Soạn bài Kiêu binh nổi loạn Chi tiết
Cùng Đọc tài liệu trả lời chi tiết các câu hỏi trong phần Chuẩn bị, Đọc hiểu và Câu hỏi cuối bài giúp học sinh nắm được nội dung, nghệ thuật văn bản Kiêu binh nổi loạn.
Chuẩn bị
Trả lời câu hỏi trang 35-36 SGK Ngữ Văn 10 tập 2 Cánh Diều
- Đoạn trích có những nhân vật nổi bật như: Dự Vũ, đầu bếp của Tông; Gia Thọ là gia thần, Bằng Vũ là gia binh, Quận Huy.
- Sự kiện nào nổi bật: kiêu binh nổi loạn, giết Quận Huy, phế Trịnh cán và lập Trịnh Tông lên ngôi chúa.
- Các nhân vật và sự kiện đó có liên quan đến lịch sử và vừa có tính hư cấu.
- Nội dung (đề tài, chủ đề) và những hình thức nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích là:
+ Đề tài: một cuộc nổi loạn của binh lính.
+ Chủ đề: phản ánh sự sụp đổ triều đại Lê - Trịnh và sự hỗn loạn khi kiêu binh nổi loạn.
+ Những hình thức nghệ thuật đặc sắc: sử dụng ngôi kể thứ ba, những tư liệu được trình bày hết sức cụ thể, tỉ mỉ, bút pháp tả thực.
- Nội dung đoạn trích mang lại cho em biết về sự thối nát của phủ chúa Trịnh: cha, con, anh em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, nhân dân. Qua đó, thấy được một đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương.
Đọc hiểu - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn
Câu 1. Người kể chuyện là ai?
Trả lời
Người kể chuyện là người kể chuyện toàn tri.
Xem trả lời chi tiết: Người kể chuyện Kiêu binh nổi loạn là ai?
Câu 2. Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?
Trả lời
Đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông được nhận xét là “người cơ tri”, “kẻ tinh khôn”, có nhiều mưu trí, ứng phó linh hoạt
Câu 3. Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân
Trả lời
Động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân: ban đầu nói với giọng điệu thể hiện sự khiêm nhường, e sợ rằng nếu có điều gì kinh động, sẽ bị quở trách gây tội, sau đó, tỏ ra là nghe lời vương tử và thực hiện theo mệnh lệnh đó.
Câu 4. Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?
Trả lời
Người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ là người kể chuyện toàn tri.
Câu 5. Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy
Trả lời
- Lời nói: như biết trước có tai họa sắp xảy ra không lành với mình (cái chết).
- Thái độ: không hề nao núng, sợ hãi, "nói toạc ra ở trong triều".
- Hành động: Quận Huy đưa ra một tờ khải với nội dung: Huy Bá tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tra xét để trừng trị.
Câu 6. Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?
Trả lời
“Bằng Vũ vào trong phủ, đánh luôn ba hồi, chín tiếng trống.”
“Lại nói, quân lính nghe thấy tiếng trống tức thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ”
“…quân lính ở bên ngoài không vào được, họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.”
Câu 7. Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh
Trả lời
- Hành động: mở cửa, chống kiếm lên voi, cưỡi ra giữa sân phủ, trỏ ba quân và quát chúng.
- Thái độ: run sợ, sợ hãi.
Câu 8. Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?
Trả lời
Sự bất lực thảm hại của phe quận Huy đã quá rõ. Không đề phòng, thiếu mưu lược, sờ đến cung thì cung đứt dây, sờ đến súng thì súng không nổ! Quận Huy bị quân lính dung câu liêm móc cổ kéo từ voi ngã xuống, bị đánh đấm túi bụi và giết chết ngay tại chỗ.
Câu 9. Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?
Trả lời
Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng như những tư liệu đủ để dựng lại bộ mặt, không khí của lịch sử một cách cụ thể, sinh động.
Câu 10. Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?
Trả lời
Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần: phá huy dinh Quận Huy, các quan văn võ hễ ai thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng những người dự vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí đều bị phá nhà hàng loạt và bị lùng bắt đem giết chết.
Câu 11. Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?
Trả lời
Chi tiết cuối bài cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh: “Chúa phải sai người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ họ tụ họp, rồi bắt phứa một người thường dân ở gần đó đem chém để ra oai” Cho thấy rằng Trịnh Tông chỉ là con rối trong tay kiêu binh, không dám động vào quân linh để thị uy.
Câu hỏi cuối bài - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn
Câu 1. Những sự kiện chính được kể trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?
Trả lời
- Những sự kiện chính trong văn bản Kiêu binh nổi loạn:
+ Kiêu binh bàn kế hoạch nổi loạn, cùng đề xuất kế sách của Bằng Vũ.
+ Quận Huy đứng ra đỡ lời cho Bằng Vũ để không bị giết trước mặt các quan.
+ Kiêu binh đến nhà Quận Huy nổi loạn và giết Quận Huy.
+ Kiêu binh lập thế tử Tông lên ngôi làm chúa.
