Hướng dẫn lập dàn ý và tham khảo TOP 5+ bài văn phân tích đoạn trích Người thầy đầu tiên do Đọc Tài Liệu sưu tầm và tổng hợp. Hi vọng bài viết sẽ giúp các em có thêm nguồn tư liệu tham khảo hữu ích để viết được một bài văn hay và sâu sắc.
Tìm ý cho đề văn phân tích đoạn trích Người thầy đầu tiên
Dưới đây là một số ý các em có thể tham khảo và sử dụng cho bài phân tích của mình:
- Vẻ đẹp của người thầy Đuy-sen:
+ Ngoại hình: khắc khổ, dạn dày mưa nắng, nghiêm nghị.
+ Tâm hồn: yêu nghề, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục, thương yêu học trò, tin vào tương lai tươi sáng của học trò.
- Hình ảnh cô bé An-tư-nai:
+ Ngoại hình: xinh xắn, thông minh, lanh lợi.
+ Tâm hồn: Ham học hỏi, yêu thương thầy cô, bạn bè, có niềm tin vào tương lai tươi sáng.
Dàn ý phân tích đoạn trích Người thầy đầu tiên
Phân tích đoạn trích theo nhân vật:
1. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác giả Ai-ma-tốp và truyện ngắn "Người thầy đầu tiên"
- Giới thiệu đoạn trích "Người thầy đầu tiên"
2. Thân bài
a) Phân tích nhân vật Đuy-sen
- Đặc điểm về ngoại hình: khắc khổ, dạn dày mưa nắng, vẻ nghiêm nghị, đôi lông mày nhíu lại như đôi cánh chim ưng và nét mặt sắt lại như luyện bằng thép
- Đặc điểm về tính cách:
+ Luôn kiên trì, nhẫn nại vượt qua mọi khó khăn để truyền đạt kiến thức cho học trò
+ Yêu thương, quan tâm học trò: Sẵn sàng đi bộ hàng chục cây số đến tận nhà để đón học trò đến trường, đưa An-tư-nai về nhà khi cô bé bị ốm...
+ Có lý tưởng cao đẹp, quyết tâm đổi thay số phận cho những đứa trẻ nghèo khổ.
- Hành động thể hiện sự hi sinh, cống hiến:
+ Bỏ qua khó khăn, gian khổ để đến với học trò
+ Dạy học miễn phí cho những đứa trẻ nghèo khổ
+ Kể chuyện cho học trò nghe để quên đi nỗi buồn
+ Xây cầu để học trò qua sông đi học.
b) Phân tích nhân vật An-tư-nai
- Đặc điểm về ngoại hình: xinh xắn, thông minh, lanh lợi.
- Đặc điểm về tính cách:
+ Ham học hỏi, khám phá
+ Tự tin, quyết tâm
+ Dũng cảm, kiên cường
+ Tinh nghịch, hồn nhiên
- Sự thay đổi dưới ảnh hưởng của Đuy-sen:
+ Trước khi gặp Đuy-sen, An-tư-nai là một cô bé ham chơi, nghịch ngợm, không thích học.
+ Sau khi gặp Đuy-sen, An-tư-nai đã thay đổi hoàn toàn. Cô bé trở nên ham học, chăm chỉ, vượt qua mọi khó khăn để học tập.
c) Mối quan hệ giữa nhân vật Đuy-sen và nhân vật An-tư-nai
- Tình cảm thầy trò gắn bó, yêu thương:
+ Thầy Đuy-sen là người thầy đã thắp lên ngọn lửa tri thức, tình yêu và ước mơ cho An-tư-nai
+ An-tư-nai là người học trò đã đem lại niềm vui, động lực cho thầy Đuy-sen.
* Đặc sắc nghệ thuật
- Nghệ thuật miêu tả nhân vật: so sánh, nhân hóa, liệt kê,...
- Nghệ thuật kể chuyện: kể theo trình tự thời gian, kết hợp giữa kể chuyện và miêu tả, biểu cảm.
- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: giản dị, gần gũi, phù hợp với giọng điệu kể chuyện của nhân vật người kể chuyện.
3. Kết bài
- Khẳng định giá trị của đoạn trích: Ca ngợi vẻ đẹp của người thầy, tình yêu thương, sự hi sinh của Đuy-sen đối với học trò, thể hiện niềm tin của tác giả vào tương lai tươi sáng của đất nước, của những thế hệ trẻ được ươm mầm, chắp cánh bởi những người thầy tận tụy, yêu thương học trò.
