Tài liệu hướng dẫn phân tích bài thơ Bánh trôi nước gồm những gợi ý chi tiết phân tích đề, lập dàn ý và tuyển chọn những bài văn mẫu hay phân tích nội dung, nghệ thuật của bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương.
TOP 9+ bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Bánh trôi nước
Phân tích bài thơ Bánh trôi nước mẫu số 1
Bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương đã thể hiện sự trân trọng trước vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa. Đồng thời, tác giả cũng bày tỏ niềm thương cảm cho cuộc đời lận đận của họ:
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”
Bài thơ mang hai nét nghĩa. Trước hết là nét nghĩa tả thực – miêu tả hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả đã miêu tả hình dáng bên ngoài: màu sắc (vừa trắng), hình dáng (vừa tròn). Cùng với đó là cách thức làm bánh luộc bánh trong nước, khi nào bánh nổi lên mặt nước có nghĩa là đã chín. Bên trong nhân bánh thường được làm bằng đường phên. Viên bánh rắn hay nát phụ thuộc vào tay người nắn có khéo léo. Hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi từ hình thức đến cách thức.
Nhưng không chỉ mang nét nghĩa như vậy, Hồ Xuân Hương còn muốn nói đến vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa qua hình ảnh “bánh trôi nước”. Mở đầu bằng cụm từ “thân em” – đây là một mô-típ đã rất quen thuộc trong ca dao:
“Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”
Hay như:
“Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng”
Ở bài thơ “Bánh trôi nước” hay các bài ca dao, dân ca đều xuất phát từ niềm thương cảm, xót xa cho số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Họ là những con người nhỏ bé trong xã hội, cuộc đời trôi nổi, bấp bênh và không được tự quyết định cuộc sống của bản thân, chịu sự chi phối của người khác. Vẻ đẹp của người phụ nữ hiện lên “vừa trắng lại vừa tròn” gợi ra một thân hình khá đầy đặn, nước da trắng hồng. Đó là chuẩn mực của người phụ nữ đẹp trong xã hội xưa. Xinh đẹp là vậy, nhưng cuộc đời lại nhiều bất hạnh.
Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” gợi ra một cuộc đời vất vả, gặp nhiều gian truân. Câu thơ “rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” đã nói lên số phận phải phụ thuộc vào người khác, không được tự mình quyết định. Nhưng dù có chịu nhiều bất hạnh, người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương vẫn gìn giữ được tâm hồn cao quý: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”.
Dù cuộc đời có khó khăn, khổ cực thì họ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ nét đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ bình dị, hình ảnh ẩn dụ, thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc… nhằm làm nổi bật nên ý nghĩa mà nhà thơ muốn gửi gắm.
Như vậy, “Bánh trôi nước” là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn sâu sắc. Bài thơ đã góp phần thể hiện tiếng nói thương cảm, xót xa của tác giả đối với thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Từ đó, cho chúng ta thấy cần phải trân trọng, yêu thương những người phụ nữ hơn.
Phân tích bài thơ Bánh trôi nước mẫu số 2
Bánh trôi nước là một trong những bài thơ nổi tiếng của Bà Chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương. Bài thơ vừa cho thấy vẻ đẹp và số phận người phụ nữ trong xã hội cũ, đồng thời cho thấy tấm lòng nhân văn cao cả của bà: yêu thương trân trọng người phụ nữ.
Bài thơ có hai lớp nghĩa chính, lớp nghĩa thứ nhất là lớp nghĩa tả thực, miêu tả bánh trôi nước từ hình dáng cho đến cách làm. Bánh trôi có hình tròn, màu trắng. Làm bánh trôi bằng cách viên thành hình tròn nhỏ vừa ăn, bên trong bánh trôi là một viên đường nhỏ, thường được làm bằng đường phên hoặc đường phèn. Khi luộc thấy bánh nổi lên tức là bánh đã chín. Bài thơ đã mô tả một cách chân thực, chính xác về món ăn dân dã, quen thuộc của nhân dân ta.
Nhưng ẩn đằng sau lớp nghĩa tả thực đó lại là lớp nghĩa ẩn dụ hết sức tinh tế, sâu sắc, hình ảnh bánh trôi cũng chính là hình ảnh biểu tượng cho người phụ nữ. Mở đầu bài thơ tác giả sử dụng mô típ quen thuộc trong văn học dân gian “thân em”. Hai chữ "thân em" nói lên nỗi đau thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Tiếng thơ của Hồ Xuân Hương có sự đồng điệu, gặp gỡ với những tiếng hát than thân trong ca dao:
“Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”.
hay:
“Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày”
Việc Hồ Xuân Hương sử dụng các ngữ liệu dân gian vừa khiến cho thơ bà gần gũi, mềm mại với đời sống, mặt khác làm cho tiếng thơ trở nên da diết, thấm đầy chất nhân bản, trở thành tiếng thơ của bao người.
Ngay từ câu thơ đầu tiên của bài, bà đã khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ: trắng, tròn, họ mang vẻ đẹp phúc hậu, hiền từ. Lời khẳng định này cũng cho thấy bà rất có ý thức về bản ngã của mình nói riêng và của những người phụ nữ nói chung.
