Đề bài: Trình bày suy nghĩ của em về ý kiến: Không nên nhìn đời, nhìn người bằng đôi mắt của thành kiến.
***
Những bài viết hay và ý nghĩa về cách nhìn cuộc đời và nhìn con người
Hãy nhìn cuộc đời bằng đôi mắt tích cực
Bạn nhút nhát, bạn ngại giao tiếp với đám đông vì cho rằng mình không xinh đẹp, không trắng trẻo như một số cô gái khác. Bạn tự cho rằng mình sinh ra dưới một ngôi sao xấu, rồi bạn tự thu mình lại cái vỏ ốc của sự cộc cằn và ích kỷ. Bạn buồn vì gia đình nghèo, xấu hổ khi bạn bè trong lớp được đưa đón bằng các loại xe đời mới; còn bạn phải tự đến trường trên chiếc xe đạp cọt kẹt, cũ mèm. Rồi bạn chán nản và đâm ra thù ghét mọi người. Bạn cho rằng mình là người bất hạnh nhất trần gian vì bị cha bỏ rơi để bạn và mẹ bạn bị mọi người chê cười. Bạn đâm ra hận bản thân, gia đình. Rồi bạn đổ lỗi, căm giận người cha và chê trách người mẹ đã sinh ra bạn...
Một đêm nọ, bạn ra bờ sông, bạn muốn giải thoát khỏi sự xấu hổ và nhấn chìm ngôi sao định mệnh của bạn xuống dòng sông lạnh. Gần đấy, có một “ngôi sao" khác đang toả ra ánh sáng yếu ớt. “Ngôi sao" ấy cũng đen đúa xấu xí, “ngôi sao" ấy không được đến trường mà phải bươn chải kiếm sống bằng từng tờ vé số, “ngôi sao" ấy đang mơ ước có được đôi tay ấm áp của cha mẹ... Hãy nhìn “ngôi sao" đó và nhìn lại ngôi sao của bạn... ngôi sao của bạn vẫn đang toả sáng, một ánh sáng hiền hoà. Bạn dã được hạnh phúc hơn nhiều “ngôi sao" khác vì bạn đã được có một mái nhà để che nắng mưa, được đến trường và may mắn được sống trong vòng tay yêu thương của cha mẹ...
Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta phải biết nhìn xuống để thông cảm và sẻ chia cùng mọi người. Hãy tìm nguồn vui và hạnh phúc cho bản thân, không nên lúc nào cũng nhìn lên để rồi tự ti, oán ghét cuộc đời và thù hằn số phận.
» Tham khảo thêm bài nghị luận về thái độ sống tích cực để hiểu thêm về sự cần thiết có những suy nghĩ, nhận định tích cực về cuộc đời.
Nhìn đời bằng đôi mắt trong
Nhiều người vẫn cứ lầm tưởng hai chữ phê bình có nghĩa là chê. Thế nhưng không, phê bình vốn là công việc đánh giá cả những điều tốt và không tốt ở các sự vật, hiện tượng hay tác phẩm nghệ thuật… Những người làm công việc phê bình chuyên nghiệp thường nhắc nhở nhau: Phải luôn nhìn mọi thứ ở cả hai mặt và khách quan vì phê bình là để xây dựng chứ không phải để vùi dập. Song, nguyên tắc công việc tốt đẹp ấy đôi khi lại không được những “nhà phê bình” trong đời thường áp dụng. Có nhiều người hễ cứ nhìn cuộc đời là chỉ thấy toàn những cái sai, cái xấu.
Quả đúng là chưa bao giờ thông tin về mọi mặt cuộc sống được cập nhật nhanh và công chúng cũng mau chóng có những phản ứng sắc bén với thông tin vừa nhận như ở thời điểm hiện tại. Một cô diễn viên vừa diện đôi giày đẹp, lập tức người ta đọc ra được nhãn hiệu cao cấp nào, giá được quy đổi ra bao nhiêu tô phở… Thay vì mừng cho cô, người ta lại bàn tán về chuyện cô kiếm đâu ra tiền với nhiều suy diễn ác ý. Giả sử cô có chứng minh được tiền từ đâu ra, người ta lại sẽ thắc mắc, cô nhiều tiền thế sao không làm từ thiện. Độc giả cũng tinh tường đủ để tìm ra được vài lỗi sai trong bản dịch một cuốn sách kinh điển và nhanh chóng đưa ra hàng loạt lý lẽ để biến chúng thành những lỗi trầm trọng. Chẳng hạn, từ một lỗi sai, đúng hơn phần dịch còn tranh cãi của dịch giả gạo cội Dương Tường, nhiều nhà báo đã kết luận thậm chí kết tội dịch ẩu cho ông! Chỉ ra được những sai sót luôn là việc đáng hoan nghênh. Nếu không có những người làm công việc phản biện thì xã hội khó có thể tiến lên nhanh chóng. Con người ngày càng trở nên văn minh hơn cũng là vì họ biết nghiêm khắc với những sai sót, cái xấu, sự tiêu cực… Chúng ta nên biết ơn những người dám thẳng thắn phê bình. Tuy thế, ai đó đã nói với tôi, con người có hai con mắt để nhìn đời. Một con mắt để bao dung, tha thứ, tìm ra điểm tích cực, mắt còn lại để tìm ra những điều chưa hay, chưa tốt. Nếu chọn cách nhìn đời phiến diện, một chiều, sử dụng mãi một con mắt phê phán thì con mắt trong và bao dung kia, lâu ngày không có việc làm, sẽ trở nên mờ. Giờ đây, không ít người chỉ mải chau mày, cái gì trong mắt họ cũng là tiêu cực. Nhiều người lại chỉ thích “bới lông soi vết”, chờ người khác sơ sẩy để việc bé xé ra to, biến nó thành cái lỗi không thể tha thứ được. Mỗi khi gặp một ai như vậy, tôi lại nhớ tới những lời thấm thía mà nhà văn Nam Cao đã viết trong truyện ngắn “Đôi mắt”: “Anh đã quen nhìn đời và nhìn người một phía thôi. (…) Vẫn giữ đôi mắt ấy để nhìn đời thì càng đi nhiều, càng quan sát lắm, người ta chỉ càng thêm chua chát và chán nản”.
Con người hiện đại hiểu biết hơn, lại có Internet hỗ trợ, được tiếp cận nhiều mặt hơn với kiến thức nhân loại. Đáng lẽ, càng biết nhiều, ta càng nên khoan dung, nhìn vào nhiều mặt của cuộc sống. Tiếc thay, có lẽ vì cuộc sống trở nên áp lực hơn, người ta bỗng trở nên bẳn gắt. Họ vô tình không nhận ra mình có thói quen buông những lời bình luận chua chát, phủ nhận hiện tại, hoài niệm những giá trị của các thế hệ cũ. Người ta thích phê phán gay gắt kẻ khác cũng có thể là vì mặc cảm, tự ti. Chiến thuật hạ thấp, chê bai để tạo dựng sự tự tin cho mình xem ra giản đơn và nhanh có kết quả hơn việc phấn đấu cả đời để đạt được một thành quả nào đó. Thật dễ dàng lớn tiếng phê phán để kéo nhiều người đang phẫn nộ khác đứng về phía mình. Trong thực tế, nhiều khi động lực thực sự ẩn sâu trong họ chỉ là muốn mọi người tôn trọng và đánh giá mình cao như (thậm chí hơn) người kia vậy. Internet và nick ẩn trên mạng đôi khi cho ta khoái cảm đứng ngoài nhận xét mà không phải chịu trách nhiệm trực tiếp về những điều mình nói. Ấy là chưa kể cảm giác nghiền ngẫm một câu nói chua cay, thưởng thức hàng trăm lời bình luận đáp lại dễ ru ta trong một niềm kiêu hãnh kín đáo. Thế mới có những trường hợp một người gặp ở ngoài đời thì năm cũng ừ, ba cũng gật nhưng hễ lên mạng lại thành một chuyên gia “chặt chém”.
Mọi sự vật, hiện tượng trong cuộc sống này đều tồn tại hai khía cạnh, hai thái cực khác biệt. Không gì là hoàn toàn đúng hay hoàn toàn sai, vấn đề chỉ là ở những cách nhìn nhận khác nhau. Cuộc sống vốn đã đầy áp lực, đừng quá khắt khe với nó, nên tìm kiếm những khía cạnh tích cực để thêm cho mình cảm giác hạnh phúc. Sao bạn không thử thay đổi mình theo các cách:
– Tránh “cơn bão tiêu cực”: Chúng ta thường có xu hướng nhìn đời khắt khe hơn khi xung quanh toàn người giỏi tìm lỗi sai. Mặt khác, chúng ta cũng dễ bị thu hút bởi những người có tư duy phê phán, nếu bản thân cứ chăm chăm nhìn vào điều đó. Tránh giao tiếp, gặp gỡ quá nhiều với những người hay nhìn đời tiêu cực, đồng thời tự gạt bỏ những suy nghĩ kiểu “người khác xấu”… ra khỏi đầu mình.