Phân tích đoạn trích theo nội dung:
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả và đoạn trích.
2. Thân bài
a) Khái quát chủ đề và nội dung chính của văn bản
- Chủ đề: Ca ngợi tình cảm thầy trò cao đẹp, thiêng liêng.
- Nội dung chính:Những câu chuyện xoay quanh thầy Đuy-sen và An-tư-nai cùng các em nhỏ làng Cư-rơ-gư-dơ-xtan.
b) Tấm lòng yêu thương, sự tận tình, tâm huyết mà thầy Đuy-sen dành cho học trò
- Nhẹ nhàng hỏi thăm các em nhỏ khi họ vừa đi kiếm ki-giắc trở về.
- Tự tay sửa sang lại trường học, đi kiếm củi dự trữ cho mùa đông.
- Bế các em qua núi trong tiết trời giá lạnh.
- Bỏ ngoài tai những lời nói lỗ mãng của bọn nhà giàu trên núi.
- Lo lắng cho tương lai của học trò, luôn có những ý nghĩ tốt lành: mong học trò được đến thành phố lớn học tập.
c) Tấm lòng biết ơn, trân trọng ở An-tư-nai đối với những công ơn to lớn của thầy Đuy-sen
- Xúc động trước những ý nghĩ tốt lành của thầy Đuy-sen.
- Yêu mến, kính trọng thầy vì tấm lòng cao cả, nhân từ ở thầy.
- Luôn khắc ghi công ơn của thầy -> nhờ người họa sĩ tìm cách lan tỏa câu chuyện về thầy đến với tất cả mọi người.
d) Sự trân trọng, niềm xúc động của người họa sĩ khi biết đến câu chuyện
- Mang nặng nỗi lòng sau khi đọc xong bức thư của bà viện sĩ An-tư-nai.
- Cảm thấy băn khoăn, lo lắng khi không thể tìm được ý tưởng cho bức vẽ về thầy Đuy-sen.
- Cuối cùng, người họa sĩ đã nghĩ ra rất nhiều ý tưởng cho bức vẽ của mình.
* Đặc sắc nghệ thuật:
- Sử dụng nhiều ngôi kể: người kể chuyện là người họa sĩ và An-tư-nai -> làm câu chuyện trở nên chân thực, sống động hơn.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: làm nổi bật đặc điểm của nhân vật thông qua lời nói, hành động.
- Ngôn từ giàu chất thơ, nhẹ nhàng, sâu lắng.
3. Kết bài
- Khẳng định lại giá trị của tác phẩm: Đoạn trích ca ngợi vẻ đẹp của người thầy, của tình thầy trò, thể hiện niềm tin của nhà văn vào tương lai tươi sáng của những đứa trẻ vùng cao.
Dưới đây, Đọc Tài Liệu xin gửi tới các em một số bài văn mẫu phân tích đoạn trích Người thầy đầu tiên để bổ sung vào kho tài liệu tham khảo của mình:
TOP 5+ bài văn phân tíchđoạn trích Người thầy đầu tiên
Phân tích Người thầy đầu tiên mẫu số 1
Nhà văn Trin-ghi-dơ Ai-ma-tốp là một cây bút tài năng của nền văn học Xô Viết. Ông sinh ra và lớn lên ở vùng đất Cư-rơ-gư-dơ-xtan, nơi có thiên nhiên hùng vĩ, khắc nghiệt nhưng cũng rất giàu chất thơ. Chính những trải nghiệm tuổi thơ của mình đã tạo nên nguồn cảm hứng sáng tác phong phú cho nhà văn. Các sáng tác của Ai-ma-tốp thường viết về cuộc sống của những người dân vùng cao, đặc biệt là đề tài thiếu nhi. Trong số đó, truyện ngắn "Người thầy đầu tiên" là một tác phẩm nổi tiếng, được nhiều người yêu thích. Tình thầy trò giữa thầy Đuy-sen và An-tư-nai là một tình cảm cao đẹp, đáng trân trọng. Tình cảm ấy đã giúp cho những đứa trẻ vùng cao có thêm động lực học tập, vươn lên trong cuộc sống.
