Virus Nipah - Những đợt dịch và mối nguy hiểm
Virus Nipah đã từng gây ra những đợt bùng phát ở các nước là Malaysia, Singapore và gần đây nhất là Ấn Độ. Hiện tại, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nào mắc virus này, nhưng chúng ta cần hiểu biết về nó để phòng tránh hiệu quả.
Năm 1998-1999, Virus Nipah bùng phát lần đầu ở Malaysia và Singapore. Gần đây nhất, vi rút này đã bùng phát lần thứ tư tại Kerala, Ấn Độ trong vòng 5 năm qua. Mặc dù những đợt bùng phát thường chỉ ảnh hưởng đến các khu vực nhỏ, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 75%, và sự lây lan phức tạp có thể dẫn đến sự biến đổi gen và hình thành chủng mới.
Virus Nipah là gì?
Virus Nipah (NiV) là một loại vi rút RNA thuộc họ Paramyxoviridae, lần đầu được ghi nhận vào năm 1998 và công bố vào năm 1999. Vi rút này có thể lây truyền từ động vật sang người, từ thực phẩm bị nhiễm vi rút sang người hoặc từ người sang người. Bệnh do Virus Nipah có thể gây nhiễm trùng không triệu chứng, bệnh đường hô hấp cấp tính, viêm não và thậm chí tử vong.
Vật chủ và con đường lây truyền
Vật chủ tự nhiên của Virus Nipah là loài dơi ăn quả Pteropus. Vi rút này có thể lây sang các động vật khác như dê, cừu, ngựa, lợn, chó, mèo, và từ đó, nguy cơ lây nhiễm sang người sẽ cao hơn.
Virus Nipah lây truyền qua:
- Tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh hoặc dịch tiết của chúng (nước bọt, nước tiểu, máu).
- Tiêu thụ thực phẩm bị nhiễm vi rút như trái cây bị dơi nhiễm bệnh ăn dở, thịt động vật hoang dã.
- Tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh hoặc dịch tiết của họ (nước bọt, dịch tiết hô hấp, máu, nước tiểu).
- Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của động vật nhiễm bệnh.
Triệu chứng nhiễm Virus Nipah
Triệu chứng thường xuất hiện sau 4-14 ngày từ khi tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Ban đầu có thể là sốt, đau đầu, kèm theo triệu chứng đường hô hấp như ho, đau họng, khó thở, dễ gây nhầm lẫn với các bệnh khác. Khi bệnh tiến triển nặng, viêm não có thể gây mất phương hướng, rối loạn tâm thần, suy hô hấp, co giật, buồn ngủ và hôn mê.
Mức độ nguy hiểm
Virus Nipah có tỷ lệ tử vong cao (40%-75%) và người sống sót có thể chịu di chứng lâu dài như co giật, thay đổi tính khí. Có trường hợp xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng tiềm ẩn sau khi khỏi bệnh vài tháng hoặc vài năm.
Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán Virus Nipah thông qua xét nghiệm RT-PCR từ dịch mũi họng và kiểm tra kháng thể. Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, việc điều trị chủ yếu tập trung vào chăm sóc bệnh nhân, điều trị triệu chứng kết hợp nghỉ ngơi và dinh dưỡng. Một số liệu pháp đang được thử nghiệm như liệu pháp kháng thể đơn dòng.
Cách phòng tránh Virus Nipah
- Sát khuẩn tay thường xuyên hoặc rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc với động vật hoang, động vật ốm như dơi, lợn ốm.
- Tránh ăn trái cây mọc hoang, trái cây rụng, nhựa cây chà là…
- Người chăm sóc bệnh nhân cần bảo hộ, khử trùng cẩn thận.
- Tránh du lịch đến các khu vực có loài dơi mang Virus Nipah.
- Không ăn thịt động vật hoang dã như thịt dơi, mèo hoang.
Hiện chưa có thuốc đặc trị và vắc xin phòng bệnh do Virus Nipah, vì vậy mỗi người cần nâng cao ý thức phòng dịch để ngăn ngừa vi rút lây lan trong cộng đồng.