Mang vẻ đẹp về hình thức, ý thức được vẻ đẹp đó, nhưng số phận của họ lại hết sức truân chuyên, vất vả:
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Thân phận của họ cũng chẳng khác gì những tấm lụa đào, hạt mưa sa,… người con gái trong xã hội cũ không được tự quyết định số phận, hạnh phúc của mình. Khi ở nhà họ phụ thuộc vào cha mẹ, cha mẹ đặt đâu họ phải ngồi ở đó, đến lúc đã yên bề gia thất số phận của họ lại tiếp tục bị phụ thuộc vào người chồng. Những người phụ nữ này thật nhỏ bé và đáng thương, cuộc đời chìm nổi với biết bao sóng gió, hạnh phúc của bản thân không được tự mình quyết định.
Mặc dù cuộc sống không được suôn sẻ, luôn gặp phải những sóng gió nhưng những người phụ nữ ấy lại mang trong mình những phẩm chất hết sức tốt đẹp:
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Họ là những người phụ nữ luôn mang trong mình tấm lòng trong trắng, tốt đẹp, dù gặp cảnh ngộ nào cũng vẫn giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung. Chữ "son" như một điểm sáng, nhãn tự trong bài, làm bừng sáng nét đẹp về nhân cách, phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam.
Bài thơ sử dụng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, sử dụng nghệ thuật ẩn dụ đặc sắc. Việc kết hợp linh hoạt các mô típ của văn học dân gian khiến cho bài thơ vừa giản di, gần gũi vừa mang dáng dấp uyên bác, tài hoa. Tất cả những yếu tố đó đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm.
Qua tác phẩm Bánh trôi nước, ta có thể thấy Hồ Xuân Hương là người hết sức trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ không chỉ ở phẩm chất mà ngay cả vẻ đẹp bề ngoài. Đồng thời lời thơ tha thiết cũng là tiếng nói cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của người con gái. Qua đây còn lên án xã hội cũ đã đè nén, áp bức, tước bỏ quyền được lựa chọn cuộc sống, hạnh phúc của con người.
>>> Đọc thêm văn mẫu: Phân tích vẻ đẹp của người phụ nữ qua bài Bánh trôi nước
Phân tích bài thơ Bánh trôi nước mẫu số 3
Nếu như Bà Huyện Thanh Quan với những lời thơ trang nhã, nhẹ nhàng mang chút cung đình buồn thương man mác thì Hồ Xuân Hương lại có phong cách hoàn toàn khác. Với giọng thơ rắn rỏi, mạnh mẽ, đề tài bình thường, dân dã, ý thơ sâu sắc, thâm thúy mà chua cay chứa nỗi niềm phẫn uất, phản kháng xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ như vậy.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
"Bánh trôi nước" là bài thơ trữ tình đặc sắc. Tác giả mượn chiếc bánh trôi để thể hiện vẻ đẹp hình thể và tâm hồn của người con gái có thân phận nhỏ nhoi, chìm nổi, phụ thuộc mà vẫn giữ trọn phẩm giá của mình. Toàn bộ bài thơ là hình ảnh nhân hóa, tượng trưng. Bằng khả năng quan sát và liên tưởng kỳ lạ cùng chất liệu dân gian là chiếc bánh trôi nước, loại bánh dân gian xưa được cho là tinh khiết, thường dùng vào việc cúng tế, nhà thơ đã phát hiện ra những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi với hình ảnh người phụ nữ.
Cả hai đều có vẻ bề ngoài rất đẹp, có phẩm chất cao quý, tương đồng trong cuộc sống, có số phận phụ thuộc. Với những từ ngữ đa nghĩa, bài thơ tạo nên một trường liên tưởng cho người đọc. Do vậy nhà thơ tả thực mà lại mang ý nghĩa tượng trưng, nói cái bánh trôi mà thành chuyện con người. Người phụ nữ, người con gái hình thể đẹp, da trắng nõn nà, thân hình căng tràn nhựa sống, tâm hồn nhân hậu, hiền hòa.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Với vẻ đẹp hình thể như vậy, đáng lẽ phải có cuộc sống sung sướng, hạnh phúc nhưng cuộc đời con người, đặc biệt là với người phụ nữ tài hoa nhưng bạc mệnh phải chịu bao đắng cay, vất vả:
Bảy nổi ba chìm với nước non
Được cha mẹ sinh ra để làm người nhưng người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời mình. Cuộc đời của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến do người khác định đoạt, luôn bị xã hội nhào nặn, xô đẩy:
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Dù cuộc đời có phũ phàng, bất hạnh, họ vẫn giữ vẹn phẩm giá tâm hồn cao đẹp của mình:
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Sự sáng tạo của nữ sĩ khá độc đáo, lựa chọn chi tiết không nhiều nhưng lại nói được nhiều. Hai từ "thân em" được đặt trước chiếc bánh. Chiếc bánh được nhân hóa, đó chính là lời tự sự của người phụ nữ. Nét nghệ thuật này gợi cho trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ hiện đại hiện lên rõ nét hơn.
Từ thoáng chút hài lòng, giọng thơ truyền hẳn sang than oán về số phận hẩm hiu, Hồ Xuân Hương đã đảo lại thành ngữ quen thuộc Ba chìm bảy nổi thành bảy nổi ba chìm đối lập với vừa trắng lại vừa tròn, tạo sự bất ngờ và tô đậm thêm sự bất hạnh của người phụ nữ. Đến đây ta không còn thấy giọng thơ than vãn, cam chịu "rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn" nữa. Cuộc đời họ họ không làm chủ được bản thân mà phụ thuộc hoàn toàn vào tay kẻ khác thế nhưng "mà em vẫn giữ tấm lòng son".
Sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và bốn là sự đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ bảo vệ phẩm chất trong sáng của tâm hồn con người. Từ "vẫn" thể hiện sự khẳng định, quả quyết vượt lên số phận để giữ tấm lòng son. Người phụ nữ đã ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm giá của mình. Dẫu cho cuộc đời cay đắng, nhào nặn, xô đẩy thì giá trị đáng kính của họ luôn là điều sống còn đối với họ. Trong xã hội, với ý thức hệ Nho giáo hà khắc như vậy, quan niệm Tam tòng tứ đức, trọng nam khinh nữ đã ăn sâu vào ý thức con người. Nói được như Hồ Xuân Hương thật đáng khâm phục, trân trọng.
Bài thơ Bánh trôi nước chỉ có bốn câu, đề tài bình dị nhưng dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương đã trở thành viên bánh trôi nước mang vẻ đẹp sáng ngời của một viên ngọc lấp lánh, nhiều màu. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng về ý thức xã hội bất công, vùi dập người phụ nữ và giá trị nhân phẩm của mình. Bánh trôi nước mang giá trị hiện thực và xã hội sâu sắc, là tiếng nói chung của người phụ nữ đối với sự bất công của xã hội xưa và khẳng định phẩm giá của bản thân. Bài thơ thể hiện khẩu khí của bà Chúa thơ Nôm đại diện cho những số phận bất hạnh lên tiếng nói của chính mình.
Phân tích bài thơ Bánh trôi nước mẫu số 4
Đến với thơ của Bà Huyện Thanh Quan chúng ta thưởng thức được những lời thơ trang nhã, mang tính chất cung đình, luôn gợi nỗi buồn man mác. Ngược lại, học thơ của Bà Hồ Xuân Hương ta lại gặp một phong cách hoàn toàn khác. Giọng điệu thơ mạnh mẽ, rắn rỏi, đề tài thơ bình thường dân dã, ý thơ sâu sắc thâm thúy, chua cay, chất chứa nỗi niềm phẫn uất, đả kích xã hội đương thời. Bánh trôi nước là một bài thơ quen thuộc thể hiện rõ phong cách thơ của bà.
Đây là bài thơ trữ tình đặc sắc. Tác giả đã mượn chiếc tránh trôi nước để thể hiện vẻ đẹp về hình thể và tâm hồn của người con gái, thân phận nhỏ bé, bị chìm nổi, phụ thuộc mà vẫn giữ gìn trọn vẹn phẩm giá của mình.
Toàn bài thơ là một hình ảnh nhân hoá tượng trưng. Nhờ tài quan sát, nhờ khả năng liên tưởng kì lạ, Hồ Xuân Hương đã phát hiện được những nét tương đồng giữa chiếc bánh trôi nước tầm thường và hình ảnh cũng như cuộc đời người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Cả hai đều có vẻ bề ngoài đẹp (trắng, tròn) có tâm hồn cao quý (tấm lòng son), cuộc sống chìm, nổi lênh đênh (trong nồi nước sôi luộc bánh cũng như trong cuộc đời), không làm chủ được số phận của mình. Chính những nhận xét riêng rất mới này, hình tượng thơ đã được xây dựng. Nhà thơ ngay từ những từ đầu tiên đã nhân hoá cái bánh trôi, gắn liền những chi tiết tả thực với những từ ngữ đa nghĩa tạo lên một trường liên tưởng rộng rãi cho người đọc. Do đó, bài thơ tả thực mà hàm nghĩa tượng trưng, nói về cái bánh trôi với đầy đủ đặc điểm của nó mà thành chuyện người phụ nữ chìm nổi trong cuộc đời. Người con gái ở đây có hình thể thật đẹp, da trắng nõn nà, thân hình đầy đặn, xinh xắn, có tâm hồn thật trong trắng nhân hậu hiền hoà:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn.
Lẽ ra với vẻ đẹp như thế, nàng phải có cuộc đời sung sướng. Nhưng không, cuộc đời nàng phải long đong, vất vả, phiêu dạt, chìm nổi không chỉ một lần, trong cuộc đời rộng lớn:
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời, số phận của họ do người khác định đoạt, nàng bị phũ phàng, vùi dập:
Rắn nát mặc dầu tay kể nặn
Nhưng không, dù đời có phũ phàng, dù trải bao bất hạnh người phụ nữ vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá và tâm hồn cao đẹp của mình.
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Ở đây ta lại thấy được tài năng sáng tạo của nữ sĩ. Ngay trong câu thơ đầu, bà chọn chi tiết không nhiều nhưng chọn kĩ và tả đúng với đặc điểm của chiếc bánh và tác giả chỉ cần đặt trước những từ miêu tả ấy hai từ thân em. Câu thơ lại sinh động hẳn lên. Thân em lời xưng hô của cái bánh được nhân hoá mà đó cũng chính là lời của người phụ nữ tự giới thiệu. Nhờ hai từ này, trí tưởng tượng của người đọc được chắp cánh và hình ảnh người phụ nữ đẹp hiện ra trong tâm trí mọi người. Cặp quan hệ từ vừa... lại vừa phụ trợ cho tứ thơ khiến giọng thơ hàm chứa một ý thức và một chút hài lòng kiêu hãnh về vẻ đẹp hình thể đó.
