Tập đọc: Thầy thuốc như mẹ hiền

Tài liệu hướng dẫn soạn bài Thầy thuốc như mẹ hiền của tác giả Trần Phương Hạnh được Đọc Tài Liệu biên soạn nhằm giúp các em học sinh tóm lược nội dung chính và hướng dẫn trả lời câu hỏi trang 154 SGK Tiếng Việt 5 tập 1.

I. Bài đọc Thầy thuốc như mẹ hiền

Hải Thượng Lãn Ông là một thầy thuốc giàu lòng nhân ái, không màng danh lợi.

Có lần, một người thuyền chài có đứa con nhỏ bị bệnh đậu nặng, nhưng nhà nghèo, không có tiền chữa. Lãn Ông biết tin bèn đến thăm. Giữa mùa hè nóng nực, cháu bé nằm trong chiếc thuyền nhỏ hẹp, người đầy mụn mủ, mùi hôi tanh bốc lên nồng nặc. Nhưng Lãn Ông vẫn không ngại khổ. Ông ân cần chăm sóc đứa bé suốt một tháng trời và chữa khỏi bệnh cho nó. Khi từ giã nhà thuyền chài, ông chẳng những không lấy tiền mà còn cho thêm gạo, củi.

Một lần khác, có người phụ nữ được ông cho thuốc và giảm bệnh. Nhưng rồi bệnh tái phát, người chồng đến xin đơn thuốc mới. Lúc ấy, trời đã khuya nên Lãn Ông hẹn hôm sau đến khám kĩ mới cho thuốc. Hôm sau ông đến thì được tin người chồng đã lấy thuốc khác, nhưng không cứu được vợ. Lãn Ông rất hối hận. Ông ghi trong sổ thuốc của mình "Xét về việc thì người bệnh chết do tay thầy thuốc khác, song về tình thì tôi như mắc phải tội giết người. Càng nghĩ càng hối hận."

Là thầy thuốc nổi tiếng, Lãn Ông nhiều lần được vua chúa vời vào cung chữa bệnh và được tiến cử vào chức ngự y, song ông đã khéo chối từ.

Suốt đời, Lãn Ông không vương vào vòng danh lợi. Ông có hai câu thơ tỏ chí của mình:

Công danh trước mắt trôi như nước,

Nhân nghĩa trong lòng chẳng đổi phương.

Theo TRẦN PHƯƠNG HẠNH

• Hải Thượng Lãn Ông (1720-1791): tên thật là Lê Hữu Trác, thầy thuốc nổi tiếng của nước ta thời xưa.
• Danh lợi: địa vị và quyền lợi cá nhân.
• Bệnh đậu (đậu mùa): bệnh gây sốt cao với những mụn chấm đỏ, có thể gây tử vong hoặc để lại những nốt rỗ trên da mặt.
• Tái phát: (bệnh cũ) lại phát ra sau một thời gian dài đã khỏi.
• Ngự y: chức quan trông coi việc chữa bệnh trong cung vua.

II. Hướng dẫn đọc hiểu câu chuyện

1. Nội dung chính Thầy thuốc như mẹ hiền

Câu chuyện về Hải Thượng Lãn Ông, vốn là một thầy thuốc nhân ái, chữa bệnh cứu người, không cần danh lợi. Ông chữa bệnh cho người nghèo, đau lòng khi không cứu được người, đi khắp nơi chữa bệnh không làm ngự y trong cung. Ông đề cao nhân nghĩa.

2. Ý nghĩa câu chuyện

Ca ngợi tài năng, tấm lòng nhân hậu và nhân cách của Hải Thượng Lãn Ông

3. Các từ cần chú ý

• Hải Thượng Lãn Ông: Tên thật là Lê Hữu Trác, thầy thuốc nổi tiếng của nước ta thời xưa
• Danh lợi: địa vị và quyền lợi cá nhân
• Bệnh đậu (đậu mùa): Bệnh gây sốt cao với những mụn chấm đỏ, có thể gây tử vong hoặc để lại những nốt rỗ trên da mặt
• Tái phát: (bệnh cũ) lại tái phát sau một thời gian dài đã khỏi
• Ngự Y: Chức quan trông coi việc chữa bệnh trong cung vua

III. Gợi ý trả lời câu hỏi SGK

Câu 1 - Trang 154 SGK

Tìm những chi tiết nói lên lòng nhân ái của Lãn Ông trong việc ông chữa bệnh cho người phụ nữ?

Gợi ý trả lời: 

Đó là những chi tiết:

- Nghe tin con của người thuyền chài bị bệnh đậu nặng, Lãn Ông đã tự tìm đến thăm.

- Ân cần chăm sóc đứa bé suốt một tháng trời không ngại khổ, ngại bẩn.

- Ông không những không lấy tiền mà còn cho thêm gạo, củi.

Câu 2 - Trang 154 SGK

Điều gì thể hiện lòng nhân ái của Lãn Ông trong việc ông chữa bệnh cho người phụ nữ?

Gợi ý trả lời: 

Điều thể hiện lòng nhân ái của Lãn Ông trong việc chữa bệnh cho người phụ nữ là lương tâm và trách nhiệm của người thầy thuốc. Người phụ nữ chết không phải do ông gây ra nhưng ông tự buộc tội mình "như mắc phải tội giết người" và ông vô cùng ân hận. Lẽ ra, dù khuya bao nhiêu nêu ông đến khám và cho thuốc kịp thời thì chưa chắc người bệnh qua đời. Điều day dứt, ân hận đó xuất phát từ "y đức" của Hải Thượng Lãn Ông.

Câu 3 - Trang 154 SGK

Vì sao có thể nói Lãn Ông là một người không màng danh lợi?

Gợi ý trả lời: 

Có thể nói Lãn Ông là một người không màng danh lợi là vì: nhiều lần vua chúa vời ông vào cung, tiến cử vào chức Ngự y nhưng ông đã khéo léo từ chối.

Câu 4 - Trang 154 SGK

Em hiểu nội dung hai câu thơ cuối bài như thế nào?

Gợi ý trả lời: 

Theo em hiểu nội dung hai câu thơ:

"Công danh trước mắt trôi như nước

Nhân nghĩa trong lòng chẳng đổi phương".

Nghĩa là: Công danh không phải là cái tồn tại mãi, nó cũng sẽ trôi di như nước, cái mà chẳng đáng được coi trọng. Chỉ có nhân nghĩa là cái tồn tại mãi mãi, cái mới đáng trân trọng, đáng quý nhất ở đời.

*****

Sau khi tham khảo soạn bài tập đọc Thầy thuốc như mẹ hiền trên đây, hy vọng rằng các em có thể nắm được các quy tắc chính tả được tổng hợp trong bài. Bên cạnh đó giáo viên và phụ huynh học sinh có thể tham khảo tài liệu trên để hướng dẫn học sinh học tập.