Hiện nay, vào các dịp lễ hội hay tết cổ truyền, tại các đền chùa ta luôn bắt gặp hình ảnh người đi lễ mang những cành lộc hay cành vàng lá ngọc để vào cúng khấn. Sau đó, họ đem những cành lộc đó về nhà để cầu mong may mắn cho gia đình. Tuy nhiên, việc đặt những cành lộc này lên bàn thờ là việc hoàn toàn không nên. Tại sao vậy ?
1. Thói quen xin “lộc chùa” về nhà của người đi lễ
Đối với người Việt Nam, việc lễ chùa, xin lộc là một trong những phong tục không thể thiếu trong văn hóa truyền thống ngày tết, ai cũng muốn chạm cửa thiền cầu may mắn, hái lộc xuân ước phồn thịnh. Người Việt tin rằng, đi lễ chùa đầu năm không đơn giản chỉ để ước nguyện, mà đó còn là khoảnh khắc để con người hòa mình vào chốn tâm linh, bỏ lại phía sau bao vất vả trong cuộc mưu sinh. Đối với người miền Bắc, khi đi chùa đầu năm thường phải có đồ lễ, hoặc hương hoa. Theo lệ thường, mâm lễ bao giờ cũng đủ cả hương, hoa, tiền vàng và một tờ sớ viết bằng chữ nho, ghi những điều cầu mong của gia chủ cho một năm vạn sự như ý. Lễ xong, người đi lễ thường xin nhà chùa một thứ gì đó về làm lộc đầu năm ví dụ như cành vàng lá ngọc, đồ mã, bánh kẹo, bao diêm, bật lửa hoặc đồ vừa dâng cúng.
2. “Lộc chùa” có nên đặt lên bàn thờ
Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, nhà nghiên cứu Phật học (Viện Nghiên cứu Ứng dụng và Tiềm năng con người), trước khi muốn đặt bất cứ vật gì lên bàn thờ cũng cần suy xét thật kỹ. Bởi, không phải cứ gọi là “lộc” nghĩa là sẽ mang lại tài lộc và may mắn.
Cũng theo phân tích của ông Cường, rất nhiều người dân sau khi đi chùa ngày đầu năm đã xin “lộc” tại chùa mang về cắm ở nhà mình. “Lộc” ở đây có thể là một cành cây thần tài, một bông hoa huệ, hay đôi khi chỉ là một phong bao lì xì có câu đối, câu chúc tết… Tuy nhiên, mọi người phải hiểu, không phải cứ mua hay xin những cành vàng lá ngọc đó về dâng lên bàn thờ thì công đức hay những ước nguyện của mình sẽ được chứng giám.
Một vấn đề nữa cần lưu ý đó là, việc bày cúng cành vàng lá ngọc trên bàn thờ vốn là quan niệm của nhiều người Việt xưa, được lưu truyền trong dân gian, còn theo nhà Phật thì không có điều này. Hình thức “hái lộc” trước đây nghĩa là khi người dân đi chùa dịp đầu xuân sẽ hái những lá non, chồi non mới nở ở những cây cảnh trong chùa. Tuy nhiên, hành động này đã bị lên án vì “vi phạm việc bẻ cây, bẻ cành nơi tôn nghiêm, nơi công cộng”. Sau này, việc “hái lộc” này được thay bằng hình thức mua những cành vàng lá ngọc, hoa, phong bao lì xì… được bày bán trước cổng chùa về để cầu sự phú quý. “Có thể mua “lộc” như một cách củng cố niềm tin rằng mình sẽ may mắn trong năm mới. Còn việc đặt những đồ lộc đó lên bàn thờ gia tiên thì hoàn toàn không nên”, ông Cường nhận định.
Bàn thờ cúng là nơi trang nghiêm, luôn luôn phải giữ sạch sẽ, thanh tịnh, đặt những “lộc” đó lên sẽ khiến không gian bàn thờ bí bách. “Làm vậy đôi khi gây ra phản ứng ngược dòng, những nguồn khí tốt, tài vận của gia đình mình bị cản trở và không thể đến với gia chủ được”, ông Cường cho biết.
Ngoài ra, việc bày đồ giả lên bàn thờ là việc không nên. Những đồ bày trên bàn thờ là biểu hiện của tấm lòng nên sẽ không tốt khi dùng lễ giả để mong biểu thị tấm lòng chân thật. Nhiều gia đình có thói quen bày tiền vàng lưu trên bàn thờ cả năm, điều đó là không nên. Năm mới bước sang một công việc mới, những đồ trên bàn thờ cần đốt hóa để mọi thứ đều mới. Cần phải hóa số tiền vàng đó vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm giúp cho gia chủ có sự luân chuyển về tiền bạc dồi dào, năm sau nhiều hơn năm trước. Theo quan niệm dân gian, nếu để quên không hóa vào cuối năm, việc làm ăn của năm tới sẽ bị ngưng trệ, gặp nhiều khó khăn.
Ông Cường cũng đưa thêm một số lý giải về vấn đề có nên đặt những que hương sắt vào bát hương để thắp hương vòng hay không? Theo lý giải của ông, bát hương trong mỗi gia đình là sự tượng trưng cho cái đầu của gia chủ. Khi bốc bát hương mà không lèn chặt, sau một thời gian tro hương sẽ chắc lại, theo quan niệm dân gian thì việc đó có thể là nguyên nhân gây nên chứng đau đầu cho gia chủ. Bên cạnh đó, các đồ kim loại như đồng, lư đồng, bát hương đồng, hạc đồng, đỉnh đồng, chân nến… những đồ cúng lễ bằng kim loại cũng không nên đặt nhiều. Bởi theo nhiều nhà tâm linh, việc đặt quá nhiều đồ kim loại đồng với khối lượng lớn, sức nặng lớn là không tốt cho sức khỏe gia chủ. “Người dân nếu muốn thắp hương vòng trong những ngày lễ tết thì tốt nhất nên đốt ở ngoài bát hương, có thể đặt trong đĩa, vừa không động bát hương, vừa dễ làm sạch bàn thờ sau khi hương tàn”, ông Cường tư vấn thêm.
Như vậy, qua những phân tích lý giải của nhà nghiên cứu Phật học Nguyễn Mạnh Cường, chắc hẳn chúng ta đã có câu trả lời cho việc nên hay không mang “lộc chùa” đặt lên bàn thờ nhà rồi. Hi vọng, các bạn cũng đã tích lũy được những kinh nghiệm nhất định cho việc xin lộc, thụ lộc khi đi lễ chùa đầu năm cầu an cho gia đình.