– Tìm khía cạnh tích cực: Trong cuộc sống này luôn có những điều tốt đẹp. Tuy nhiên, những điều đó thường không dễ dàng để ta có thể nhận ra. Hãy tận dụng con mắt bao dung của bạn, cho nó vận động, làm việc nhiều hơn, thậm chí “vất vả” hơn trong công cuộc tìm kiếm. Dành thời gian và tâm trí cho việc tìm kiếm có mục đích này, bạn sẽ không còn tâm trí nào cho việc “vạch lá tìm sâu”.
– Chia sẻ cảm xúc tích cực với người khác: Cách đơn giản và cơ bản nhất là hãy nhã nhặn trong bất cứ hoàn cảnh nào và sẵn lòng chia sẻ cảm xúc của bạn về điểm tích cực của người khác. Hãy nói với người nào đó bạn ngưỡng mộ những gì họ làm được trong công việc hay cuộc sống. Việc lưu tâm đến những phẩm chất tốt và sự tử tế của người khác sẽ xóa tan ấn tượng về nỗi buồn khổ, khó gần và khắt khe từ phía bạn.
– Chấp nhận sự khác biệt để hạnh phúc hơn: Mỗi người chúng ta đều có một giá trị riêng, khi ta chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt giá trị của người khác cũng là khi ta trân trọng chính mình. Và như thế, ta không cần phải chỉ trích ai để khẳng định giá trị của bản thân nữa.
» Làm thế nào để có thể tự tin nhìn đời nhìn người trong cuộc sống mời bạn tham khảo ngay Top 10+ bài văn hay nghị luận về sự tự tin
Suy nghĩ về hai cách nhìn đời và nhìn người
Thượng đế ban cho mỗi con người một đôi mắt để quan sát và cảm nhận cuộc đời, nhưng mỗi người lại có một cách nhìn cách cảm nhận riêng về sự việc trong cuộc sống theo những hướng khác nhau, câu chuyện “cách nhìn” đã để lại cho ta những suy ngẫm về cái nhìn nhận cũng như sự đánh giá mọi việc qua con người trong cuộc sống. Câu chuyện kể về hai xưởng sản xuất giày cùng phái người đến khảo sát thị trường ở Châu Phi. Ở đây người dân chẳng ai mang giày người thứ nhất biết vậy đành đáp máy bay về nước, người thứ hai cho rằng đây là một nơi đầy triển vọng vì chưa ai mang giày cả, và có thể khai thác thị trường. Qua câu chuyện ta thấy cách nhìn sự việc của con người khác nhau, người thứ nhất thật hạn hẹp bi quan, còn người thứ hai có cái nhìn bao quát hơn, tích cực hơn biết nhìn vào mặt lợi thế của sự việc chứ không nhìn vào mặt hạn chế của nó.
Trong câu chuyện trên nhân viên thứ nhất là đại diện cho người có cái nhìn thiển cận, bi quan nhìn sự việc ở mặt tiêu cực, nhân viên thứ hai là đại diện cho người có cái nhìn sự việc bao quát tích cực biết nhìn vào cái tích cực của nó câu chuyện. Ngắn gọn hàm súc nhưng đã để lại cho ta bài học sâu sắc trong cuộc sống, khi ta gặp một vấn đề gì đó ta hãy nhìn nhận vấn đề đó ở phương tiện bao quát, nhìn vào mặt tích cực tránh cái nhìn bi quan thiển cận, chỉ nhìn vào mặt tiêu cực của sự việc, như vậy chúng ta sẽ nắm bắt được cơ hội và đi đến thành công của cách dễ dàng hơn.
Cuộc sống là muôn màu muôn vẻ, trong cuộc sống chúng ta phải trải qua đối mặt với rất nhiều vấn đề đó là khó khăn thử thách, những sự bế tắc thất bại nỗi bất hạnh và cả niềm vui, cơ hội và sự thuận lợi những khó khăn thử thách trong cuộc sống sẽ làm cản trở ta đi đến thành công, sẽ làm khó ta, Thách thức ta. Vì vậy con người trước những biến chuyển phức tạp của cuộc đời, trước những vấn đề nan giải trong cuộc sống cần phải có một cách nhìn nhận sự việc thông minh, tích cực và đúng đắn, khi gặp những khó khăn thách thức bản thân ta hãy giữ cho mình sự lạc quan, không nản lòng, không chán chường. Sau đó chúng ta hãy suy nghĩ về vấn đề đó, nhìn vấn đề đó được cả hai mặt tích cực và tiêu cực. Từ đây hãy nắm bắt lấy cái tích cực của vấn đề để có thể đưa ra sáng kiến giải quyết mọi việc một cách tốt hơn.
Người có cái nhìn lạc quan, biết nhìn mọi việc bằng sự bao quát để nhận ra được cái có thể trong cái không thể, cái ích lợi hơn trong cái có thể, những người như vậy sẽ luôn là người thành công trong cuộc sống. Dù có bất kỳ trở ngại nào cũng không làm khó được họ, người có cách nhìn tốt sẽ trở thành những người lạc quan yêu cuộc sống biết khai thác, nhìn nhận những điều tốt đẹp trong cuộc sống này. Bởi trên đời này không ai và không điều gì là hoàn hảo cả, mọi vấn đề đều có những mặt trái của nó khi ta biết nhìn tổng thể vào mọi mặt của nó, ta sẽ nắm bắt được cái có thể, tận dụng cái có thể có khả thi trong từng khó khăn. Ông cha ta đã có câu “Cái khó ló cái khôn”, đối với những người có cái nhìn tốt, biết nhìn vào những điều tích cực của sự việc thì dù khó khăn thế nào họ cũng sẽ tìm ra cho mình được ý tưởng mới, sự sáng tạo và tận dụng cơ hội để biết cái khó thành bàn đạp để mình có thêm kinh nghiệm, để bản thân mình được rèn luyện, biết tư duy suy ngẫm để tìm cách giải quyết.
Không những vậy, người luôn biết nhìn nhận mọi việc bằng con mắt lạc quan, tích cực sẽ giúp người đó thêm yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Và những việc có khó khăn thử thách, gây trở ngại đến đâu nhưng người đó tìm được cách giải quyết cho mình thì đối với họ cuộc sống thật tươi đẹp, những trắc trở trong cuộc sống không làm khó được họ mà lại tiếp thêm động lực để họ sống tốt và sống ý nghĩa hơn.
Mới đây trên một trang báo mạng có viết về một ông chủ nhà hàng lớn nổi tiếng ở Đà Nẵng chia sẻ vì sao mình lại có được thành công nhưng hiện nay. Ông ấy nói rằng: “trước đây mình là một sinh viên học quản lý nhà hàng, sau khi ra trường ông ấy và một người bạn năng bằng cử nhân tốt nghiệp đại học và hồ sơ đi xin việc thì được một nhà hàng nhận vào làm phục vụ bàn, người bạn ấy không chấp nhận và đã bỏ việc, còn tôi tôi không nhìn vào thực tại tôi đang làm một công việc lương thấp mà tôi nhìn vào cái lợi ích của nó. Khi tôi làm phục vụ tôi học được cách quản lý, cách ứng xử cách xây dựng nhà hàng của từng người ở đây. Vì vậy mà tôi mới có được những kinh nghiệm thành công như ngày hôm nay”.
Người đàn ông ấy nhờ vào cách nhìn tích cực, lạc quan mà đã thành công trong cuộc sống, đó là điều thật đáng khen ngợi và học tập. Tuy nhiên trong cuộc sống vẫn còn những người có cái nhìn thiển cận, vội vàng đánh giá sự việc khi mới chỉ nhìn được một mặt của nó, dẫn đến suy nghĩ còn nhiều thiếu sót. Mặt khác lại có những người chỉ biết nhìn vào mặt tích cực quá nhiều thông tin trên cái bất lợi dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Qua câu chuyện “cách nhìn” ta rút ra được bài học quý giá, con người hãy luôn thông minh và suy nghĩ kỹ càng nhìn nhận mọi việc, mọi vấn đề từ đó biết nắm bắt lấy những cái tốt, cái có ích để tạo nên thành công cho bản thân trong cuộc sống. Chúng ta hãy rèn luyện cho mình tính lạc quan, kiên nhẫn, không vội vàng không bi quan khi nhìn nhận vào sự việc. Từ đó hãy nhìn cuộc sống bằng ánh mắt tích cực để thấy rằng cuộc sống thật đẹp thật ý nghĩa, câu chuyện cách nhìn đã để lại cho tôi những suy ngẫm sâu sắc giúp tôi thêm yêu cuộc sống và biết nhìn nhận cuộc đời bằng con mắt lạc quan và thông minh.
***
Bàn về nên hay không nên nhìn đời, nhìn người bằng đôi mắt của thành kiến, tác giả blog Trương Thanh Mai đã có một bài phân tích, nhận định rất cụ thể và sâu sắc. Các em có thể đọc và tham khảo những quan điểm mà mình cho là đúng, là hợp lí để đưa vào bàn luận trong bài viết của mình.