Thế nhưng sang câu thứ hai giọng thơ đột ngột chuyển hẳn. Từ thoáng chút hài lòng, tự hào chuyển sang than vãn về số phận hẩm hiu. Đảo lại một thành ngữ quen thuộc (ba chìm bảy nổi), nhà thơ đã tạo nên cách nói mới, nhấn mạnh hơn vào sự long đong. Thành ngữ này đi liền với hình ảnh vừa trắng vừa tròn tạo ra sự đối lập bất ngờ càng tô đậm nỗi bất hạnh của người phụ nữ. Cụm từ với nước non đi kèm theo hình ảnh bảy nổi ba chìm như một lời oán trách: Tại sao xã hội bất công lại vùi dập cuộc đời người phụ nữ như vậy?
Và từ giọng than vãn lời thơ lại chuyển sang giọng ngậm ngùi cam chịu "Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn", người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời mình mà phụ thuộc vào tay kẻ khác. Nhưng đến câu cuối cùng giọng thơ, ý thơ đột ngột chuyển lại "Mà em vẫn giữ tấm lòng son". Ở đây kết cấu đối lập được tác giả khai thác triệt để. Đó là sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong câu ba và câu bốn, đối lập giữa thái độ cam chịu và thái độ quả quyết bảo vệ phần trong sáng trong tâm hồn con người. Sự đối lập này tràn ra cả ngôn từ "Mặc dù... mà em vẫn giữ..." chỉ quan hệ đối lập nhưng do đặt vị trí đầu câu lại được tăng cường thêm của từ "vẫn" khiến cho ý nghĩa đối lập càng thêm sắc, mạnh. Từ mà là một nhãn từ (chữ hay nhất trong câu thơ) nói lên một cách dõng dạc và dứt khoát sự kiên trì cố gắng đến cùng để giữ tấm lòng son. Ở đây người phụ nữ dám đối lập tấm lòng son với tất cả sóng gió, bảy nổi ba chìm của cuộc đời. Đó là người phụ nữ có ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm chất của mình. Đó là lời khẳng định giá trị đáng kính của người phụ nữ.
Bài thơ vỏn vẹn chỉ có bốn câu, đề tài lại là sự vật bình thường nhưng dưới ngòi bút thần diệu, Hồ Xuân Hương đã tạo nhiều vẻ. Bài thơ chứa đựng một luồng ánh sáng ý thức về xã hội bất công vùi dập người phụ nữ và ý thức về giá trị, phẩm giá của người phụ nữ chân chính, của con người luôn giữ tấm lòng son dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.
Tóm lại, có thể nói Bánh trôi nước là bài thơ trữ tình đặc sắc của Hồ Xuân Hương. Đây là tiếng nói của người phụ nữ tự bộc bạch mình, là lời oán ghét sự bất công đối với người phụ nữ đồng thời cũng là lời khẳng định giá trị tâm hồn của họ. Nhà thơ đã thay mặt giới phụ nữ cất lên tiếng nói ấy cũng là lời bà tự khẳng định mình.
>>> Tham khảo bài văn hay: Nét tương đồng của ca dao than thân và bài thơ Bánh trôi nước
Phân tích bài thơ Bánh trôi nước mẫu số 5
Chúng ta đang được sống trong một thế giới tràn đầy hạnh phúc, một thế giới có sự bình đẳng về chủng tộc, về mọi tầng lớp dân tộc. Mà trong ta có ai biết được trong xã hội xa xưa người phụ nữ phải chịu đựng một quan niệm cổ hữu sai trái ”trọng nam khinh nữ”. Sống trong hoàn cảnh đó, cũng mang trong mình số phận người phụ nữ Hồ Xuân Hương đã viết nên tác phẩm “Bánh trôi nước”.
"Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầ tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”
Chỉ có những chiếc bánh trôi nước mộc mạc giản đơn thế thôi mà tác giả Hồ Xuân Hương đã làm nên một bài thơ nói lên sự chịu đựng, gánh lấy quan niệm sai trái trọng nam khinh nữ của người phụ nữ lúc bấy giờ. Bài thơ chỉ có những vốn từ đơn giản thân thuộc mà chất chứa biết bao nhiêu tình cảm.
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”
Tác giả đã sử dụng mô típ ca dao quen thuộc “Thân em” để người phụ nữ có thể hóa thân vào những chiếc bánh trôi nước dân dã đáng yêu. Hàm chứa bên trong vẫn là ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ biến họ thành những đóa hoa xinh đẹp, lộng lẫy và thắm tươi nhất của cuộc đời, làm cho cuộc sống này thêm tươi đẹp thêm màu sắc.
“Bảy nổi ba chìm với nước non”
Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” được vận dụng tài tình nhằm gợi tả số phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến xưa để bày tỏ nỗi xúc động thương cảm của Hồ Xuân Hương trước số phận lênh đênh chìm nổi chẳng biết đi về đâu của người phụ nữ, chỉ mặc cho số phận định đoạt. Tôi tự hỏi: ”Một người phụ nữ đẹp đến thế mà vì lẽ gì phải chịu đựng cuộc đời như vậy, chẳng lúc nào được sống trong cuộc sống vui vẻ hạnh phúc?”. Tại sao những người đàn ông to lớn khỏe mạnh như thế mà không chịu những số phận khổ cực mà bắt những phụ nữ nhỏ bé kia phải gánh lấy chứ?
“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”
Tác giả sử dụng biện pháp đảo ngữ để nói lên người phụ nữ phải sống lê thuộc: “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Lúc ở nhà thì phụ thuộc vào cha, cha bảo gì làm nấy chẳng dám làm trái. Khi lập gia thất thì phải cung phụng cho chồng, cũng chẳng dám làm sai. Lúc chồng mất số phận của mình phải nương nhờ vào con của mình. Trên cuộc đời này làm gì có quan niệm vô lí đến thế! Vậy biết bao giờ họ mới có được cuộc sống riêng tự lập cho chính bản thân mình. Họ phải đau khổ biết bao để chịu đựng những thứ đạo lí như thế?
“Mà em vẫn giữ tấm lòng son"
Giọng thơ tự hào quả quyết biểu thị thái độ kiên trì, bền vững. “Tấm lòng son” tượng trưng cho phẩm chất sắc son thủy chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam đối với chồng con, với mọi người mặc dù bị cuộc sống phụ thuộc, đối xử không công bằng. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách của Hồ Xuân Hương: cảm thương cho người phụ nữ, căm phẫn đối với người chồng.
Bài thơ nói về người phụ nữ Việt Nam thời xưa qua hình ảnh bánh trôi nước – một món ăn dân tộc bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Thơ hàm súc đa nghĩa giàu bàn sắc Xuân Hương. Bài thơ biểu lộ niềm thông cảm và tự hào đối với số phận, thân phận và của người phụ nữ Việt Nam nó có giá trị nhân bản đặc sắc. Nữ sĩ viết với tất cả lòng yêu mến, tự hào bản sắc nền văn hóa Việt.
Phân tích bài Bánh trôi nước mẫu số 6
Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương là một bài vịnh độc đáo: vịnh một món ăn dân tộc, dân gian. Thiếu một bàn tay, một tâm hồn phụ nữ dân dã như bà thì có lẽ cái bánh trôi nước chưa đi vào được văn học.
Trước hết, bài thơ vịnh của Hồ Xuân Hương rất tài tình:
Thân em vừa trắng, lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Đây là lời tự giới thiệu của bánh: từ hình dáng, cấu tạo và cách chế tạo. Bánh trôi làm bằng bột nếp, nhào nước cho nhuyễn, rồi nặn thành hình tròn như quả táo, bọc lấy nhân bằng đường đen, nước sôi thì bỏ vào luộc, khi chín thì bánh nổi lên. Người nặn bột làm bánh phải khéo tay thì bánh mới đẹp, nếu vụng thì bánh có thể bị rắn hay bị nhão. Nhưng dù thế nào thì bánh vẫn phải có nhân. Thiếu nhân, bánh sẽ rất nhạt nhẽo. Đọc bài thơ, ta thấy hiện lên đúng là bánh trôi nước, không sai một li.
Hình ảnh trong bài thơ là bánh trôi nước. Nhưng bài thơ đâu phải là tác phẩm quảng cáo cho một món ăn dân tộc. Thơ vịnh chỉ thực sự có ý nghĩa khi có sự gửi gắm tình cảm, tư tưởng của nhà thơ. Bài thơ của Hồ Xuân Hương, vì thế, còn là lời tự bộc bạch của một tấm lòng phụ nữ. Ta có thể nói nhà thơ mượn lời cái bánh trôi để nói lên thân phận và tấm lòng người phụ nữ. Bánh trôi là một hình ảnh gợi hứng, một ẩn dụ.
Thân em vừa trắng, lại vừa tròn
Thân "trắng" vừa tả cái bánh bằng bột trắng, vừa tả tấm thân trắng đẹp, phẩm hạnh trong trắng. "Tròn" vừa có nghĩa là em được phú cho cái hình dáng tròn, lại vừa có nghĩa là em làm tròn mọi bổn phận của em.
Bảy nổi ba chìm với nước non
Bảy nổi ba chìm là thành ngữ chỉ sự trôi nổi, lênh đênh của số phận giữa cuộc đời. Nước non là sông, biển, núi, non, chỉ hoàn cảnh sống, suy rộng ra là đời, cuộc đời con người.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Đây là hình ảnh may rủi mà đời người phụ nữ rơi vào. Trong xã hội cũ trọng nam khinh nữ, số phận người phụ nữ đều do người đàn ông định đoạt. Cho nên người con gái trong ca dao cảm nhận:
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
Thân em như thể cánh bèo
Ngược xuôi, xuôi ngược theo chiều nước trôi
Những câu ca dao thể hiện một ý thức an phận, cam chịu. Cái duy nhất họ làm chủ được là tấm lòng mình:
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Người phụ nữ vẫn giữ niềm thuỷ chung, son sắt, bất biến với mối tình. Một lời nói thể hiện niềm tự hào kín đáo về phẩm chất thuỷ chung của người phụ nữ. Tuy nhiên, cả bài thơ vẫn thấm đượm nỗi cảm thương cho thân phận. Thân trắng, phận tròn mà phải chịu cảnh ba chìm bảy nổi, không làm chủ được mình.
Phân tích bài Bánh trôi nước mẫu số 7
“Phụ nữ Việt Nam trung trinh tiết hạnh
Trang điểm cuộc đời muôn cánh hoa
Ra đời giúp nước giúp non
Về nhà tận tụy chồng con một lòng.”
