Cùng Đọc Tài Liệu tham khảo tài liệu hướng dẫn soạn bài Huyện Trìa xử án và trả lời các câu hỏi phần hướng dẫn đọc hiểu trang 123, 124 SGK Ngữ văn 10 tập 1 Chân trời sáng tạo.
Tóm tắt nội dung văn bản Huyện Trìa xử án
Đoạn trích kể lại một cảnh làm việc nơi huyện đường, xoay quanh cuộc kiện tụng liên quan đến vụ kiện giữa Thị Hến và vợ chồng Trùm Sò. Vợ chồng trùm sò kiện Thị Hến lên quan trên vì nghi ngờ ăn cắp đồ của gia đình mình. Tuy nhiên Huyện Trìa quan xử án lại là tên quan mê tiền bạc, sắc đẹp, nên Thị Hến đã thắng kiện.
Sơ đồ tư duy Huyện Trìa xử án
Soạn bài Huyện Trìa xử án ngắn gọn
Dưới đây là gợi ý trả lời các câu hỏi hướng dẫn trước khi đọc, trong khi đọc và sau khi đọc văn bản bài soạn văn 10 Chân trời sáng tạo Huyện Trìa xử án, các em có thể tham khảo để chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
Câu hỏi trước khi đọc
Câu hỏi trang 118 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Bạn biết gì về các con vật như nghêu, sò, ốc, hến, hà, hàu, trìa,...? Bạn nghĩ thế nào khi tên các con vật này được dùng để đặt tên cho các nhân vật trong tác phẩm văn học?
Trả lời:
- Nghêu, sò, ốc, hến, hà, hàu, trìa,... là tên những con vật sống ở vùng ven biển.
- Khi tên các con vật được dùng để đặt tên cho các nhân vật trong tác phẩm văn học sẽ mang đến những điều mới lạ, hấp dẫn cho người đọc và đậm chất văn học dân gian.
Câu hỏi trong khi đọc
Câu 1 trang 119 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Chú ý nội dung tự giới thiệu trong lời xưng danh của nhân vật quan huyện ở đoạn này.
Trả lời:
.Nhân vật quan huyện trong lời tự xưng danh luôn tỏ ý tự mãn về bản thân, tự đắc ở ngoài nhưng lại chán cảnh nhà mình.
Câu 2 trang 119 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Chú ý mục đích xử kiện của Huyện Trìa qua lời xưng danh của nhân vật này.
Trả lời:
Mục đích xử kiện của Huyện Trìa qua lời danh xưng của nhân vật này: xử kiện chỉ vì muốn được nhiều tiền của, những ai đút lót càng nhiều càng được quan xử thắng.
Câu 3 trang 121 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Những điều Trùm Sò (kẻ mất trộm) khai báo ở đây, liệu có được Huyện Trìa và Đề Hầu chú ý đến khi xét xử không?
Trả lời:
Có thể thấy là không vì thái độ của Huyện Trìa và Đề Hầu rất thờ ơ.
Câu 4 trang 122 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Đoạn này Đề Hầu đang nói về ai, với ai?
Trả lời:
Đoạn này Đề Hầu đang nói về Huyện Trìa và đây là lời Đề Hầu tự nói với mình
Câu 5 trang 122 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Lời phán quyết này của Huyện Trìa có dựa trên sự thật và có mang lại kết cục công bằng cho các bên: Vợ chồng Trùm Sò và Thị Hến?
Trả lời:
Lời phán quyết này của Huyện Trìa hoàn toàn dựa vào cảm tính, ông ta muốn bênh vực Thị Hến. Điều này chỉ mang lại lợi ích cho Thị Hến còn vợ chồng Trùm Sò coi như không được gì.
Câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST:
Xác định đặc điểm ngôn ngữ kịch trong văn bản Huyện Trìa xử án bằng việc thực hiện các yêu cầu dưới đây:
a. Nêu ví dụ về lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật và lời chỉ dẫn sân khấu.
b. Cho biết nhân vật nào có số lượt lời nhiều nhất và giải thích lí do.
c. Chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần.
d. Cho biết vì sao trong lời thoại của nhân vật, một số từ ngữ lại được tách riêng ra và đặt trong ngoặc đơn. Ví dụ:
ĐỀ HẦU: (-Dạ! thưa bọn quan này)
...