Thành kiến - kẻ thù của kiến thức và sự cảm thông
Đầu những năm 20 của thế kỷ 20, một đoàn khoa học của Hội Khoa Học Hoàng Gia Anh được cử sang Ấn Độ nghiên cứ về minh triết, những điều huyền bí, và khả năng siêu nhiên của con người ở xứ nhiệt đới này. Ấy thế nhưng, suốt hai năm rong ruổi khắp các đền chùa, các ngang cùng ngõ hẻm được cho là bí hiểm, cả đoàn chỉ nhìn thấy sự mê tín dị đoan, lừa đảo, vô văn minh. Có thật Ấn Độ chỉ có như thế hay mắt họ không thể nhìn xa hơn?
Một ngày, giáo sư Blair Spalding (một thành viên của đoàn khoa học, và cũng là tác giả cuốn sách “Hành trình về phương đông”- sách kể về hành trình của đoàn tại Ấn Độ) đang thong thả dạo bước quanh bờ sông thành Benares, thì bắt gặp một đạo sĩ có đôi mắt sáng, tinh anh và vóc người lực lưỡng. Vị đạo sĩ đã nói một câu có sức mạnh vang dội trong lòng giáo sư:
“Hiện giờ đầu óc bạn vẫn còn suy nghĩ như người Âu, nghĩa là lý luận theo một chiều. Bạn phải cởi bỏ các THÀNH KIẾN sẵn có thì mới mong học hỏi được những điều mới lạ”.
Giáo sư Spalding chợt bừng tỉnh. À thì ra, từ trước đến nay, ông, các thành viên trong đoàn của ông và bao người Âu khác vẫn có những thành kiến rất thiển cận về người châu Á. Nhiều người trong số họ coi thường dân châu Á, xem họ như loại người chậm tiến, kém văn minh, không lịch sự. Vì cứ mãi bám riết những thành kiến như thế, họ không sao nhìn thấy vẻ đẹp trong minh triết và văn hoá Ấn Độ. Từ khi ý thức và quyết gạt bỏ những định kiến lâu đời ấy đi, đoàn khoa học được tiếp xúc với bao vị đạo sĩ, tu sĩ và các bậc chân tu thông thái, minh anh sống ẩn dật ở thị trấn hay trên rặng Tuyết Sơn. Nhờ thế, họ đã học được nhiều bài học sâu sắc, quý báu về văn hoá Ấn Độ như yoga, thuật chiêm tinh, thiền định, các phép dưỡng sinh, nhân duyên, ...
“Hành trình về phương đông”, cuốn sách mỏng, giản dị ấy đã dạy tôi một bài học vô cùng sâu sắc: nếu muốn học hỏi những điều mới mẻ, muốn trưởng thành và hoàn thiện bản thân mỗi ngày, ta phải nhận biết và gạt bỏ những thành kiến có sẵn. Xin lưu ý rằng, tôi không phải là người duy tâm nhưng tôi cố gắng không chỉ trích, phê phán những sự kiện huyền bí mà tác giả chứng kiến. Tôi muốn để tâm trí mình rộng mở đón những điều khác biệt, bởi biết đâu những điều ấy là đúng chỉ là tôi chưa đủ kiến thức để hiểu.
Thành kiến là những nếp suy nghĩ, quan điểm, niềm tin chủ quan sẵn có- thường là tiêu cực- đối với một người, một nhóm người dựa trên lối sống, nghề nghiệp, quan điểm chính trị, màu da, sắc tộc, quốc tịch, tôn giáo, giới tính, vân vân. Thành kiến thường được định hình trong ta theo thời gian, từ trải nghiệm của bản thân, do được tuyên truyền, do thế hệ trước truyền lại, do môi trường sống.
Để tôi kể cho bạn nghe một chuyện vui về thành kiến nhé. Khi còn là sinh viên Đại học Bách Khoa Hà Nội, tôi thường nghe người ta xì xầm về ngoại hình của con gái Bách Khoa: “Gái Bách Khoa như củ sắn lùi”. Còn bọn con gái chúng tôi ngày ấy thường đùa nhau rằng, sau này “quyết” không yêu trai kinh tế vì họ đều là những người “coi trọng đồng tiền”, hay không yêu dân ngoại giao vì họ “nói chứ không thật lòng” (haha). Giờ đây, khi hiểu hơn về cuộc sống, nhìn lại thấy đó là những thành kiến rất ngây thơ và trẻ con.
Ở mức độ tiêu cực nghiêm trọng hơn, tôi thường thấy những thành kiến kiểu như: bọn châu Phi thì ngu dốt, người không học Đại học thì đều là thất bại, bọn Trung Quốc thì ai cũng xấu và có tư tưởng “bành trướng”, người nghèo thì lười biếng, người xăm trổ đầy mình là người không ra gì, ... Ta cũng có thể hình thành định kiến về những cá nhân riêng lẻ: A là người xấu/ giả tạo/ độc đoán/ gia trưởng.