Trong lịch sử hào hùng của dân tộc, phụ nữ đã oanh liệt làm nên trang sử vàng của dân tộc. Đã có biết bao nhà thơ nữ nổi tiếng như: Đoàn Thị Điểm, Bà Huyện Thanh Quan,... Nhưng ta cũng phải kể đến cuộc sống thầm lặng của những người phụ nữ miền quê nông thôn. Sự bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến luôn được đề cập trong ca dao, văn thơ... Thấu hiểu và cảm thông điều đó, Hồ Xuân Hương đã viết lên những phẩm chất đáng quý, tấm lòng đức hạnh của người phụ nữ thông qua bài thơ “Bánh trôi nước”:
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”
Với thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã làm hiện lên được tấm lòng son sắt của người phụ nữ trong xã hội phong kiến thời xưa.
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn”
Người phụ nữ hóa thân bánh trôi nước hàm chứa những ý nghĩa về vẻ đẹp của họ. Họ là những người phụ nữ trong trắng, tiết hạnh, là những người làm đẹp cho cuộc sống.
“Bảy nổi ba chìm với nước non”
Với nghệ thuật sử dụng thành ngữ “bảy nổi ba chìm” đã nêu lên số phận lênh đênh, chìm nổi của cuộc đời người phụ nữ, không biết sẽ đi đâu về đâu, cũng giống như thân phận của Kiều trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du.
“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn”
Với biện pháp đảo ngữ nói lên rằng người phụ nữ phải sống lệ thuộc. Sống trong thời đại xã hội phong kiến với quan niệm sai trái “trọng nam khinh nữ”, phụ nữ luôn bị khinh rẻ, vì vậy họ luôn sống trong cảnh bị phụ thuộc vào người đàn ông.
“Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai
Thân em như thể cánh bèo
Ngược xuôi, xuôi ngược theo chiều nước trôi”
Người phụ nữ luôn sống cam chịu, cực khổ, nhưng vẫn luôn chung thủy, giữ tấm lòng son sắt, thủy chung, trong trắng.
“Mà em vẫn giữ tấm lòng son”
Đây là một bài thơ hay, mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để nói lên thân phận của người phụ nữ, tấm lòng son sắt của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đồng thời lên án, tố cáo một thế lực bất công tàn bạo của xã hội phong kiến thời xa xưa, quan niệm “trọng nam khinh nữ” đã làm mất đi quyền sống tốt đẹp, độc lập của người phụ nữ.
Phân tích bài Bánh trôi nước mẫu số 8
Hồ Xuân Hương là con trong một gia đình nhà nho ở Nghệ An. Bà sống nhiều năm ở Thăng Long, có học, có tài thơ văn, có mối quan hệ với nhiều danh sĩ, trong đó có Nguyễn Du. Cuộc đời riêng của bà nhiều bi kịch. Bà là một trong những nhà thơ lớn của dân tộc, tác phẩm còn lại khoảng 50 bài thơ chữ Nôm và tập thơ chữ Hán "Lưu Hương kí". Thơ của bà sắc sảo, trào phúng thì sắc nhọn, trữ tình thì tê tái xót đau, có giá trị nhân đạo sâu sắc nên bà được ca ngợi là "Bà chúa thơ Nôm". Bài thơ Bánh trôi nước là một bài thơ đặc sắc của Hồ Xuân Hương, mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để nói lên thân phận và vẻ đẹp của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
"Thân em vừa trống lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"
Bài thơ "Bánh trôi nước” là bài thơ đa nghĩa. Tác giả tả thực cái bánh trôi nước: làm bằng bột nếp, nhân bằng đường phên (lòng son), dáng bánh "tròn", sắc bánh "trắng", được luộc trong nồi nước sôi “bảy nổi ba chìm". Nữ sĩ viết về một món ăn dân tộc với tất cả lòng yêu mến, tự hào bản sắc nền văn hóa Việt Nam. Bài thơ giàu tính nhân dân và còn mang hàm nghĩa độc đáo.
Câu thơ đầu có hai vế tiểu đối "Thân em vừa trắng" // “lại vừa tròn” gợi tả chất bánh ngon lành, tinh khiết, chiếc bánh xinh xắn, dân dã bình dị đáng yêu, hàm ẩn sự duyên dáng, trinh trắng, vẻ đẹp xinh xắn của người thiếu nữ Việt Nam. Hai tiếng “thân em’’ không chỉ nhân hóa chiếc bánh trôi nước, thể hiện một cách nói đậm đà màu sắc dân gian (thân em như hạt mưa sa..., thân em như tấm lụa đào...) mà còn ngợi ca đức tính khiêm nhường, kín đáo, duyên dáng của người con gái làng quê.
Câu thơ thứ 2 và 3 với ngôn ngữ tương phản "rắn" với “nát”, nghĩa đen là bánh ngon hay bánh không ngon; nghĩa bóng là hạnh phúc hay bất hạnh đều tùy thuộc vào "tay kẻ nặn", vào người cha, người chồng... vào lễ giáo phong kiến, vào số phận. Thành ngữ "bảy nổi ba chìm" được vận dụng tài tình nhằm gợi tả số phận người phụ nữ Việt Nam trong xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ.
Hai câu 3, 4 cấu trúc "mặc dù... mà... vẫn..." nhằm khẳng định một tâm thế:
"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"
"Vẫn giữ" biểu thị một thái độ kiên trinh, bền vững, "tấm lòng son" tượng trưng cho phẩm chất son sắt thủy chung, chịu thương chịu khó của người phụ nữ Việt Nam. Câu thơ thể hiện niềm tự hào và biểu lộ khá đậm tính cách Xuân Hương. Bài thơ nói về bánh trôi nước, một món ăn dân tộc bằng một thứ ngôn ngữ bình dị, dân gian.