HUYỆN TRÌA:
...
(Em) Phải năng lên hầu gần quan
(Thời) Ai dám nói vu oan gieo họa
...
Trả lời:
a. Lời đối thoại, độc thoại, bàng thoại của nhân vật và lời chỉ dẫn sân khấu trong văn bản Huyện Trìa xử án:
- Đối thoại:
Đề Hầu: Bắt tới chốn huyện nha,
Xin ngài ra xử đoán...
Huyện Trìa: Thôi, đây đã biết
Lựa đó phải thưa...
- Độc thoại:
Đế Hầu: - Mụ đà nên tệ
Ông Huyện cũng xằng,
Phen này ông bày mặt thú lang
Huếch với mụ ắt râu trụi lủi
- Bàng thoại: "Tri huyện Trìa là mỗ/nội hạt tiếng khen khen ta/ Cầm đường ngày tháng vào ra/Hoa nguyệt hôm mai thong thả''
b. Nhân vật Huyện Trìa có số lượt lời nhiều nhất vì đây là trong phiên xử án, thuộc bổn phận của Huyện Trìa
c. Chỉ ra một số dấu hiệu cho thấy các lời thoại của nhân vật trong văn bản trên mang đặc điểm của thơ hoặc văn vần:
''Nội hạt tiếng khen khen ta
Cầm đường ngày tháng vào ra/
Hoa nguyệt hôm mai thong thả''
Đây là gieo vần ''a''. Cách gieo vần đặc trưng trong thơ ca.
d. Đây như đoạn đệm chuyển lời trong tuồng, nâng cảm xúc của nhân vật lên cao.
Câu 2 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Chỉ ra mâu thuẫn giữa các nhân vật trước và trong phiên tòa. Phân tích nguyên nhân làm nảy sinh, chuyển hóa mâu thuẫn đó.
Trả lời:
- Huyện Trìa và Đề Hầu: Đã biết mặt lão Đề hay nói bậy/ Mồm xà cáng vinh râu ngoe ngoét -> Từ trước, Huyện Trìa đã biết được tính cách của Đề Hầu: hay nói bậy, điêu toa, đáng ghét và đáng ngờ.
- Huyện Trìa và Thị Hến: Trước đó chỉ là phận bề trên kẻ dưới nhưng rồi: ''Thấy cô đơn chút chạnh lòng thương/ Phải nâng lên hầu gần quan/Ai dám nói vu oán giá họa'' -> Huyện Trìa trong phiên tòa đã mủi lòng trước Thị Hến và có ý thiên vị, muốn phân xử thắng cho nàng.
Câu 3 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Từ lời xưng danh (bàng thoại) của Huyện Trìa và lời ông ta đối thoại với các nhân vật trong phiên tòa, nhận xét về tính cách của nhân vật này.
Trả lời:
Nhận xét về tính cách của nhân vật Huyện Trìa: là một người ham hư vinh, bổng lộc, xét xử không công bằng, tính tự cao, luôn cho mình tài giỏi, nhưng đồng thời cũng sợ vợ
Câu 4 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Bạn có nhận xét thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ kịch trong Huyện Trìa xử án?
Trả lời:
Sau khi đọc văn bản, có thể thấy tác giả hầu hết tỏ thái độ mỉa mai, châm biếm trước những thói hư tật xấu, cách cư xử giữa các nhân vật.
Câu 5 trang 124 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Xác định đề tài và nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản Huyện Trìa xử án. Theo bạn, tích truyện của vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến được lấy từ đâu? Nêu một vài căn cứ giúp bạn nhận biết văn bản Huyện Trìa xử án (trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến) được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền thống.
Trả lời:
- Đề tài là những câu chuyện trong cuộc sống đời thường của nhân dân, mang tính đả kích châm biếm những nhân vật có thói hư tật xấu thời phong kiến. Ở đây chính là lấy từ hình ảnh những quan lại không liêm chính ngày xưa xử án
- Cảm hứng chủ đạo: Cuộc sống của con người trong xã hội phong kiến tiểu nông
- Tích truyện của Nghêu, Sò, Ốc, Hến được lấy từ dân gian truyền miệng
- Văn bản Huyện Trìa xử án (trong vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc,Hến) được sáng tác, lưu truyền theo phương thức truyền miệng vì nó có nhiều dị bản khác nhau. Hơn nữa, đoạn tích được trích từ một vở tuồng đồ - thường được xây dựng, lưu truyền dưới dạng truyền miệng.