+ Kiêu binh giết sạch những người liên quan đến bè đàng của Thị Huệ và Quận Huy.
Câu 2. Tìm những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?
Trả lời
- Những chi tiết miêu tả hành động của đám kiêu binh:
+ Khi đám kiêu binh tiến đến nhà Quận Huy: Quân lính nghe thấy tiếng trống tức thi người nào cũng thấy nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ; Họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.
+ Khi đám kiêu binh xông vào nhà và giết Quận Huy: Quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quan tượng xuống đất mà chém; Quân lính xúm đến vây kín dưới chân voi; Quân lính hăng máu kéo đến càng đông; Họ bèn dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.
+ Khi đám kiêu binh giết được Quận Huy và ăn mừng: Quân lính vui mừng reo hò như sấm; Họ kiệu thế tử lên vai, rồi đứng xúm xung quanh, gào lên vui sướng; họ phải dùng tạm chiếc mâm vẫn bày cỗ lộc làm ghế, đặt tư thế ngồi lên, rồi tám người kề vai vào khiêng...mỗi lần thế tử được nhô lên cao, quân lính lãi vô tay reo hò vang lên một chặp.
+ Khi đám kiêu binh giết những người liên quan đến Quận Huy: họ lại kéo đến quỳ ở trước mặt chúa xin phá tất cả dinh cơ của Quận Huy; họ làm náo động cả kinh thành.
⇒ Những hành động của đám kiêu binh đã cho thấy thế lực của họ thật mạnh. Tất cả sự nổi loạn, tàn bạo đã thể hiện cụ thể, sống động, nó cho thấy sức mạnh của đám đông có thể làm nổi thuyền, có thể làm lật thuyền.
Câu 3. Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?
Trả lời
- Những chi tiết, hình ảnh cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy:
+ Quận Huy giương cung định bắn, chẳng may cung bị đứt dây; lại vớ lấy súng để nạp đạn nhưng mồi lửa tịt không cháy.
+ Quân lính thừa dịp dùng luôn câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất mà chém.
+ Lại có một toán ở cửa Tuyên Vũ xông vào, đứng chắn ở đằng sau voi, khiến voi phải đứng yên không thể nhúc nhích.
+ Họ bèn dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi, giết chết ngay tại chỗ.
+ Em ruột Quận Huy là Lý Vũ hầu Hoàng Lương nghe tin có biến vội vàng chạy bổ vào phủ đường...họ vớ luôn gạch đá trên đường đập cho vỡ đầu và vứt xác xuống hồ Thúy Quân.
Xem trả lời chi tiết: Sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy
Câu 4. Cảnh Trịnh Tông lên ngôi chúa có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.
Trả lời
- Trịnh Tông đúng là ông chúa bù nhìn, hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ chỗ dựa là đám lính tráng tự phát nổi lên.
- Kiêu binh đã lập Trịnh Tông lên, cảnh khiêng Tông trên chiếc mâm gỗ, đưa lên, đưa xuống, như “giỡn quả cầu” trong tiếng reo hò của đám loạn quân và dân hàng phố mọi người xúm lại đông như họp chợ. Hai tiếng “họp chợ” thật mỉa mai! Họ lại đặt sập gụ ngoài phủ đường để đưa Tông lên ngôi. Mấy chữ “ngoài phủ đường” cũng hài hước, chẳng có chút uy nghiêm nào với một vị chúa.
Câu 5. Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?
Trả lời
- Một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật trong văn bản:
+ Lúc quân lính đến hội họp, bàn về việc ấy không ai là không hăng hái. Nhưng họ còn sợ thanh thế Quận Huy, nên chưa biết khởi sự như thế nào cho ổn thỏa.
+ Mọi người đều reo mừng hưởng ứng và cùng nhìn về phía kẻ mới nói, thì ra đó là viên biên lại của đội Tiệp bảo, tên là Bằng Vũ...
+ Quân lính vốn sợ Huy, thấy hắn cưỡi voi, lại càng khiếp đảm, đều ngồi sụp xuống nghe lệnh, không dám lên tiếng, cũng không dám xông tới.
+ ...
- Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy bởi người kể chuyện là người quan sát toàn năng, biết hết tất cả mọi việc, biết rõ suy nghĩ và hành động của các nhân vật.
Câu 6. Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: “Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt”(Lê Quý Đôn). Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?
Trả lời
- Đoạn trích “Kiêu binh nổi loạn” trong Hoàng Lê nhất thống chí đã cho thấy sự thối nát của phủ chúa Trịnh: cha, con, anh, em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, của nhân dân.
- Bút pháp tả thực của lối chép sử biên niên không che dấu một nụ cười mỉa mai và xót xa trước tình cảnh đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương. Cơn hấp hối vào giờ chót của một triều đại bao giờ cũng chẳng là một màn bi hài của lịch sử?
-/-
Trên đây là gợi ý soạn bài Kiêu binh nổi loạn lớp 10 Cánh diều, đừng quên tham khảo trọn bộ Soạn Văn 10 Cánh diều!