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hóa hoàn toàn. Bài thơ hàm súc đa nghĩa giàu bản sắc Xuân Hương, biểu lộ niềm cảm thông và tự hào đối với số phận, thân phận và phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam, nó có giá trị nhân bản đặc sắc.
(Nguồn: baikiemtra.com)
Phân tích bài Bánh trôi nước mẫu số 9
Hồ Xuân Hương được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”, là một trong những nữ sĩ tài hoa của nền văn học Việt Nam thời trung đại. Thơ của bà thấm đẫm tình yêu thương trân trọng con người đối với người phụ nữ. “Bánh trôi nước” là bài thơ Nôm đặc sắc, tiêu biểu cho hồn thơ Hồ Xuân Hương, ca ngợi phẩm chất trong trắng sắt son của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Đồng thời, bài thơ cũng đã thể hiện lòng thương cảm sâu sắc đối với thân phận chìm nổi của họ.
“Bánh trôi nước” là bài thơ bình dị về đề tài phụ nữ nhưng mang hàm nghĩa sâu sắc. Bài thơ tả cái bánh trôi nước, một món ăn dân tộc, từ đặc điểm, cách làm đến chất lượng của bánh nhưng quan trọng hơn bài thơ còn ca ngợi vẻ đẹp về hình thức và phẩm chất của người phụ nữ Việt Nam xưa, đồng thời cảm thương cho thân phận của họ.
Hai câu thơ đầu:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi, ba chìm với nước non.
Câu thơ thứ nhất mở đầu bằng cụm từ “thân em” rất gần gũi với cách nói trong ca dao than thân. Người đã tự giới thiệu về mình bằng cách nói vừa khiêm nhường, vừa tội nghiệp. Cụm từ “vừa trắng, lại vừa tròn” trong đó có các tính từ “trắng, tròn” có giá trị gợi tả liên tưởng về vẻ đẹp của người phụ nữ. Đó là vẻ đẹp hoàn hảo, phúc hậu, tròn đầy.
Câu thơ thứ hai đã sử dụng sáng tạo thành ngữ “Bảy nổi ba chìm” kết hợp với từ “nước non” chỉ “cuộc đời”. Câu thơ đã giúp ta hình dung ra thân phận vất vả, bấp bênh, chìm nổi, chịu nhiều thiệt thòi của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Hai câu thơ cuối:
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Hai chữ “rắn nát” và “tay kẻ nặn” nhằm ám chỉ số phận của người phụ nữ hoàn toàn bị lệ thuộc. Lễ giáo phong kiến với đạo tam tòng khắc nghiệt đã khiến cho người phụ nữ mất đi quyền quyết định cuộc đời của chính mình.
Câu thơ cuối “ mặc dù... mà... vẫn giữ...” biểu thị một thái độ kiên trinh, bền vững, phẩm chất son sắt, chịu thương, chịu khó của người phụ nữ Việt Nam trước những sóng gió của cuộc đời. Với cặp quan hệ từ “mặc dầu… mà… vẫn” và hình ảnh ẩn dụ “tấm long son” đã khẳng định và ngợi ca bản lĩnh, vẻ đẹp phẩm chất son sắt, thủy chung. Dù số phận bấp bênh, cuộc đời trôi dạt và lệ thuộc thì họ vẫn giữ được tâm hồn trong sáng và sự thủy chung, son sắt của mình.
Chỉ với 4 câu thơ, 28 chữ, ngôn ngữ thuần Việt, sử dụng sáng tạo thành ngữ và cách nói dân gian, hình ảnh ẩn dụ, bài thơ đã thể hiện sâu sắc cảm hứng nhân đạo trong văn học Việt Nam thời phong kiến: ca ngợi vẻ đẹp, phẩm chất của người phụ nữ, đồng thời cảm thông sâu sắc với thân phận chìm nổi của họ, qua đó phản kháng, tố cáo sự bất công trong xã hội xưa. Chính vì thế bài thơ được coi là áng văn chương đa nghĩa và độc đáo.
Trên đây là 9+ bài văn mẫu hay phân tích bài thơ Bánh trôi nước do Đọc tài liệu tuyển chọn giới thiệu tới các em tham khảo. Nếu muốn tự triển khai bài viết của mình theo từng bước thì các em có thể bám sát những gợi ý và dàn ý dưới đây:
Hướng dẫn phân tích bài thơ Bánh trôi nước
Đề bài: Phân tích tác phẩm Bánh trôi nước của nữ sĩ Hồ Xuân Hương.
1. Phân tích đề
- Yêu cầu: phân tích nội dung, nghệ thuật bài thơ Bánh trôi nước.
- Phạm vi tư liệu, dẫn chứng: các câu thơ, từ ngữ, chi tiết tiêu biểu trong bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương.
- Phương pháp lập luận chính: Phân tích.
2. Hệ thống luận điểm phân tích bài Bánh trôi nước
- Luận điểm 1: Hình ảnh bánh trôi nước
- Luận điểm 2: Vẻ đẹp và thân phận người phụ nữ.
Lập dàn ý chi tiết phân tích bài Bánh trôi nước
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Hồ Xuân Hương:
+ Hồ Xuân Hương (1772 – 1822) là một thi sĩ sống ở giai đoạn cuối thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX nổi tiếng với các tác phẩm thơ ca phẩm chất tốt đẹp, cảm thông, bênh vực người phụ nữ.