Câu 6 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Từ lời phán cuối cùng của Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến, bạn có nhận xét gì về kết quả của phiên tòa?
Trả lời:
Từ lời phán cuối cùng của Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến, có thể thấy rằng kết quả mà Huyện Trìa đưa ra không công bằng với tất cả, mà có phần thiên vị cho Thị Hến. Bởi nếu như có sự công bằng thì vợ chồng Trùm Sò không phải than thở khi nghe quyết định của phiên tòa.
Câu 7 trang 123 sgk Ngữ văn 10 tập 1 CTST: Từ việc đọc hiểu văn bản trên, cho biết: khi đọc, phân tích một kịch bản tuồng nói riêng, văn bản kịch nói chung, ta cần lưu ý những điều gì?
Trả lời:
- Cần đọc kĩ từ 2-3 lần.
- Chú ý những từ ngữ, hình ảnh đặc biệt trong câu thoại của từng nhân vật.
- Xác định được đề tài, cảm hứng chủ đạo của văn bản.
- Hiểu được ý nghĩa, quan điểm mà tác giả muốn gửi gắm.
Soạn bài Huyện Trìa xử án chi tiết
Câu hỏi trước khi đọc
Bạn biết gì về các con vật như nghêu, sò, ốc, hến, hà, hàu, trìa,...?
Câu hỏi trong khi đọc
Câu 1: Nội dung tự giới thiệu trong lời xưng danh của nhân vật quan huyện
Câu 2: Mục đích xử kiện của Huyện Trìa qua lời xưng danh của nhân vật quan huyện
Câu 3: Những điều Trùm Sò khai báo ở đây liệu có được Huyện Trìa và Đề Hầu chú ý đến
Câu 4: Đoạn này Đề Hầu đang nói về ai, với ai?
Câu 5: Lời phán quyết này của Huyện Trìa có dựa trên sự thật và có mang lại kết cục công bằng
Câu hỏi sau khi đọc
Câu 1
Câu 2: Chỉ ra mâu thuẫn giữa các nhân vật trước và trong phiên tòa
Câu 3: Từ lời xưng danh của Huyện Trìa và lời ông ta đối thoại với các nhân vật trong phiên tòa
Câu 4: Bạn có nhận xét thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ kịch
Câu 5: Xác định đề tài và nêu cảm hứng chủ đạo của văn bản Huyện Trìa xử án
Câu 6: Từ lời phán cuối cùng của Huyện Trìa, lời than của Trùm Sò, lời tri ân của Thị Hến
Câu 7: Khi đọc phân tích một kịch bản tuồng nói riêng, văn bản kịch nói chung ta cần lưu ý
Tổng kết giá trị nội dung và nghệ thuật
- Giá trị nội dung:
+ Phơi bày bộ mặt xấu xa thối nát của những kẻ quan lại, chức dịch tham ô, nhũng nhiễu dân chúng và đam mê tửu sắc
+ Phơi bày những góc khuất đen tối, xấu xa của xã hội với những mặt trái, những điều tiêu cực còn tồn tại chốn cửa quan - nơi mà người ta tìm đến để đòi lại công bằng.
+ Qua đó bộc lộ niềm cảm thông, thương xót cho thân phận của những người dân thấp cổ bé họng.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Thể hiện được những đặc trưng của tuồng: ngôn ngữ, nhân vật, lời thoại, cử chỉ, hành động
+ Nghệ thuật châm biếm hóm hỉnh
+ Ngôn từ dễ hiểu, mộc mạc
Các bạn vừa tham khảo xong chi tiết nội dung soạn bài Huyện Trìa xử án trang 118 sgk Ngữ văn 10 tập 1 Chân trời sáng tạo. Hi vọng thông qua việc giải đáp các câu hỏi hướng dẫn đọc văn bản các em sẽ nắm được kiến thức cơ bản về nội dung của đoạn trích Huyện Trìa xử án một cách dễ dàng và ghi nhớ lâu hơn.
Xem thêm bài soạn tiếp theo: