Đọc tài liệu cùng các em chuẩn bị tốt những bài học trong Bài 1: Thơ và truyện thơ trước khi tới lớp với phần Soạn văn 11 Cánh Diều "Lời tiễn dặn". Với việc trả lời các câu hỏi trong ba phần: Chuẩn bị, Đọc hiểu, Câu hỏi cuối bài các em sẽ nắm được đặc sắc nghệ thuật và nội dung của văn bản.
Chuẩn bị - Soạn bài Lời tiễn dặn
- Xuất xứ và bối cảnh của đoạn trích truyện thơ:
+ Lời tiễn dặn được trích trong truyện thơ "Tiễn dặn người yêu" (Xống chụ xon xao). Đây là truyện thơ nổi tiếng của dân tộc Thái, một trong những truyện thơ hay nhất trong kho tàng truyện thơ dân gian Việt Nam
- Nội dung chính của văn bản và thông điệp tác giả muốn gửi gắm tới người đọc.
+ Đoạn trích "Lời tiễn dặn" là lời chàng trai căn dặn cô gái khi đưa cô về nhà chồng và khi chứng kiến cảnh cô gái bị đánh đập.
+ Thông điệp của truyện: lên án, tố cáo lên những cổ hủ, tập quán lạc hậu.
Đọc hiểu - Soạn bài Lời tiễn dặn
Câu 1. Chú ý tâm trạng của chàng trai và cô gái qua lời đối thoại.
Trả lời:
- Tâm trạng: đau buồn, đầy tuyệt vọng, dằn vặt, day dứt đau khổ.
Câu 2. Điều gì đã xảy ra với cô gái khi ở nhà chồng?
Trả lời:
- Khi cô gái ở nhà chồng, cô bị người chồng đánh đập.
Câu 3. Những biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng để thể hiện tâm trạng của chàng trai?
Trả lời:
- Những biện pháp nghệ thuật được sử dụng để thể hiện tâm trạng của chàng trai: điệp cấu trúc “chết thành…”, “yêu nhau, yêu…”, so sánh “lời đã trao thương” – Như bán trâu ngoài chợ, như thu lúa muôn bông”, “lòng ta thương nhau như trăm lớp nghìn trùng”, “bền – vàng, đá”.
Câu 4. Lưu ý lời tiễn dặn đã trở thành lời thề nguyền.
Trả lời:
- Lời tiễn dặn đã trở thành lời thề nguyền: “Lòng ta thương nhau trăm lớp nghìn trùng … Người xiểm xui, không ngoảnh, không nghe.”
Câu hỏi cuối bài - Soạn bài Lời tiễn dặn
Câu 1. Trong phần (1) của đoạn trích, chàng trai và cô gái đã nói với nhau về điều gì? Những lời nói ấy cho thấy hai người đang sống trong tâm trạng như thế nào?
Trả lời:
- Trong phần (1) của đoạn trích, chàng trai đau buồn, nói lời tiễn đưa với cô gái. Còn cô gái như muốn níu kéo lại thêm một chút, với hy vọng có thể đoàn tụ sớm với ý chí đầy quyết tâm, nguyện ước thủy chung, son sắt “không lấy được nhau mùa hạ, ta sẽ lấy nhau mùa đông/ không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về già”.
- Hai người sống trong tâm trạng đau buồn, khổ tâm, yêu nhưng không thể ở bên nhau.
Câu 2. Khi ở nhà chồng, tình cảnh cô gái ra sao? Phân tích thái độ, cử chỉ của chàng trai lúc chứng kiến tình cảnh ấy.
Trả lời:
- Khi ở nhà chồng, tình cảnh của cô gái lầm vào bi thảm. Cô bị người chồng đánh đập, hành hạ dã man, tàn bạo, người chồng “trợn mắt ra tay”, “vụt tới tấp” khiến cô “ngã lăn chiêng”, “ngã lăn đùng”, “ngã không kịp chống kịp gượng”.
- Chứng kiến tình cảnh ấy, chàng trai vô cùng thương xót. Anh nâng chị dậy, phủi áo, chải tóc, đi chặt tre làm ống thuốc cho chị “khỏi đau”. Những hành động đó thể hiện được sự xót xa, thương cảm đối với nỗi đau của người yêu, điều mà cô gái rất cần vào lúc này như cần một chỗ dựa tinh thần. Đồng thời, chàng trai đã nhắn nhủ và khẳng định với cô gái sống chết sẽ bên nhau mãi mãi, không gì có thể chia lìa.
Câu 3. Qua lời chàng trai căn dặn người yêu, em thấy nhân vật này là người như thế nào?
Trả lời:
Qua lời chàng trai căn dặn người yêu, em thấy nhân vật này là người trọng tình nghĩa, khát vọng được hạnh phúc, thể hiện tình yêu thủy chung của chàng trai dành cho cô gái. Ngoài ra, anh cũng có cách đối xử hết sức ân cần, dịu dàng trước hoàn cảnh của người yêu mình.
Câu 4. Phân tích giá trị biểu cảm của những câu thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật lặp cấu trúc trong phần (2) của đoạn trích.
Trả lời:
- Những câu thơ sử dụng biện pháp lặp cấu trúc:
+ Vừa đi vừa ngoảnh lại
Vừa đi vừa ngoái trông…
+ Chết ba năm hình con treo đó
Chết thành sông vục nước uống mát lòng
…
Chết thành hồn, chung một mái song song.
+ Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già…
- Thể hiện nghệ thuật bằng cách sử dụng nhiều câu thơ với nhiều hình ảnh so sánh tương đồng, những hình ảnh ẩn dụ liên tiếp hay lớp lớp những câu có một cấu trúc cú pháp chung, tác giả dân gian muốn nhấn mạnh sự thuỷ chung son sắt trong tình yêu của đôi bạn trẻ. Nó cũng đồng thời khẳng định cái ý chí và ước mơ đoàn tụ không gì lay chuyển nổi.
Câu 5. Đoạn trích Lời tiễn dặn có những hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi. Hãy phân tích tác dụng nghệ thuật của những hình ảnh đó.
Trả lời:
Tác giả chọn cách diễn đạt với hình ảnh rất quen thuộc, gần gũi với cách suy nghĩ, cảm nhận của người dân miền núi, nhằm mã hoá ngôn ngữ một cách thành công những cảm xúc đang trào dâng mãnh liệt trong lòng của những con người sống chất phác, mạnh mẽ giữa thiên nhiên núi rừng cường tráng.
Câu 6. Theo em, qua đoạn trích Lời tiễn dặn, tác giả dân gian muốn gửi gắm thông điệp gì? Thông điệp ấy còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không?
Trả lời:
- Thông điệp đoạn trích: lên án, tố cáo lên những cổ hủ, tập quán lạc hậu của người dân, đã làm họ dần mất dần đi sự tự do trong tình yêu, mất tính phản kháng.
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn bài Lời tiễn dặn mà các em cần chuẩn bị trước tại nhà. Chúc các em học tốt với trọn bộ tài liệu Soạn văn 11 !