Ngày trước, tôi không bao giờ tự “chất vấn” những thành kiến mình có về người khác bởi tôi tin rằng những gì tôi nghĩ về họ là đúng, không có gì phải suy xét. Nhưng càng đi nhiều, học nhiều, đọc nhiều, đặc biệt là khi trở thành nạn nhân của các thành kiến trong thời gian sống và học tập ở phương Tây - nơi người ta còn nhiều thành kiến về người nhập cư nói chung và người Á nói riêng - tôi chợt hiểu rằng: giữ thành kiến chẳng khác gì “nuôi” một loại virus, không chỉ làm hại bản thân ta, mà còn gây tổn thương sâu sắc đến những người mà ta có thành kiến. Vì sao lại như vậy?
Thành kiến là bức tường khổng lồ ngăn ta tiếp cận những kiến thức mới. Để học những điều mới mẻ - dù là học ở trường lớp, học cách nuôi dạy con, học kiến thức mới,... - tôi tin rằng, ta phải sẵn sàng gạt bỏ những lớp suy nghĩ cũ kĩ, và cởi mở với tư tưởng rằng “ta có thể không đúng, và người khác có thể đúng”. Tôi luôn quan niệm, học từ người khác rất quan trọng, thậm chí quan trọng hơn cả học ở trường lớp, sách vở, nên nếu mãi giữ các thành kiến ta đã vô tình cắt đứt sợi dây nối ta với kiến thức mới. “Người khác” ở đây không chỉ là những người giống ta, mà còn là những người khác ta rất nhiều. Đôi khi chính sự khác biệt lại dạy cho ta nhiều điều hơn cả! Tôi thích nghe những quan điểm mới, tiếp xúc với những người nhìn thế giới ở một góc khác tôi, và lắng nghe cách họ giải thích vì sao họ lại có suy nghĩ và quan niệm như vậy. Sau mỗi lần như thế tôi lại nhận ra rằng thế giới quả thật rất đa dạng, và những điều ta chưa biết là vô cùng vô cùng lớn trong khi kiến thức của ta chỉ là hạt cát.
Thành kiến khiến ta đưa ra những quyết định sai lầm.
Hàng ngày ta phải đưa ra rất nhiều quyết định. Thời gian hạn hẹp và mức độ phức tạp của sự việc khiến ta dễ dàng bấu víu vào cảm tính và các thành kiến sẵn có (một cách vô thức) để đưa ra quyết định. Thành kiến có thể để lại hậu quả nặng nề hơn ta nghĩ, bởi nó tri phối cảm xúc và hành động của ta với người khác. Nó có thể khiến bạn quyết định không giúp đỡ, không lắng nghe, không thân thiện, không nói tốt, không trao cơ hội cho người khác,... mà lẽ ra họ phải được hưởng những điều ấy.
Một người bạn tâm sự với tôi rằng, khi mới vào làm việc ở một công ty, chỉ vì một vài sơ suất ban đầu mà sếp đã có thành kiến không tốt về bạn. Người sếp đó quyết định không tạo cơ hội cho bạn làm việc một cách tử tế nữa. Đôi khi sếp còn nói nhiều câu khiến lòng tự trọng của bạn bị tổn thương sâu sắc.
Hồi còn trẻ trâu, vì hiểu lầm mà tôi gán cho một người bạn của tôi cái mác “giả tạo” hay “xấu tính”. Và từ đó, mọi hành động, lời nói của bạn tôi đều soi ra cái xấu và sự giả dối. Giờ đây, khi nhìn lại, tôi ước thay vì vội vàng phán xét, tôi đã bình tĩnh lắng nghe hơn, biết đâu tôi đã không mất đi một tình bạn. Tôi đã có nhiều quyết định sai lầm như thế chỉ vì bướng bỉnh không chịu “buông tha” những thành kiến…
Thành kiến khiến ta vô tình gây ra vết thương lòng cho người khác
Tôi đã gặp nhiều câu chuyện mà những người/ nhóm người bị gán thành kiến phải chịu đựng sự tự ti, mất mát và xấu hổ. Mỗi lần về thăm nhà (ở một thành phố nhỏ), tôi lại nghe người ta bàn tán về chị - một phụ nữ đã 40 tuổi chưa lập gia đình và vẫn ở với cha mẹ. Người ta nhẫn tâm gọi chị - hay những người như chị - là “không bình thường”, “dở hơi” và gia đình có con gái như thế là “không có phúc”. Người ta chỉ thích nói cho “sướng mồm” chứ đâu để ý gì đến cảm xúc của chị.
Tôi chợt nhớ đến nhân vật Boo Radley trong tiểu thuyết “Giết con chim nhạn” của nhà văn Mỹ Harper Lee. Vì có ngoại hình khác người mà cả thị trấn Maycomb gán cho anh cái mác "dở người”, họ còn chẳng ngại ngần xây dựng bao điều độc ác về anh: bạo lực với cha mẹ, chuyên lẻn ra ngoài ban đêm để ăn thịt mèo, rình mò nhà hàng xóm, ... Hàng chục năm trời, cứ khi trời sáng là anh lại giam mình trong nhà để trốn tránh ánh mắt soi mói của cả thị trấn, đến mức quên cả các kỹ năng xã hội. Lần nào khi đọc đến “lời thức tỉnh” của Jem về Boo, tôi cũng thấy mình chảy nước mắt:
“Scout, I think I’m beginning to understand something. I think I’m beginning to understand why Boo Radley’s stayed shut up in the house all this time…it’s because he wants to stay inside”
Bạn thấy đấy, những thành kiến như thế rất thiếu nhân văn. Nó vô tình làm người khác tổn thương, nó khiến ta từ chối tìm hiểu và lắng nghe người khác: biết đâu đằng sau họ là cả một câu chuyện, nỗi niềm và những vấn đề. Thậm chí, nó còn để lại hậu quả nặng nề cho cả xã hội. Nước Mỹ - một đất nước nhìn bề ngoài tưởng chừng “đáng mơ” - có rất nhiều vấn đề nghiêm trọng, một trong số đó là những thành kiến về người da đen, khiến họ bị cô lập, hắt hủi và không được hưởng nhiều quyền lợi như người da trắng.
Từ khi “giác ngộ” rằng thành kiến là bức tường khổng lồ ngăn tôi học hỏi và cảm thông với người khác, tôi luôn tự nhủ phải gạt bỏ chúng ra khỏi tâm trí. Nếu bạn cũng như tôi, mong muốn loại trừ những tư tưởng xấu xí này để ngày một khôn lớn hơn, hãy cùng tôi cố gắng (mặc dù không dễ chút nào):
Nhân vật Atticus - một luật sư chuyên bảo vệ công lý, lẽ phải và là một người cha đầy thông thái trong cuốn tiểu thuyết “Giết con chim nhạn” - đã nói một câu mà tôi rất tâm đắc:
“Con không bao giờ thực sự hiểu một người cho đến khi con xem xét mọi việc từ quan điểm của người đó….Cho đến khi con sống bên trong anh ta và đi lại cư xử y như anh ta”.
Đúng vậy, ta bao giờ cũng có xu hướng đánh giá người khác dựa trên tiêu chuẩn và thang đo của bản thân. Tuy nhiên, ta thường vô tình quên mất rằng, những viên gạch để xây nên tiêu chuẩn và thang đo ấy của ta và người khác là khác nhau. Đó có thể là sự khác nhau về môi trường sống, phông nền văn hoá, gia đình, thậm chí là thông tin ta được tiếp cận và những cuốn sách ta đọc, vân vân và vân vân. Vì vậy, như Atticus đã khuyên hai người con, trước khi đánh giá người khác hãy cố nhìn sự việc từ góc độ của họ, biết đâu ta sẽ thông cảm và bớt thành kiến.
Tôn trọng sự khác biệt
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, con người có xu hướng “thích giao du” với những người giống ta: giống ta về quan điểm chính trị, sở thích, thói quen, lối sống, vân vân. Và vì chỉ thích tiếp xúc với những người có xu hướng giống ta, ta thường cho rằng quan điểm, lối sống, cách suy nghĩ của ta là đúng, là chuẩn mực, còn của những người khác ta là sai. Từ đó ta từ từ xây dựng những thành kiến không hay về những người khác ta.
Tôi quan sát được một điều rất thú vị ở những người Mỹ mà tôi đã gặp: những ai có xu hướng ủng hộ Trump thì gần như có rất ít/hoặc không có một người bạn nào có quan điểm chính trị khác họ; và những người không ủng hộ Trump cũng rất ít giao du với người có tư tưởng cộng hoà.
Hạn chế “giao lưu” với người khác ta góp phần củng cố những thành kiến, và giảm khả năng chịu đựng sự khác biệt trong ta. Nhưng làm sao để ta nhìn sự khác biệt một cách thiện cảm hơn?. Một người bạn mà tôi rất quý vì tính cách cởi mở, sâu sắc, và ân cần, đã từng khuyên tôi “nếu cậu muốn tháo bỏ những thành kiến, hãy kết nối với nhiều người khác hẳn mình, hãy đọc những thông tin mà từ trước đến nay cậu không muốn tin, hãy tìm đến những loại sách cho cậu những điều mà cậu chưa từng biết tới”. Tôi tin đó là một lời khuyên đúng đắn!
