Soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

    Soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ do Đọc Tài Liệu tổng hợp, biên soạn giúp các em củng cố và nâng cao kiến thức về văn nghị luận, biết cách làm bài nghị luận về một bài thơ, một đoạn thơ.

Cùng Đọc tài liệu tham khảo nội dung soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ để làm quen với phương pháp nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ, cách làm và lập dàn ý chi tiết cho bài văn nhé !

Kiến thức cơ bản về nghị luận một bài thơ, đoạn thơ

1. Thế nào là nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ ?

Nghị luận về thơ (tác phẩm hoặc đoạn thơ) là quá trình sử dụng những thao tác làm văn để làm rõ tư tưởng, phong cách nghệ thuật của thơ đã tác động tới cảm xúc thẩm mĩ, tư duy nghệ thuật và những liên tưởng sâu sắc của người viết.

2. Cách viết bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

a) Các thao tác cần thực hiện:

- Đọc kĩ đoạn thơ, bài thơ, nắm chắc mục đích, hoàn cảnh sáng tác, vị trí đoạn thơ, bài thơ.

- Đoạn thơ, bài thơ có dấu hiệu gì đặc biệt về ngôn ngữ, hình ảnh?

- Đoạn thơ, bài thơ thể hiện phong cách nghệ thuật, tư tưởng tình cảm của tác giả như thế nào?

b) Cấu trúc bài làm

Bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ thông thường gồm 3 phần:

-  Mở bài: Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ.

- Thân bài: Bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ.

- Kết bài: Đánh giá chung về bài thơ, đoạn thơ.

=>  Bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ cũng có cấu trúc như các nghị luận khác. Nhưng trong phần thân bài, cần biết bám sát vào các yếu tố của thơ như: hình ảnh, cảm xúc, nhịp, vần,... để phân tích, từ đó phát hiện ra cảm xúc chủ đạo và sự độc đáo của nhà thơ trong cảm xúc, trong miêu tả.

Soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ

Không chỉ mang cho các em học sinh bài soạn Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ ngắn gọn, Đọc tài liệu còn cung cấp cho các em bài soạn hay nhất cho các em tham khảo.

Soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ ngắn gọn

Câu 1 trang 84 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Tìm hiểu đề và lập dàn ý cho 2 đề bài sau:

Đề 1:

Phân tích bài thơ sau của Hồ Chí Minh

Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

1947

Đề 2:

Phân tích đoạn thơ sau trong bài Việt Bắc của Tố Hữu

Những đường Việt Bắc của ta
Ðêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tin vui chiến thắng trăm miềm
Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về
Vui từ Ðồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.

Trả lời

Tham khảo

Câu 2 trang 86 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Từ các đề bài và kết quả thảo luận, anh (chị) hãy cho biết đối tượng, nội dung của bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.

Trả lời

- Đối tượng của bài nghị luận rất đa dạng (bài thơ/đoạn thơ/hình tượng thơ…).

- Nội dung bài nghị luận bao gồm: giới thiệu khái quát về bài thơ/đoạn thơ, bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ/đoạn thơ, đánh giá chung về bài thơ/đoạn thơ.

Câu hỏi luyện tập trang 86 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Soạn bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ hay nhất

Bài 1 trang 84 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Tìm hiểu đề và lập dàn ý cho 2 đề bài sau:

Đề 1

Phân tích bài thơ sau của Hồ Chí Minh

Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.

(1947)

Đề 2:

Phân tích đoạn thơ sau trong bài Việt Bắc của Tố Hữu

Những đường Việt Bắc của ta
Ðêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tin vui chiến thắng trăm miềm
Hoà Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về
Vui từ Ðồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng.

Trả lời

Đề 1 :

a. Tìm hiểu đề:

- Hoàn cảnh ra đời: Bài thơ ra đời vào những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Địa điểm là vùng chiến khu Việt Bắc. Lúc này Chủ tịch Hồ Chí Minh đang trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ.

b. Lập dàn ý:

- Mở bài: Giới thiệu khái quát hoàn cảnh ra đời của bài thơ.

- Thân bài:

Gợi ý:

+ Vẻ đẹp thiên nhiên thơ mộng trong một đêm trăng nơi chiến khu Việt Bắc.

+ Nổi bật lên giữa bức tranh thiên nhiên là người chiến sĩ "nặng nỗi nước nhà" (khác với hình ảnh ẩn sĩ và thiên nhiên trong thơ cổ).

+ Tính cổ điển và hiện đại trong phong cách thơ HCM.

* Cổ điển: Thể thơ Đường luật, hình ảnh thiên nhiên (trăng, suối, hoa…)

* Hiện đại: Nhân vật trữ tình lo "nỗi nước nhà"

- Kết bài:

+ Sự hài hòa về tâm hồn nghệ sĩ và ý chí chiến sỹ trong bài thơ.

+ Đánh giá chung: Khái quát về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

Đề 2 :

a. Tìm hiểu đề:

– Nhớ lại quang cảnh chiến đấu sục sôi, hào hùng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Việt Bắc với nhiều lực lượng tham gia.