Đoạn trích "Người thầy đầu tiên" đã mở ra những câu chuyện xoay quanh thầy Đuy-sen và các em nhỏ làng Cư-rơ-gư-dơ-xtan. Đuy-sen là người thầy đầu tiên mang tri thức, con chữ đến với vùng quê miền núi nghèo nàn, lạc hậu. Với tấm lòng nhiệt huyết, tràn đầy yêu thương, thầy vẫn ngày ngày cố gắng thay đổi tương lai của học trò. Để rồi, sau này, cô học trò bé bỏng An-tư-nai đã trở thành một viện sĩ. Như vậy, qua tác phẩm, nhà văn Ai-tơ-ma-tốp muốn ngợi ca tình cảm thầy trò cao đẹp, thiêng liêng.
Trước hết, tình cảm ấy được dựng xây bởi chính con người giàu tình thương yêu như thầy Đuy-sen. Là người thầy đầu tiên đến với làng, Đuy-sen đã tự tay sửa sang lại trường lớp. Thầy làm tất thảy mọi việc, từ đắp lò sưởi đến bắc ống khói trên mái nhà. Lo sợ lớp học sẽ rét buốt khi vào đông, thầy còn tính tới chuyện dự trữ củi để sưởi ấm, trải rơm ở sàn nhà. Giây phút thấy các em nhỏ phải mang những bao ki-giắc to hơn cả người, thầy Đuy-sen đã nhẹ nhàng an ủi, hỏi thăm. Tình thương cao cả, rộng lớn ở thầy giống như ngọn lửa sưởi ấm tâm hồn học trò. Và rồi, ngọn lửa ấy trở thành sức mạnh, tiếp sức chúng đến trường. Chứng kiến cảnh mấy em nhỏ chịu đau vì chân lạnh cóng, thầy Đuy-sen không ngại gian khổ, sẵn sàng bế từng em qua dòng nước buốt giá. Giữa tiết trời mùa đông, thầy vẫn bì bõm lội ở suối nước, lấy đá cùng tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ.
Thầy luôn mong muốn học trò sẽ đến trường an toàn. Đứng trước việc làm xấu xí, ngỗ ngược cùng lời nói lỗ mãng của bọn nhà giàu, thầy Đuy-sen chẳng để tâm chút nào. Thay vào đó, thầy lo học trò buồn bã nên "nghĩ ra một câu chuyện vui nào đó khiến lũ chúng tôi phá lên cười, quên mất mọi sự". Không chỉ vậy, khi An-tư-nai bị chuột rút ở suối, thầy Đuy-sen đã cẩn thận đưa cô bé lên bờ và chăm sóc tỉ mỉ "Thầy hết xoa chân đã tím bầm, cứng đờ như gỗ của tôi, lại bóp chặt đôi tay lạnh cóng của tôi trong lòng bàn tay mình, rồi đưa lên miệng hà hơi ấm cho tôi". Có thể nói, thầy Đuy-sen là người có trái tim tràn đầy tình thương, luôn tận tình, tâm huyết trong mọi việc. Lúc nào thầy cũng khao khát học trò sẽ vươn xa, bay cao tới những miền tri thức mới lạ. Thầy mang trong mình bao ý nghĩ tốt lành về tương lai của chúng. Dường như, trong hành trình làm nghề giáo, thầy chỉ có một ước muốn "Ôi, ước gì thầy được gửi em ra thành phố lớn. Em còn sẽ khá hơn biết chừng nào".
Tình cảm thầy trò quý giá còn được nhà văn Ai-tơ-ma-tốp phác họa qua tấm lòng biết ơn, trân trọng ở An-tư-nai đối với công ơn to lớn của thầy Đuy-sen. Trước những hành động, ý nghĩ tốt đẹp từ thầy, cô bé cảm thấy vô cùng xúc động. Cô bé và các bạn chưa bao giờ ngừng yêu mến, kính trọng thầy vì "tấm lòng nhân từ, vì những ý nghĩ tốt lành, vì những ước mơ của thầy về tương lai chúng tôi". Sau này, khi trở thành bà viện sĩ, An-tư-nai vẫn khắc ghi công ơn dạy bảo của người thầy đầu tiên. Vì thế, An-tư-nai đã viết một bức thư cho người họa sĩ, nhờ anh ta tìm cách truyền đi câu chuyện tốt đẹp về thầy. An-tư-nai hi vọng câu chuyện ấy sẽ "không phải chỉ riêng bà con trong làng mà nói chung mọi người, nhất là tuổi trẻ, đều cần biết câu chuyện này".
