Vai trò của giống cây trồng? Những thành tựu chọn giống cây trồng

Khái niệm giống cây trồng

Giống cây trồnglà một quần thể cây trồng có thể phân biệt được với quần thể cây trồng khác thông qua sự biểu hiện ít nhất là một đặc tính và di truyền được cho đời sau; đồng nhất về hình thái, ổn định qua các chu kì nhân giống; có giá trị canh tác, giá trị sử dụng; bao gồm giống cây nông nghiệp, giống cây dược liệu, giống cây cảnh và giống nấm ăn.
Các khái niệm giống bản địa, giống nhập nội, giống lai.

- "Giống bản địa" hoặc "giống địa phương" là thuật ngữ trong địa lý sinh vật, chỉ đến một loài được định nghĩa có nguồn gốc (hoặc gốc gác địa phương) trong một khu vực nhất định hoặc hệ sinh thái, nếu chúng xuất hiện trong khu vực đó, do tiến hóa tự nhiên và không có sự can thiệp của con người.

- "Giống nhập nội" là loại cây trồng được nhập vào một quốc gia hoặc khu vực, nơi mà trước đó chúng chưa từng tồn tại. Nếu sau khi nhập nội, cây trồng này dễ dàng sinh trưởng trong điều kiện mới mà không làm thay đổi cấu trúc di truyền của chúng, thì người ta gọi đó là quá trình "tự nhiên hoá".

- "Giống lai" là giống được tạo ra thông qua phương pháp giao phối giữa các cá thể khác giống nhau, nhằm tạo ra con lai mang những đặc tính mới và cải thiện so với bố mẹ.

Vai trò của giống cây trồng

Cách 1:

Vai trò của giống cây trồng đối với trồng trọt:

- Giống cây trồng quy định năng suất và chất lượng cây trồng.

- Giống cây trồng tốt giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản

- Giống cây trồng tốt giúp tăng khả năng kháng sâu, bệnh, tăng khả năng chống chịu với các điều kiện bất lợi của môi trường

- Các giống cây trồng mới ngắn ngày còn giúp tăng vụ và thay đổi cơ cấu cây trồng, nhờ đó nâng cao sản lượng và giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích trồng trọt.
Cách 2:

Giống cây trồng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình trồng trọt, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của sản phẩm nông nghiệp. Cụ thể:

- Quy định năng suất và chất lượng cây trồng: Giống cây trồng đóng vai trò quyết định đặc tính và phẩm chất của cây trồng, từ đó ảnh hưởng đến giá trị thương mại và sử dụng của chúng.

- Tăng năng suất và chất lượng nông sản: Sự chọn lựa giống tốt giúp tăng cường năng suất và cải thiện chất lượng của nông sản, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

- Tăng khả năng kháng sâu, bệnh và chống chịu với điều kiện bất lợi: Giống cây trồng mới được nghiên cứu kĩ lưỡng với khả năng chống sâu bệnh, tăng khả năng đề kháng với các điều kiện môi trường bất lợi, giúp đảm bảo sự ổn định trong sản xuất.

- Tăng vụ và thay đổi cơ cấu cây trồng: Việc xuất hiện các giống mới có thời gian sinh trưởng ngắn có thể tăng cường khả năng đa vụ và thay đổi cơ cấu của cây trồng. Điều này không chỉ nâng cao hiệu suất sản xuất mà còn tối ưu hóa giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích trồng trọt.

Qua đó, vai trò của giống cây trồng không chỉ là quyết định mặt sinh học của nông sản mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp.

Thành tựu chọn giống cây trồng

Cho đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã tạo ra hàng trăm loại cây trồng mới. Nhờ áp dụng các quy luật di truyền - biến dị, kết hợp với các phương pháp phân tử và tế bào, người ta đã rút ngắn thời gian tạo ra loại cây mới và phát triển những đặc tính quý giá mà phương pháp chọn giống truyền thống chưa thể đạt được.

Thành tựu đáng chú ý nhất nằm trong lĩnh vực chọn giống lúa ngô và đậu tương. Trong quá trình chọn giống cây trồng, có 4 phương pháp chính được sử dụng.

1. Gây đột biến nhân tạo

a) Gây đột biến nhân tạo và lựa chọn cá thể để tạo ra giống mới

Đối với lúa: Bằng cách chọn lọc cá thể từ những cá thể đột biến xuất sắc, đã tạo ra các giống lúa có hiệu suất cao như giống lúa DT10, lúa có tài nguyên đột biến, và lúa nếp thơm TK106. Cũng đã tạo ra các giống lúa tẻ cho gạo có mùi thơm như giống gạo đột biến tám thơm (năm 2000), và gạo cho cơm dẻo và thơm như KML-g, DT33, VLD95_19.
Đối với đậu tương: Giống đậu tương DT55 (năm 2000) được tạo ra bằng cách xử lý đột biến giống đậu tương DT74, có thời gian sinh trưởng rất ngắn (trong vụ xuân: 96 ngày, vụ hè: 87 ngày), chống đổ và chịu rét khá tốt, hạt to, màu vàng.

Đối với lạc: Giống lạc V79 được tạo ra bằng cách chiếu xạ tia X vào hạt giống lạc bạch sa, sinh trưởng mạnh mẽ, hạt to trung bình và đều, vỏ quả dễ bóc, tỉ lệ nhân/quả đạt 74%, hàm lượng protein cao (24%), và tỉ lệ dầu đạt 24%.

