Những đề văn hay về tác phẩm Chí Phèo cùng các câu hỏi về bài Chí Phèo được Đọc tài liệu tổng hợp dưới đây, nhằm giúp các em học sinh hiểu thêm về tác phẩm Chí Phèo của tác giả Nam Cao. Thêm vào đó là việc giúp các em học sinh như tiếp cận được nhiều dạng câu hỏi, đề bài liên quan đến tác phẩm này hơn để không bỡ ngỡ trước các câu hỏi của đề kiểm tra, đề thi Văn lớp 11 và đề thi môn Văn THPT Quốc gia.
I. Các câu hỏi về bài Chí Phèo
Ngoài những câu hỏi đọc hiểu Chí Phèo qua phần soạn bài Chí Phèo - Nam Cao trong SGK Ngữ văn lớp 11, các em học sinh còn có thể mở rộng thêm kiến thức với những câu hỏi được Đọc tài liệu tổng hợp dưới đây nhằm phục vụ cho các em làm Các dạng đề văn về tác phẩm chí phèo được đầy đủ và đạt điểm cao trong các bài thi, kiểm tra quan trọng.
Các dạng bài thường gặp trong các đề kiểm tra 15 phút hay câu hỏi đọc hiểu trong đề thi sẽ có dạng đề văn về tác phẩm Chí Phèo như sau:
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi ở dưới
“Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha! Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết… “
( Trích Chí Phèo - Nam Cao)
Câu 1) Phương thức biểu đạt của đoạn trích? Nêu ý chính của đoạn trích?
Câu 2) Cách sắp xếp tiếng chửi của nhân vật Chí Phèo: Bắt đầu hắn chửi trời…Rồi hắn chửi đời…chửi ngay tất cả làng Vũ Đại…chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo …được sử dụng biện pháp tu từ cú pháp như thế nào? Nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó?
Câu 3) Đoạn trích sử dụng nhiều câu văn ngắn. Nêu ý nghĩa nghệ thuật của việc sử dụng nhiều câu ngắn đó
Gợi ý trả lời các câu hỏi
Câu 1) Tự sự
Ý chính của đoạn trích: (0,5 điểm)
– Đoạn trích miêu tả cảnh Chí Phèo uống rượu say và vừa đi vừa chửi giữa sự thờ ơ của tất cả mọi người.
Câu 2) Cách sắp xếp tiếng chửi của nhân vật Chí Phèo:
Bắt đầu hắn chửi trời…Rồi hắn chửi đời…chửi ngay tất cả làng Vũ Đại…chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo …được sử dụng biện pháp tu từ cú pháp: điệp cú pháp, liệt kê (hắn chửi trời…hắn chửi đời…chửi ngay …chửi đứa …)và chêm xen.(0,5 điểm)
Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó: Phép điệp cú pháp và liệt kê nhằm nhấn mạnh đối tượng của tiếng chửi được sắp xếp từ xa đến gần, từ cao đến thấp, có thứ tự, có lớp lang. Nghệ thuật chêm xen ở cuối câu chửi đẻ ra cái thằng Chí Phèo nhằm nhấn mạnh bi kịch bị từ chối của Chí Phèo. Đồng thời, tác giả gián tiếp tố cáo chính xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẻ ra Chí Phèo (0,5 điểm)
Câu 3) Đoạn trích sử dụng nhiều câu văn ngắn tạo nhịp điệu nhanh, dồn dập và tạo nên kịch tính cho truyện. “Tức mình”, rồi “tức thật! Thế này thì tức thật. Tức chết đi mất”, “mẹ kiếp”, “nghiến răng mà chửi”. Những câu văn ngắn đã cho ta cảm nhận được trực tiếp nỗi đau của Chí. Hiện lên trong đoạn văn là hình ảnh Chí Phèo đang vật vã, đang quằn quại trong nỗi đau khổ, trong bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của mình. Dùng tiếng chửi, dù là có cố gắng giao tiếp với loài người nhưng cuộc đời Chí vẫn là con số không, không bè bạn, không ai coi hắn như một con người; duy chỉ có trong hắn một cái mang hình hài rõ rệt: đó là khối cô đơn ngày càng kết tụ sâu sắc, gay gắt, xót xa. (0,5 điểm)
Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi:
Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha! Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết… "
Câu 1) Nêu xuất xứ và nội dung cơ bản của đoạn trích? (0,5 điểm)
Câu 2) Chỉ rõ tính chất những tiếng chửi của Chí Phèo? Những tiếng chửi ấy cho thấy bi kịch gì của Chí Phèo? (1 điểm)
Câu 3) Anh/chị có thể giải thích để trả lời giúp Chí Phèo câu hỏi: Ai đẻ ra Chí Phèo? ( 0,5 điểm)
Gợi ý trả lời các câu hỏi
Câu 1) Nêu xuất xứ và nội dung cơ bản của đoạn trích:
- Đây là đoạn mở đầu truyện ngắn Chí Phèo của nhà văn Nam Cao.
- Đoạn trích miêu tả cảnh Chí Phèo uống rượu say và vừa đi vừa chửi giữa sự thờ ơ của tất cả mọi người.
Câu 2) Chỉ rõ tính chất những tiếng chửi của Chí Phèo? Những tiếng chửi ấy cho thấy bi kịch gì của Chí Phèo:
- Những tiếng chửi của Chí Phèo vu vơ, uất ức, hắn chửi từ trời đến đời, từ làng Vũ Đại đến những người không chửi nhau với hắn... hắn chửi tất cả mà chẳng trúng vào ai. Bởi Chí Phèo không biết ai làm hắn khổ, còn cả thế gian ai cũng nghĩ mình vô can trong bi kịch của Chí.
- Những tiếng chửi vu vơ phẫn uất ấy cho thấy Chí mơ hồ cảm nhận bi kịch đau khổ của một kẻ lạc loài, một kẻ hoàn toàn bị gạt bỏ ra bên lề cuộc sống bình dị của dân làng, hoàn toàn đứng ngoài "xã hội bằng phẳng, thân thiện" của những người lương thiện. Hình như dưới đáy cùng của cơn say triền miên u tối, Chí vẫn thèm nghe người ta nói với mình, cũng tức là công nhận sự tồn tại của mình trong cộng đồng loài người, dẫu sự công nhận chỉ bằng tiếng chửi, nhưng cả làng VĐ và đúng hơn là cả xã hội loài người kiên quyết ruồng bỏ, tẩy chay hắn.
Câu 3) Anh / chị có thể giải thích để trả lời giúp Chí Phèo câu hỏi: Ai đẻ ra Chí Phèo:
- Người mẹ khốn khổ bất hạnh nào đó chỉ đẻ ra một hài nhi bị bỏ rơi trong lò gạch cũ; những người dân làng Vũ Đại nhân hậu đã cưu mang, nuôi lớn và tạo ra một anh Chí nghèo khổ nhưng lương thiện.
- Nhà văn đã cho thấy, chính xã hội thực dân nửa phong kiến trước 1945 là những kẻ đã đẻ ra Chí Phèo khi hủy hoại phần thiện lương, tước đoạt vĩnh viễn quyền làm người của Chí. Cụ thể, nhà tù thực dân cùng những thủ đoạn áp bức tàn bạo, thâm hiểm của bọn cường hào ác bá ở nông thôn VN trước CM đã đẩy những người nông dân lương thiện như Năm Thọ, Binh Chức, Chí Phèo... vào con đường tha hóa lưu manh, đó chính là những kẻ đã đẻ ra CP, đã hủy hoại nhân hình để Chí trở thành một con vật lạ, hủy hoại nhân tính để Chí trở thành con quỷ dữ.
Một số câu hỏi thuộc thể loại mở rộng kiến thức đối với học sinh khá, giỏi.
Với những câu hỏi mở rộng kiến thức này, các em học sinh có thể sử dụng để cho và phần liên hệ ở các dạng đề văn về tác phẩm Chí Phèo trong các đề thi học sinh giỏi, đề thi trong các trường chuyên...
1. Nguyên mẫu đời thực của nhân vật Chí Phèo là ai?
Theo cụ Trần Hữu Đạt (90 tuổi), em ruột nhà văn Nam Cao – người đang trông coi căn nhà lưu niệm của nhà văn Nam Cao chia sẻ lại ở làng Đại Hoàng có 3 nhân vật được nhà văn chắt lọc, góp nhặt những điển hình để xây dựng hình ảnh Chí Phèo.
Người thứ nhất là anh Chí, quê gốc ở làng Đại Hoàng. Cha mẹ mất sớm, anh Chí vì nhà quá nghèo không có ruộng vườn nên phải đi làm thuê cho nhà Trương Pháo. Chí làm công việc mổ lợn thuê, có tài làm món phèo rất ngon. Nguyên mẫu này giống với hình tượng Chí Phèo trước khi ở tù rất hiền lành và chất phác.
Người thứ hai tên là Trinh, vốn là dân ngụ cư từ nơi khác đến, không cha, không mẹ, lại có thêm cái bệnh nghiện rượu. Mỗi khi uống rượu là ông này uống đến say khướt, chửi bới và ăn vạ. Nguyên mẫu này giống với hình tượng Chí sau khi ở tù.
Người thứ hai tên là Đào, chính là em họ bà nội của nhà văn Nam Cao. Ông Đào có người vợ tên là Nở, ông cũng chính là anh lực điền làm thuê cho Chánh Bính (nhân vật Bá Kiến trong truyện). Nguyên mẫu này có lẽ khơi gợi một phần cảm hứng để nhà văn sáng tạo về mối tình Chí Phèo – Thị Nở và con đường trở thành người lương thiện của Chí.
2. Tại sao Nam Cao xây dựng “đôi lứa xứng đôi” cả ngoại hình lẫn tính cách?
Trong lịch sử văn học thế giới những câu chuyện tình kiểu người đẹp và quái vật, công chúa và hoàng tử ếch, Sọ Dừa, chuyện Trương Chi… nhưng cặp đôi lứa xứng đôi cả về ngoại hình lẫn tính cách thì chưa từng có.
Nhiều người cho rằng Nam Cao là tự nhiên chủ nghĩa, là quá trớn khi mô tả thị Nở xấu đến ma chê quỉ hờn. Nam Cao đã trút vào Thị tất cả những nét mỉa mai nhất của Hoá công dành cho một người đàn bà. Đã xấu, nghèo, dở hơi, lại còn thuộc dòng giống hủi.
Chí Phèo được xây dựng về nhân hình lẫn nhân tính bị tha hóa. Người cố nông ấy bị tước đoạt linh hồn để biến thành nửa người nửa vật: nó không còn phải là mặt người: “nó là mặt của một con vật lạ”.
Chí Phèo – Thị Nở biểu tượng tầng lớp bần cùng, dưới đáy của xã hội thực dân nửa phong kiến. Nam Cao muốn gắn kết những con người vô giá trị kia để thể hiện niềm tin vào con người. Sự đối lập giữa ngoại hình, tính cách bên ngoài với tình người bên trong như một dụng công tài tình của Nam Cao. Thế giới càng tha hóa, càng vô tình thì vẫn có một “lòng tốt bình thường” ở Thị Nở. Khi mà tất cả mọi người xa lánh Chí, Thị vẫn tìm đến với Chí, nhận ra bản chất lương thiện ở Chí.
3. Nam Cao có dụng ý gì khi xây dựng hình ảnh “bát cháo hành?
Thị Nở và bát cháo hành còn xuất hiện như một đối nghịch với những người đàn bà trong kí ức của Chí khiến Chí phải đi tù. Để rồi Chí nhận ra tình cảm thực sự trong hương vị tình người từ bát cháo hành. Chí rung rung xúc động, “mắt hình như ươn ướt” hắn ngạc nhiên vì trước giờ không ai tự nhiên cho không hắn cái gì?
Nếu hơi rượu tượng trưng cho sự lưu manh thì hơi cháo hành tượng trưng cho tình người lương thiện. Hơi cháo hành xuất hiện hai lần trong tác phẩm khơi gợi khát vọng trở về thế giới loài người trong Chí. Lần thứ hai, khi Chí tuyệt vọng nhất, hơi cháo lại xuất hiện như một vết cứa khắc sâu bi kịch không được làm người lương thiện.
4. Nguyên nhân thực sự khiến mối tình đẹp đẽ sớm tan vỡ?
Tình người ở thị Nở đã bị định kiến ở bà cô giết chết một cách lạnh lùng. Chính thị Nở đem đến cho chí cảm giác hạnh phúc, đánh thức những ước mơ giản dị ngày trước. Nhưng cũng chính thị là người phũ phàng khước từ cuộc tình này. Tình người mong manh đã bị định kiến thôn tính. “Hắn đuổi theo thị, nắm lấy tay. Thị gạt ra, lại giúi thêm cho một cái”. Nỗ lực cuối cùng nhằm níu giữ thị Nở lại cho mình đã bị gạt phắt phũ phàng. Đó thực sự là cú “sốc” đối với Chí. Đau đớn cùng cực, Chí về mang rượu ra uống. Lần này khác tất cả mọi lần, càng uống vào lại càng tỉnh ra. Rượu đã bất lực. Hắn ôm mặt khóc rưng rức. Thế là, từ hi vọng đến tuyệt vọng, khởi đầu, là nước mắt, cuối cùng, lại là nước mắt. Bà cô thị Nở xuất hiện như bức tường ngăn cản con đường lương thiện, tượng trưng cho dư luận làng Vũ Đại không tin vào sự hồi sinh tính người trong Chí.