Tình thầy trò cao đẹp của thầy Đuy-sen và An-tư-nai cũng để lại niềm xúc động cho người họa sĩ. Không giống như An-tư-nai - người trực tiếp trải qua mọi chuyện, anh họa sĩ chỉ đơn thuần được nghe kể lại. Thế nhưng, khi biết toàn bộ câu chuyện, anh cũng không khỏi "mang nặng trong lòng những ấn tượng của lá thư ấy mấy ngày liền". Chính bởi vậy, với khát khao câu chuyện sẽ được lan tỏa tới tất cả mọi người, anh họa sĩ đã cảm thấy băn khoăn, lo lắng. Anh rối bời trong việc tìm ý tưởng cho bức vẽ. Anh tự dặn mình bằng mọi cách phải nghĩ ra thứ gì đó liên quan đến thầy "hãy nhìn đi, hãy nghiên cứu, chọn lọc". Để rồi, các ý tưởng về bức vẽ lần lượt ra đời. Anh nghĩ tới việc vẽ hai cây phong của thầy và An-tư-nai. Anh cũng nghĩ tới bức tranh "Người thầy đầu tiên", tái hiện lại khoảnh khắc "Đuy-sen bế trẻ con qua con suối và cạnh đấy, những con ngựa no nê hung dữ, những con người đần độn, mũ lông cáo đỏ đi qua chế giễu ông...". Và trong một giây phút bất chợt, người họa sĩ còn nảy ra ý tưởng vẽ cảnh thầy Đuy-sen tiễn An-tư-nai lên tỉnh học tập.
Để làm nổi bật chủ đề tác phẩm, chúng ta không thể phủ nhận những đóng góp quan trọng của nghệ thuật. Trước hết, tác giả rất khéo léo trong việc sử dụng nhiều điểm nhìn. Lời kể chuyện đan xen của người họa sĩ và An-tư-nai đã giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn, chân thực. Tiếp đến, đặc sắc về hình thức nghệ thuật còn đến từ nghệ thuật xây dựng nhân vật. Tác giả đã làm nổi bật đặc điểm của các nhân vật thông qua ngôn ngữ đối thoại, hành động. Từ đó, giúp bộc lộ phẩm chất, tính cách ở nhân vật. Ngoài ra, ngôn ngữ giàu chất thơ, nhẹ nhàng, sâu lắng cũng làm tác phẩm trở nên gần gũi, dễ in dấu ấn trong lòng bạn đọc.
Qua đoạn trích "Người thầy đầu tiên", nhà văn Ai-tơ-ma-tốp khéo léo gửi gắm niềm trân trọng, yêu mến, ngợi ca tới những thầy cô đang miệt mài chèo lái con thuyền tri thức. Đồng thời, ông còn thể hiện tấm lòng thương yêu, nâng niu những số phận bất hạnh biết vươn lên trong cuộc sống như cô bé An-tư-nai. Cảm ơn ngòi bút tài hoa của tác giả đã khắc họa thật chân thực câu chuyện cảm động về tình thầy trò.
Theo dòng thời gian, "Người thầy đầu tiên" vẫn luôn là tác phẩm được nhiều bạn đọc yêu thức. Khép lại trang sách, ta sẽ không thể quên hình bóng người thầy tận tụy Đuy sen cùng cô học trò lương thiện An-tư-nai.
Phân tích Người thầy đầu tiên mẫu số 2
Với những sáng tác của mình, nhà văn người Cư-rơ-gư-dơ-xtan Trin-ghi-dơ Ai-tơ-ma-tốp vẫn luôn chiếm giữ một vị trí quan trọng trong lòng độc giả Việt Nam. Góp mặt vào chương trình Ngữ Văn 7 với đoạn trích truyện “Người thầy đầu tiên” ông đã thổi vào đó khắc họa chân thực về cuộc sống khổ cực, khắc nghiệt ở quê hương. Tác phẩm chính là lời ngợi ca về tình cảm thầy trò cao đẹp, thiêng liêng giữa người thầy giáo Đuy-sen và cô bé An-tư-nai.
“Người thầy đầu tiên” mở ra câu chuyện xoay quanh người thầy giáo Đuy-sen và các em nhỏ tại làng Cư-rơ-gư-dơ-xtan. Ông là người thầy giáo đầu tiên mang con chữ đến với vùng quê nghèo nàn, lạc hậu nơi miền núi. Với tấm lòng tràn đầy tình yêu thương, ông từng ngày cố gắng đem lại tương lai tươi sáng hơn cho những đứa học trò. Nhờ đó mà tạo nên một thứ tình cảm thầy trò thiêng liêng, cao đẹp.