- Nhớ lại niềm vui khi tin tức chiến thắng của mọi miền đất nước tiếp nối báo về. (4 câu cuối).

b. Lập dàn ý:

- Mở bài: Giới thiệu đoạn thơ.

- Thân bài:

+ Triển khai các ý trong phần tìm hiểu đề.

+ Nghệ thuật điêu luyện trong việc sử dụng thể thơ lục bát:

* Cách dùng từ ngữ, hình ảnh.

* Cách vận dụng các biện pháp tu từ (so sánh, cường điệu).

* Giọng thơ hào hùng, sôi nổi.

- Kết bài:

Đoạn thơ thể hsiện thành công cảm hứng ngợi ca cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta.Soạn văn Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ lớp 12.

Bài 2 trang 86 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Từ các đề bài và kết quả thảo luận, anh (chị) hãy cho biết đối tượng, nội dung của bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.

Trả lời

- Đối tượng của bài nghị luận về thơ rất đa dạng (một bài thơ, một đoạn thơ, hình tượng thơ, …). Với kiểu bài này, cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu, cấu tứ, … của bài thơ, đoạn thơ đó.

- Bài viết thường có các nội dung sau:

+ Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ.

+ Bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ.

+ Đánh giá chung về bài thơ, đoạn thơ.

Bài luyện tập trang 86 SGK Ngữ văn 12 tập 1

 Câu hỏi: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ Trường Giang của Huy Cận:

Lớp lớp mây cao đùn núi bạc

Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa

Lòng quê dợn dợn vời con nước

Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà

Gợi ý:

Các em có thể dựa vào mẫu dàn ý chi tiết sau đây để triển khai bài nghị luận:

1. Mở bài: Giới thiệu chung

Tràng giang được in trong tập Lửa thiêng (1940) là một trong những bài thơ hay nhất, tiêu biểu nhất trong sáng tác của Huy Cận. Tứ thơ Tràng giang được hình thành vào một buổi chiều mùa thu 1939, khi nhà thơ đứng bên bờ nam bến Chèm (Hà Nội), nhìn cảnh sông Hồng mênh mông sông nước bốn bề bao la thuần tuý tả cảnh thiên nhiên, mô tả cái vô hình, cái vĩnh viễn. Đó là cái “thế giới bên trong", cái linh hồn của tạo vật trong nỗi xa vắng mênh mông. Khổ thơ kết cũng vừa là cảnh, vừa là tâm hồn.

2. Thân bài

- Câu thơ 1:

+ Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: tác giả không viết về “núi cao", “mây bạc", mà viết “mây cao", “núi bạc". Đó là cách làm lộn dòng cảm giác khiến người đọc choáng ngợp...

+ Động từ “đùn" tạo ra một ấn tượng mạnh mẽ.

- Câu thơ 2:

+ Cánh chim chiều hôm mang theo nắng chiều sa xuống mặt sông.

=> Hình ảnh cánh chim chiều hôm gợi nỗi nhớ nhà và cái buồn cô liêu của người lữ khách (so sánh).

- Câu thơ 3: Lòng quê: nỗi nhớ quê hương gợi lên theo sóng nước.

- Câu thơ 4: Xuất xứ từ câu thơ của Thôi Hiệu đời Đường: "Nhật mô hương quan hà xứ thị? Yên ba giang thượng sử nhân sầu." ("Quê hương khuất bóng hoàng hôn - Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai" - Tản Đà dịch thơ). Tứ thơ mới mẻ, học tập thơ xưa và sáng tạo thêm cái mới.

=> Đoạn thơ nói lên được nỗi niềm bơ vơ, buồn bã của "cái tôi" trữ tình. Cảm xúc hướng về quê hương cũng là một cách gửi gắm nỗi niềm yêu nước thầm kín của nhà thơ.

- Nét đặc sắc nghệ thuật: Sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển của thơ Đường với bút pháp lãng mạn của Thơ mới.

3. Kết bài

Tâm hồn nhà thơ đôn hậu, tinh tế. Đáng quý là cảnh vật và tâm trạng tác giả tuy buồn cô liêu nhưng rất đẹp, thể hiện tài năng và sự tinh tế trong cảm nhận thế giới tự nhiên và cuộc sông con người.

---Tổng kết---

- Đối tượng của bài nghị luận về thơ rất đa dạng (một bài thơ, một đoạn thơ, hình tượng thơ,...). Với kiểu bài này, cần tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh, âm thanh, nhịp điệu, cấu tứ,... của bài thơ, đoạn thơ đó.

- Bài viết thường có các nội dung sau:

+ Giới thiệu khái quát về bài thơ, đoạn thơ.

+ Bàn về những giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đoạn thơ.

+ Đánh giá chung về bài thơ, đoạn thơ.

Bạn nên xem thêm: Soạn bài Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ

// Các em vừa tham khảo nội dung chi tiết bài soạn văn Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ do Đọc Tài Liệu biên soạn. Mong rằng nội dung của bài hướng dẫn soạn văn 12 bài Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ này sẽ giúp các em ôn tập và nắm vững các kiến thức quan trọng của bài học. Chúc các em luôn đạt được những kết quả cao trong học tập.