưa báo đáp công ơn sinh thành..đó là người bạn chí tình, qua bao thăng trầm, thành bài của cuộc đời, vẫn hẹn ước có buổi về lại quê nhà, cùng bạn vác cuốc ra đồng...
Câu hỏi 7: Bài viết đã dẫn ra những tác phẩm nào của Nguyễn Trãi?
Gợi ý trả lời:
- Đại cáo bình Ngô
- Quốc âm thi tập: Ngôn chí 7, Thuật hứng 19, Mạn thuật 6, Gươm báu khuyên răn 26, Bạch Đằng hải khẩu, Mạn thuật 4, Tự thuật 9, Tùng 1, Gươm báu khuyên răn 5
- Phù núi Chí Linh
- Ức Trai thi tập
Câu hỏi 8
Gợi ý trả lời:
Vấn đề trong thơ văn Nguyễn Trãi: nghệ thuật đỉnh cao, là sự kết hợp của nhiều thế kỉ văn học Việt Nam nằm trong những bài thơ của Nguyễn Trãi.
Câu hỏi 9: Chú ý vị trí và đóng góp của hai tập thơ Ức trai thi tập, Quốc âm thi tập
Gợi ý trả lời:
- Ức trai thi tập: ông đã đưa thơ chữ Hán Việt Nam đạt được độ nhuần nhị, tạo ra một thế giới thẩm mĩ phong phú, vừa trí tuệ, hào hùng, vừa trữ tình, lãng mạn.
- Quốc âm thi tập: ông khẳng định tiếng Việt là một ngôn ngữ văn học có khả năng phản ánh sâu sắc thế giới nội tâm của con người cũng như đời sống xã hội.
Câu hỏi 10: Kết thúc văn bản, người viết khẳng định điều gì?
Gợi ý trả lời:
Người viết khẳng định được những công lao to lớn mà suốt cuộc đời Nguyễn Trãi đã đem lại để đóng góp cho sự nghiệp, cho cuộc đời của ông và cho đất nước.
Câu hỏi cuối bài: Soạn bài Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc
Câu 1: Văn bản Nguyễn Trãi - Cuộc đời và sự nghiệp gồm mấy phần, mỗi phần giới thiệu cho người đọc nội dung gì?
Gợi ý trả lời:
- Văn bản gồm 2 phần
+ Phần 1: Người anh hùng dân tộc: Giới thiệu về cuộc đời Nguyễn Trãi với những đóng góp cho đất nước và bi kịch cuối đời
+ Phần 2: Nhà văn hoá, nhà văn kiệt xuất: Giới thiệu những đóng góp về văn hoá của Nguyễn Trãi đối với đất nước và giá trị thơ văn của ông.
Câu 2: Dựa vào văn bản trên, em hãy xác định:
- Những điểm cần lưu ý về bối cảnh lịch sử,văn hóa của thời đại Nguyễn Trãi.
- Trong cuộc đời Nguyễn Trãi có những sự kiện và dấu mốc quan trọng nào? Những sự kiện và dấu mốc này có liên quan như thế nào tới sự nghiệp văn học của ông?
Gợi ý trả lời:
- Về bối cảnh lịch sử, văn hoá của thời đại Nguyễn Trãi:
+ Giặc Minh cướp nước
+ Lê Lợi lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn
- Về cuộc đời Nguyễn Trãi
+ Sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước và văn hoá văn học => nuôi dưỡng tư tưởng nhân nghĩa trong những sáng tác của ông
+ Nguyễn Trãi bị giặc Minh giam lỏng ở thành Đông Quan => tạo ra lòng căm thù giặc sâu sắc trong những sáng tác của ông
+ Nguyễn Trãi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn => thể hiện tình yêu dân tộc qua những sáng tác.
Câu 3: Dựa trên cơ sở nào để bài viết khẳng định: "Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất"?
Gợi ý trả lời:
Bởi ông có công rất lớn trong việc xây dựng nền văn hoá nước nhà: từ quy chế thi, quyển chọn nhân tài, đến chủ trương xây dựng thể chế, những kế hoạch mới mẻ,....
Xem thêm: Dựa trên cơ sở nào: Nguyễn Trãi là nhà văn hóa, nhà văn kiệt xuất?
Câu 4: Nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi được trình bày trong bài viết bao gồm những điểm gì? Qua thơ văn, Nguyễn Trãi hiện lên là một con người như thế nào?
Gợi ý trả lời:
- Nội dung chính của thơ văn Nguyễn Trãi:
+ Yêu nước, thương dân
+ Nhân nghĩa vì dân
+ Khát vọng xây dụng một quốc gia độc lập, hưng thịnh, thái bình, người dân được sống ấm no, hạnh phúc.
- Nguyễn Trãi là một con người hết lòng vì nước, vì dân, mang trong mình tầm tư tưởng cao đẹp.
Câu 5: Những đóng góp to lớn nào về mặt nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Trãi được nêu lên trong văn bản trên?\
Gợi ý trả lời:
- Hoàn thiện, phát triển, khởi đầu nhiều thể loại văn học
- Đưa thể văn nghị luận ở giai đoạn này đạt đến đỉnh cao hoàn thiện.
Câu 6: Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi gợi cho em những suy nghĩ, tình cảm gì?
Gợi ý trả lời:
Cuộc đời và sự nghiệp văn học vĩ đại của Nguyễn Trãi cho ta thấy ông là một người trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, những biến động ấy thấm đượm trong thơ văn ông. Mỗi sáng tác đều ẩn chứa tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, tình yêu nước, thương dân vĩ đại. Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi khiến ta càng thêm biết ơn, trân trọng một nhân cách vĩ đại của dân tộc.
-/-
Trên đây là gợi ý soạn bài Nguyễn Trãi người anh hùng dân tộc sách Ngữ văn 10 tập 2 Cánh diều, đừng quên tham khảo trọn bộ Soạn Văn 10 Cánh diều!