Trước tiên, thứ tình cảm này được tạo nên bởi chính thầy Đuy-sen - người thầy giàu tình yêu thương. Thầy tự tay sửa sang lại mái trường, căn phòng học. Thầy làm hết tất cả mọi chuyện lớn bé. Từ đắp lò sưởi cho tới bắc ống khói lên mái nhà. Lo sợ học trò rét vào mùa đông, thầy còn tính tới việc dự trữ củi để sưởi ấm căn phòng. Khi chứng kiến cảnh các em nhỏ phải đi kiếm ki-giắc, thầy nhẹ nhàng hỏi thăm, an ủi chúng. Tình yêu thương cao cả ấy của thầy giống như ánh nắng mặt trời, rực sáng trong tâm trí bọn trẻ. Chính thứ ánh sáng ấy đã thắp lên niềm hy vọng, động lực đưa chúng đến trường.
Tình cảm thầy trò tiếp tục được tác giả khắc họa rõ nét qua tấm lòng biết ơn của An-tư-nai với thầy Đuy-sen. Trước những hành động tốt đẹp của thầy, cô bé ấy bày tỏ sự xúc động vô cùng. Cô và bọn trẻ ở đây chưa bao giờ ngừng kính trọng và yêu mến thầy. Bởi “tấm lòng nhân từ, vì những ý nghĩ tốt lành, vì những ước mơ của thầy về tương lai chúng tôi”. Thời gian qua đi, khi đã trở thành viện sĩ, An-tư-nai vẫn không bớt nguôi ngoai về công ơn dạy dỗ của người thầy đầu tiên ấy. Chính vì vậy mà bà đã viết thư cho một người họa sĩ, nhờ anh ta truyền tải đi câu chuyện tốt đẹp về thầy Đuy-sen. Bà mong rằng “ không phải chỉ riêng bà con trong làng mà nói chung mọi người, nhất là tuổi trẻ, đều cần biết câu chuyện này”.
Tấm lòng của bà viện sĩ cùng tình thầy trò cao đẹp đã để lại niềm xúc cảm vô bờ cho anh họa sĩ. Tuy chỉ đơn thuần là được nghe kể lại, thế nhưng, khi đã thấu hiểu được hết toàn bộ câu chuyện, anh cũng không khỏi “mang nặng trong lòng những ấn tượng của lá thư ấy mấy ngày liền”. Cũng chính vì mong muốn lan tỏa câu chuyện đẹp này tới tất cả mọi người, anh đã trăn trở, lo lắng khi chưa tìm được ý tưởng cho bức tranh. Anh tự dặn lòng mình bằng mọi cách phải nghĩ ra thứ gì đó thực sự hoàn hảo. Để rồi, đáp lại sự cố gắng là nhiều ý tưởng bức tranh lần lượt ra đời.
Thông qua đoạn trích “Người thầy đầu tiên”, nhà văn Ai-tơ-ma-tốp đã khéo léo gửi gắm niềm yêu mến, trân trọng và tôn vinh tới thứ tình cảm thầy trò đầy cao cả. Gửi lời tri ân sâu sắc tới những người thầy cô giáo đang miệt mài cố gắng chèo lái con đò tri thức. Cùng với đó là bày tỏ tấm lòng nâng niu, thương yêu những số phận kém may mắn trên cuộc đời, vươn mình khỏi hoàn cảnh của bà viện sĩ An-tư-nai. Dù thời gian có trôi đi những dấu ấn sâu đậm về bài văn chắc chắn vẫn luôn còn mãi trong lòng bạn đọc.
-/-
Các em vừa tham khảo một số gợi ý, mẫu dàn ý chi tiết và bài văn mẫu tham khảo phân tích đoạn trích Người thầy đầu tiên của tác giả Ai-tơ-ma-tốp. Hi vọng, bài viết đã giúp các em đã có những ý tưởng hay cho nội dung bài phân tích của mình.
Tham khảo thêm các bài văn hay khác tại mục tài liệu Văn mẫu 8 do Đọc Tài Liệu sưu tầm và biên soạn để tự rèn luyện kỹ năng làm văn phân tích. Chúc các em học tốt!
