Chuẩn bị đọc
Câu hỏi: Bạn cho biết tục thờ cúng thường gắn bó với thái độ, tình cảm gì?
Trả lời:
- Tục thờ cúng thường gắn bó với thái độ trân trọng, thành tâm, sùng bái thần linh.
Trải nghiệm cùng văn bản:
1. Theo dõi: Chú ý nhận định “đáng lẽ cũng là bậc sướng”
- Mô tả cuộc sống của ông chủ trọ diễn ra không được như mong đợi.
2. Suy luận: Việc cung cấp các thông tin liên quan đến tục lệ “lên lão” trong đoạn này có tác dụng gì đối với thiên phóng sự?
- Việc cung cấp các thông tin liên quan đến tục lệ “lên lão” trong đoạn này có tác dụng giúp thiên phóng sự trở nên cụ thể hơn, tăng thêm tính hiện thực
3. Theo dõi: Câu này là lời kể hay lời nhận xét, bình luận?
- Câu này là lời bình luận.
4. Suy luận: Các chi tiết trong đoạn này thể hiện điều gì trong cách đối xử với gà và với người của nhân vật “ông chủ”?
- “Ông chủ” mải mê chạy theo tục lệ lạc hậu của làng, quan tâm việc cúng bái gà hơn việc chăm sóc mẹ già đang nổi cơn bệnh.
5. Suy luận: Việc tác giả thuật lại một cách chi tiết cách luộc gà nhằm mục đích gì?
- Thể hiện sự tỉ mỉ, độc đáo trong cách luộc gà.
* Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: “Con gà thờ” nói về tục lệ “lên lão” trước kia ở một miền quê. Qua đó phê phán những tư tưởng mê tín dị đoan, lạc hậu, cổ hủ của người xưa
Câu 1:
Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản trên thuộc thể loại phóng sự?Trả lời:
- Ghi lại chi tiết những sự việc trong tục “lên lão” ở 1 làng quê nọ.
- Số liệu về cân nặng của con gà dùng thờ cúng rất xác thực
- Miêu tả cụ thể hành động luộc gà.
Câu 2: Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong văn bản.
Trả lời:
- Nhân vật “ông chủ" mua đôi gà cúng về để làm tục lệ “lên lão"
- “ông chủ" chăm nuôi đôi gà cúng và yêu cầu mọi người trong gia đình phải gọi “gà" là “người"
- Đôi gà cúng sống sót qua trận gió bắc.
- “Ông chủ" nuôi gà theo phương pháp bào chế: luyện cám như luyện thuốc tễ và đem viên lại mỗi viên độ lớn bằng đầu ngón tay và mớm cho gà ăn
- Đôi gà lớn nhanh và đạt được số cân nặng đúng như ước nguyện, “ông chủ" cảm thấy mãn nguyện với tục “lên lão" của mình
Câu 3: Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và nêu tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.
Trả lời:
- Ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện xưng “Tôi” trực tiếp kể lại toàn bộ những gì đã chứng kiến.
- Tác dụng: Giúp câu chuyện hiện ra một cách chân thực nhất.
Câu 4: Liệt kê một số ví dụ về lời miêu tả; lời kể; lời bàn luận – trữ tình của nhân vật “tôi” và nêu tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản.
Trả lời:
- Ví dụ về lời miêu tả:
+ “Đôi gà mới lạ làm sao! Nó lớn bằng con chim câu và trọc lông lốc như đầu ông sư. Từ cổ đến đuôi toàn là thứ thịt đỏ hỏn, lơ thơ điểm ít sợi lông tơ. Mỗi con ở hai vút cánh, đều có hai cái lông cánh lớn bằng vảy ốc và cong vểnh lên như miếng cau khô để ngửa.”
+ “Đôi gà mỗi ngày mỗi thấy chóng lớn như thổi. Trong hơn một năm nó đã xù xù như hai con công. Lông đẹp, cánh đẹp, ống chân bóng nhoáng như ngà, tiếng háy ồ ồ như tiếng còi tàu thủy”.
+ …
- Ví dụ về lời kể:
+ “Ông ta luyện cám như luyện thuốc tễ và đem viên lại mỗi viên lớn độ bằng đầu ngón tay. Đến bữa, ông ấy ngậm nước trong miệng, rồi ôm con gà vào lòng, một tay vành hai mỏ gà, một tay ấn viên cám vào. Sau khi đã mớm cho nó hớp nước, ông ta sè sẽ lấy tay vuốt vào cổ nó, để cho viên cám từ từ trôi xuống dưới diều, mới lại bóp tiếp viên khác”
- Ví dụ về lời bàn luận:
+ “Ở thôn quê, như vậy cũng là tiên cách. Quan bất phiền, dân bất nhiễu, suốt năm lúc nào cũng ung dung.”
- Tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật: giúp sự việc, câu chuyện được kể lại cụ thể hơn, người đọc có thể dễ dàng hình dung được sự lạ lùng của đôi gà cúng.
Câu 5: Nêu ít nhất hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó.
Trả lời:
- Ví dụ 1: “Mỗi con gà đó, từ cổ đến chân có thể cao đến gần hai thước, hai cánh của nó cũng phải đến hơn một thước, tôi không hiểu rằng luộc vào nồi nào cho vừa, nhưng vẫn yên lặng để xem họ làm ra sao.”
=> Thể hiện sự tò mò của tác giả về cách luộc gà để làm lễ “lão làng”.
- Ví dụ 2: “Dùng tre làm cốt và dây quấn ngoài, họ buộc cho hai con gà ngỏng cổ, giương cánh, đứng trên mặt mâm. Rồi họ lấy những ruột non, ruột già và bộ dạ dày của nó chằng từ đầu mỏ quặt sang hai cánh, làm cho con gà thành ra cái hình con phượng ngậm bức cuốn thư. Cả đám xúm lại ngắm nghía, ai đấy đều cho là được”.
=> Thể hiện sự ngạc nhiên trước cảnh “tạo hình” biến gà thành phượng để chuẩn bị thao tác luộc gà.
Câu 6: Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo và thông điệp của văn bản.
Trả lời:
- Chủ đề: Lên án thủ tục lạc hậu “lên lão làng” của một làng quê Việt Nam.
- Cảm hứng chủ đạo: lên án thủ tục lạc hậu qua đó muốn phê phán 1 vài thành phần mê tín dị đoan, coi trọng con gà hơn cả tính mạng con người.
- Thông điệp: Tác giả đã lên án phê phán sâu sắc những thủ tục lạc hậu đã ăn sâu vào trong tiềm thức của người dân Việt Nam thưở xưa. Qua đó tác giả muốn gửi gắm những giá trị nhân văn sâu sắc.
Câu 7: Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả (sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, thủ pháp miêu tả, trần thuật, cách sắp xếp sự kiện chi tiết, ngôn ngữ…) trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng, thông điệp của văn bản.
Trả lời:
- Trong văn bản “Con gà thờ” tác giả Ngô Tất Tố đã vận dụng một cách khéo léo trong việc lựa chọn ngôi kể, điểm nhìn kết hợp với các thủ thuật miêu tả, trần thuật… để thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm. Ngô Tất Tố đã tái hiện một bức tranh hoàn chỉnh về làng quê VN, nơi tồn tại những hủ tục lạc hậu và người dân tuân theo một cách thái quá, khó hiểu. Qua đó thể hiện ước nguyện muốn giải phóng người nông dân khỏi chế độ phong kiến và ý thức hệ phong kiến thối nát.
Bài tập sáng tạo
Câu hỏi: Vẽ một bức tranh về con gà thờ hoặc viết một đoạn văn (độ dài 200 chữ), thể hiện suy nghĩ của bạn về nhân vật ông chủ con gà thờ.
Trả lời:
Thông qua văn bản “Con gà thờ”, tác giả Ngô Tất Tố đã tái hiện một cách chân thực những hủ tục xưa cũ của một làng quê Việt Nam trước cách mạng tháng Tám. Theo tục làng đó, đàn ông năm mươi sáu tuổi mới lên lão làng. Ở đây nhân vật trung tâm là ông chủ nhà trọ. Ông chủ con gà thờ mải mê với việc phải nuôi đôi gà cúng nhà mình, chăm lo cho nó từng bữa ăn đến giấc ngủ đến nỗi quên mất người mẹ già đang ốm nặng. Ông ta mải mê chạy theo những cái danh phù phiếm mà quên mất nhìn vào những giá trị cốt lõi bên trong. Ngô Tất Tố dùng ngòi bút của mình để vạch ra những án nạn ở chốn cửa Khổng sân Trình, cụ phê phán tâm lý háo danh một cách tiêu cực của dân làng nhưng không vì thế mà lên án một cách phiến diện. Không chỉ là phê phán, cụ còn cảm thông với người dân, chỉ ra gốc rễ của những tư tưởng cổ hủ đó và vạch mặt những kẻ đã gây ra cảnh khổ cho họ.