Hãy nhìn mọi người như một cá nhân, không phải một nhóm
Giáo sư Spalding và đoàn khoa học của ông đã thừa nhận rằng, hai năm đầu tiên rong ruổi ở Ấn Độ, họ đã mắc phải một sai lầm nghiêm trọng khiến thất bại là một kết quả không thể tránh khỏi: ĐÁNH GIÁ MỘT NHÓM NGƯỜI DỰA TRÊN HÀNH ĐỘNG CỦA MỘT VÀI CÁ NHÂN, RỒI GẮN KẾT ĐẶC ĐIỂM CỦA NHÓM CHO TỪNG CÁ NHÂN.
Vì có những trải nghiệm tiêu cực với những vị đạo sĩ, chân tu mạo danh, mà cả đoàn đã cho rằng minh triết Ấn Độ chỉ dặt một lũ lừa đảo. Trong đời sống hàng ngày, ta cũng dễ dàng rơi vào những cái bẫy như thế: vì trải nghiệm với những người đàn ông không tốt, mà ta thường kết luận “tất cả đàn ông đều xấu”; vì yêu phải một hai phụ nữ “đào mỏ”, mà ta cho rằng “phụ nữ ai ai cũng như vậy”; vì gặp phải một vài công an bạo lực, mà ta tin rằng “tất cả những người làm trong nghề này đều bạo lực”, ... Gần đây khi báo chí phương Tây định hướng dư luận chống lại những người hồi giáo, ta lại có xu hướng tin rằng tất cả người theo đạo hồi đều cực đoan, khủng bố. Không! Tôi có nhiều bạn đạo hồi là những người tốt và hiền lành.
Tôi tin rằng, không có một nơi nào, một quốc gia nào, một nhóm người nào chỉ toàn người tốt hoặc toàn người xấu. Thậm chí không một cá nhân nào chỉ toàn ưu điểm hoặc chỉ toàn khuyết điểm.
Nhìn vào ưu điểm của người khác
Nếu bạn để ý sẽ thấy, ta thường có xu hướng nhìn thấy điều tốt đẹp của bản thân, nhưng lại chỉ nhìn thấy những sai quấy nơi người khác.
Trước đây, tôi cũng chỉ chăm chăm đi tìm điểm xấu của người khác. Dường như, tôi đã có sở thích gán tính từ cho những người tôi gặp: A là kẻ “giả tạo”, B là người “khó tính”, C là người “vô duyên”, ... Hậu quả tôi nhận được là gì? Thành kiến trong tôi ngày càng chồng chất, nhìn đâu tôi cũng chỉ thấy tiêu cực, và tâm tôi luôn biến động. Dần dần tôi nhận ra rằng, dù người khác có khác ta đến mấy, họ cũng có rất nhiều ưu điểm. Và tôi xin nhắc lại một quan điểm mà tôi đã đề cập nhiều lần trong các bài viết trên blog: đằng sau bất cứ ai ta gặp trên đường đời cũng là cả một câu chuyện, và trong họ luôn có điều gì đó cho ta học hỏi.
Trong cuốn sách “Alain nói về hạnh phúc”, có một câu tôi rất thích: “Mà gần như trong truyện gì cũng có thứ để khen, bởi chúng ta không bao giờ biết đến những động cơ thực chất, và chẳng mất gì khi ta giả định rằng người này là một người đúng mực, người kia đang thể hiện tình bạn chứ không hề giữ kẽ”. Và sau khi đọc xong cuốn sách này, tôi tự nhủ sẽ cố gắng tìm nét đẹp trong mỗi người tôi gặp. Chỉ khi ta nhìn vào ưu điểm của người khác, những thành kiến cố hữu mới ngoan ngoãn rời bỏ ta.
Tôi xin kết bài bằng một câu nói “hồn nhiên”, “ngây thơ” cúa cô bé Scout trong truyện “Giết con chim nhạn”: There is just one kind of folks. Folks (Tôi nghĩ chỉ có một loại người thôi. Tất cả đều là Con người.)
(Nguồn: maithanhtruong.net)
Trên đây là những bài viết, bài văn mẫu lớp 12 hay nhất mà Đọc Tài Liệu sưu tầm và tổng hợp được bàn về câu nói: Không nên nhìn đời, nhìn người bằng đôi mắt của thành kiến. Hi vọng các bạn đã có thêm những ý văn hay để bổ sung cho nội dung bài viết của mình. Chúc các bạn làm bài tốt !