- Giới thiệu chung về bài thơ Bánh trôi nước: Bài thơ tiêu biểu cho hồn thơ của Hồ Xuân Hương, thể hiện tấm lòng son sắt và thủy chung của người phụ nữ Việt Nam xưa qua hình ảnh chiếc bánh trôi nước.
2. Thân bài
* Luận điểm 1: Hình ảnh bánh trôi nước tượng trưng cho vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ:
"Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non"
- "trắng", "tròn": Hình dáng bên ngoài của chiếc bánh trôi nước, bánh được làm bằng bột nếp, sắc trắng trong, dáng bánh tròn.
- "bảy nổi ba chìm": quá trình luộc bánh phải trải qua bảy lần nổi ba lần chìm trong nồi nước sôi.
- "tấm lòng son": màu đỏ của nhân bánh.
=> Vẻ đẹp của chiếc bánh trôi nước, từ hình dáng bên ngoài, nhân bánh đến cách thức làm bánh, luộc chưa chín thì chìm, chín rồi thì nổi cũng chính là vẻ đẹp ngoại hình tươi tắn, đầy đặn của người phụ nữ.
* Luận điểm 2: Vẻ đẹp tâm hồn và thân phận người phụ nữ
- Ẩn dụ "thân em": cách nói khiêm nhường, kín đáo chỉ người phụ nữ.
- Hai vế tiểu đối “vừa trắng” - “vừa tròn”: vẻ đẹp trinh trắng, duyên dáng, dịu dàng, phúc hậu của người thiếu nữ.
- Thành ngữ "bảy nổi ba chìm" hàm ý về thân phận nổi lênh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, phải chịu nhiều vất vả, thiệt thòi do lễ giáo phong kiến gây nên.
"Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son"
- "rắn nát", "mặc dầu tay kẻ nặn": số phận của người phụ nữ hạnh phúc hay bất hạnh đều do "tay kẻ nặn", tức do cha mẹ hay chồng con định đoạt (đạo tam tòng).
- Ẩn dụ "tấm lòng son": tấm lòng son sắt, thủy chung trong tình yêu, vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ.
- Cấu trúc "Mặc dầu... mà vẫn..." khẳng định và ngợi ca tâm hồn trong sáng, tình yêu thủy chung của người phụ nữ Việt Nam trước hoàn cảnh số phận chịu nhiều gian truân, khổ cực.
=> Ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn của người phụ nữ, đồng thời cảm thông sâu sắc cho số phận lênh đênh, chìm nổi, phụ thuộc của họ.
* Đặc sắc nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
- Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, điệp từ
- Vận dụng sáng tạo tục ngữ, cách nói dân gian
- Ngôn ngữ bình dị, nhiều tầng ý nghĩa.
3. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung của bài thơ: Bài thơ là tiếng lòng cảm thông, xót xa cho thân phận lênh đênh, chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội cũ, là tiếng nói trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất trong sáng, tình nghĩa, sắt son của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa.
- Liên hệ mở rộng các tác phẩm khác về vẻ đẹp người phụ nữ.
↪ Tham khảo: Soạn bài Bánh trôi nước
Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Bánh trôi nước
Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Bánh trôi nước
Kiến thức mở rộng về bài thơ
Hoàn cảnh sáng tác Bánh trôi nước
- Ở thời đại phong kiến mà Hồ Xuân Hương đang sống, xã hội trọng nam khinh nữ, hôn nhân đa thê thiếp khiến cho người phụ nữ phải chịu biết bao nhiêu cảnh bất hạnh và những số phận bị hắt hủi đau thương. Bản thân là một nữ sĩ, Hồ Xuân Hương đồng cảm và thấu hiểu những nỗi bất hạnh của người phụ nữ thời phong kiến cho nên bà đã chiêm nghiệm và cho ra đời bài thơ Bánh trôi nước.
Nét nghĩa tả thực và nét nghĩa biểu tượng trong bài thơ Bánh trôi nước
- Nét nghĩa tả thực: Hồ Xuân Hương đã miêu tả lại hình dáng của chiếc bánh trôi nước với những đặc điểm cũng như cách thức làm bánh trôi
+ Đặc điểm bánh trôi:
- Màu sắc: Trắng
- Hình dáng: Tròn
- Có nhân bên trong
+ Cách thức làm bánh trôi: Khi đun nước để luộc bánh thì bánh chìm, khi bánh chín thì sẽ nổi
- Nét nghĩa biểu tượng: Thân phận và cuộc sống của những người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa: tài sắc nhưng lại có số phận nổi trôi, “bảy nổi ba chìm”. Số phận của những người phụ nữ này không do họ định đoạt mà do những người đàn ông, những người chồng của họ quyết định. Cuối cùng là đi khẳng định phẩm chất thủy chung, tốt đẹp của những người phụ nữ.
Giá trị nhân đạo của bài thơ Bánh trôi nước
Bài thơ mượn hình ảnh chiếc bánh trôi nước để ca ngợi vẻ đẹp ngoại hình và tâm hồn của người phụ nữ, đồng thời, cảm thương sâu sắc cho số phận lênh đênh, chìm nổi, phụ thuộc của họ.
-/-
Trên đây là hướng dẫn chi tiết của Đọc Tài Liệu giúp em nắm được cách làm bài phân tích bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương. Ngoài ra, còn rất nhiều nội dung tham khảo văn mẫu lớp 7 khác được chúng tôi chọn lọc và thường xuyên cập nhật để phục vụ việc học tập cho các em. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao!
phan tich tac pham banh troi nuoc
phan tich tac pham banh troi nuoc