Đối với cà chua: Giống cà chua hồng lan được tạo ra từ thể đột biến tự nhiên của giống cà chua Ba Lan trắng.

b) Kết hợp giữa lai hữu tính và xử lý đột biến

Giống lúa A20 (năm 1994) được tạo ra bằng lai giữa hai dòng đột biến: H20xH30.

Giống lúa DT16 (năm 2000) được tạo ra bằng lai giữa giống DT10 với giống lúa đột biến A7q-

Giống lúa DT21 (năm 2000) được tạo ra bằng lai giữa giống lúa nếp 415 với giống lúa đột biến ĐV2 (từ giống lúa Nếp cái hoa vàng).

Giống lúa Xuân số 10 là kết quả xử lý bằng hoá chất DMS 0,02% trên đời F1 của tổ hợp lai kép (NN8/Xuân/Pelital), với năng suất 61.8 tạ/ha.

c) Lựa chọn giống bằng cách chọn dòng tế bào xôma có biến dị hoặc đột biến xôma

Giống lúa DR2 (năm 2000) được tạo ra từ dòng tế bào xôma biến dị của giống CR203. Dòng này được tách và tái sinh thành cây. Giống lúa DR-, có độ đồng đều rất cao, chịu khô hạn tốt, năng suất trung bình đạt 45 - 50 tạ/ha.

Giống táo đào vàng (năm 1998) được tạo ra bằng xử lý đột biến định sinh trưởng cây non của giống táo Gia Lộc. Cho quả to (30 — 35 quả/kg), mã quà đẹp, có màu vàng da cam, ăn giòn, ngọt và có vị thơm đặc trưng, năng suất đạt 40 - 45 tấn ở năm thứ 3.

2. Lai hữu tinh đế tạo biến dị tổ hợp hoặc chọn lọc cá thể từ các giống hiện có

a) Tạo biến dị tổ hợp

Người ta đã kết hợp giống lúa DT10, có tiềm năng năng suất cao, với giống lúa OMgo, có hạt gạo dài và mịn, tạo ra giống lúa DT17. Giống này tận dụng những ưu điểm của cả hai giống lúa được nêu trên.

b) Chọn lọc cá thể

Giống cà chua P375 (năm 1990) được tạo ra thông qua phương pháp chọn lọc cá thể từ giống cà chua Đài Loan, phù hợp cho vùng thâm canh.

Giống lúa CR203 (năm 1985) được phát triển bằng cách chọn lọc cá thể từ nguồn gen lúa chống rầy nâu được nhập từ Viện Lúa Quốc tế. Giống này có khả năng chống rầy, năng suất cao, trung bình đạt 45 - 50 tạ/ha, và khi thâm canh tốt, có thể đạt tới 65 tạ/ha.

Giống đậu tương AK02 (năm 1987) được tạo ra bằng phương pháp chọn lọc cá thể từ giống đậu tương vàng Mường Khương.

3. Tạo giống ưu thế lai (ở F1)

Ngô lai đại diện cho một tiến bộ kỹ thuật nổi bật trong thế kỷ XX. Quá trình phát triển giống ngô lai bao gồm việc tạo ra dòng tự thụ phấn (dòng thuần), thử nghiệm khả năng lai với các dòng thuần khác, xác định tổ hợp lai ưu tú, sản xuất thử, và cuối cùng giới thiệu vào quy trình sản xuất.

Giống ngô lai LVN10 thuộc nhóm giống ngô dài ngày, được tạo ra thông qua quá trình lai giữa hai dòng thuần (lai đơn) với thời gian sinh trưởng 125 ngày. Giống này chịu hạn, chống đô, và kháng sâu bệnh tốt, có thể đạt năng suất 8-12 tấn/ha. Trong cùng nhóm, còn có các giống LVN98 và HQ2000.

Giống ngô lai LVN4 đại diện cho nhóm trung ngày, có khả năng thích ứng rộng, đạt được năng suất 8-10 tấn/ha. Nhóm này còn bao gồm các giống LVN12 và LVN31 (giống lai kép).

Giống ngô lai LVN20 là giống lai đơn ngắn ngày, chống đổ tốt, phù hợp với vụ đông xuân trên đất lầy thụt, có thể đạt 6-8 tấn/ha. Cùng nhóm, có các giống LVN24 và LVN25.

Các nhà chọn giống cây trồng ở Việt Nam đã phát triển một sổ giống lúa lai (F1) với "năng suất cao, chất lượng đảm bảo," đóng góp vào việc tăng sản lượng gạo và giảm chi phí nhập giống từ nước ngoài.

4. Tạo giống đa bội thể

Giống dâu số 12 là giống dâu tam bội (3n), được tạo ra thông qua quá trình lai giữa thể tứ bội (từ giống dâu Bắc Ninh) và giống lưỡng bội (2n). Đặc điểm nổi bật của giống dâu số 12 là bản lá dày, màu xanh đậm, thịt lá nhiều, đồng thời có khả năng ra rễ mạnh mẽ và tỉ lệ sống cao. Năng suất trung bình của giống này là 29,7 tấn/ha/năm, và trong điều kiện thâm canh, có thể đạt đến 40 tấn/ha/năm.

Vậy là trên đây đã giải đáp câu hỏi về Vai trò của giống cây trồng? Những thành tựu chọn giống cây trồng đã đạt được trong chương trình học của các em. Chúc các em học tốt.

Lưu ý: Lời giải chỉ mang tính chất tham khảo, các em cần lựa chọn và phân tích để đưa ra câu trả lời chính xác cho bản thân.