5. Kết cục của mối tình ấy sẽ đi về đâu?
Chuyện tình Chí Phèo – Thị Nở tưởng là câu chuyện lãng mạn, sẽ kết thúc như bao câu chuyện cổ tích khác nhưng đã khép lại với một hiện thực đầy ám ảnh. Chí Phèo giết chết kẻ thù lớn nhất đời mình, giết chết con quỷ làng Vũ Đại. Truyện trở về với mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ phong kiến chưa thể hóa giải. Ý nghĩ của thị cuối truyện mở ra nhiều suy tưởng: “Nói dại, nếu mình chửa, giờ hắn chết rồi, thì làm ăn thế nào? Đột nhiên thị thấy thoáng hiện ra một cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa, và vắng người qua lại…” Nó vừa gợi ra được sự quẩn quanh, bế tắc trong tấn bi kịch tha hóa và bị cự tuyệt quyền sống lương thiện của người nông dân: cuộc đời Chí Phèo tuy kết thúc nhưng tấn bi kịch Chí Phèo sẽ vẫn còn tiếp diễn. Kết thúc truyện vừa khép vừa mở dành nhiều khoảng trống cho người đọc tưởng tượng và suy ngẫm, tạo ra được dư âm sâu bền đối với sự tiếp nhận. Kết cục của mối tình ấy sẽ đi về đâu… đó vẫn là một ẩn số khiến người đọc trăn trở đi tìm.
II. Những đề văn hay về tác phẩm Chí phèo
Các đề văn về Chí phèo được Đọc tài liệu tổng hợp và hướng dẫn các em học sinh cách lập dàn ý, cách viết bài với nhiều bài văn mẫu tham khảo cho mỗi đề bài. Các em có thể tìm hiểu chi tiết cho từng đề bài dưới đây.
Đề 1: Phân tích hình ảnh cái lò gạch cũ trong tác phẩm Chí Phèo
Đề 2: Giá trị nội dung và nghệ thuật trong Chí Phèo
Đề 3: Diễn biến tâm trạng Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở
Đề 4: Phân tích tiếng chửi của Chí Phèo ở đầu truyện
Đề 5: Phân tích quá trình tha hóa của Chí Phèo
Đề 6: Cảm nhận về nhân vật Chí phèo trong truyện ngắn cùng tên của Nam Cao
Đề 7: Cảm nhận tình yêu của Chí Phèo và Thị Nở
Đề 8: Cảm nhận về nhân vật Thị Nở trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao
Đề 9: Phân tích truyện Chí phèo của Nam Cao
Đề 10: Phân tích tâm trạng của Chí phèo khi bị Thị Nở cự tuyệt
Đề 11: Phân tích tâm trạng của Chí phèo khi bị cự tuyệt quyền làm người
Ngoài ra, đối với các bạn học sinh ôn tập cuối năm lớp 12 còn có các đề liên hệ so sánh các nhân vật trong truyện ngắn với nhau, như một số đề văn dưới đây:
Đề 12: Liên hệ nhân vật Tràng với Chí Phèo
Đề 13: Cảm nhận tâm trạng nhân vật Tràng liên hệ với tâm trạng Chí Phèo
Đề 14: Cảm nhận quá trình thức tỉnh của nhân vật Mị liên hệ với Chí Phèo
Đề 15: So sánh đoạn kết của 2 tác phẩm Chí Phèo và Vợ Nhặt (Dàn ý)
Đề 16: So sánh Nồi cháo cám (Vợ Nhặt) và Bát cháo hành (Chí Phèo)
Với những đề văn hay về tác phẩm Chí Phèo cùng các câu hỏi về bài Chí Phèo ở trên, Đọc tài liệu đã tổng hợp đầy đủ những nội dung chính xoay quanh tác phẩm, các em học sinh có thể từ đó liên hệ vào với đề bài cụ thể của mình để triển khai thành những bài văn chi tiết.