Nhịp là gì?
Nhịp (hay trường canh, tiết nhịp; tiếng Anh: bar, measure) là những khoảng cách thời gian được chia đều trong tác phẩm âm nhạc. Trong ký âm, nhịp được định ra bởi vạch nhịp và ô nhịp. Ô nhịp là một phần của khuông nhạc được xác định bởi số phách cho trước; mỗi phách ứng với một hình nốt cụ thể. Về hình thức, mỗi ô nhịp được giới hạn bởi các vạch nhịp.
Thường thì các ô nhịp (không xét ô đầu và ô cuối tác phẩm) có tổng giá trị trường độ của các hình nốt và dấu lặng là bằng nhau, dù về mặt thị giác chúng có thể dài ngắn khác nhau. Trong phương pháp ký hiệu nhạc hiện đại, số phách trong mỗi ô nhịp được quy định ngay từ đầu bản nhạc bởi tử số của số chỉ nhịp, còn mẫu số của số chỉ nhịp thì chỉ giá trị của một phách.
Hình thức và chức năng của vạch nhịp
Về hình thức, ô nhịp được phân định bởi các đoạn thẳng đứng vạch trong khuông nhạc, và những vạch đó được gọi là vạch nhịp hoặc gạch nhịp (barline). Có hai loại vạch nhịp:
- Vạch nhịp gồm một đoạn thẳng thì gọi là vạch nhịp đơn, có chức năng phân giới từng ô nhịp trong tác phẩm.
- Vạch nhịp gồm hai đoạn thẳng thì gọi là vạch nhịp đôi hoặc vạch nhịp kép. Có hai tiểu loại vạch nhịp kép: vạch nhịp kép có hai nét như nhau và vạch nhịp kép có một nét nhạt, một nét đậm.Tiểu loại thứ nhất có chức năng kết đoạn hoặc kết lại một phần để sang đoạn mới hoặc phần mới, thay đổi loại nhịp, thay đổi khóa nhạc, ngăn cách các chồng âm hoặc hợp âm. Tiểu loại thứ hai có chức năng kết thúc tác phẩm, có thể đi kèm dấu nhắc lại (repeat sign) hoặc dấu hồi (dấu Segno).
Nhịp lấy đà là gì?
Nhịp lấy đà là ô nhịp đầu tiên trong các bài hát hoặc các bản nhạc không đủ số phách theo số chỉ nhịp quy định. Ở cuối cùng của tác phẩm cũng sẽ có ô nhịp mà số phách không đủ theo số chỉ nhịp quy định. Khi đó, phách trong ô nhịp cuối cộng phách trong ô nhịp lấy đà sẽ là số phách đủ.
Đặc điểm của ô nhịp lấy đà
Trong bản nhạc mà có ô nhịp lấy đà khi kết thúc sẽ không đủ phách. Tổng số phách của nhịp lấy đà và ô nhịp cuối sẽ là phách đủ theo số chỉ nhịp.
Nếu bạn thêm dấu lặng vào ô nhịp lấy đà. Hình thức là ô nhịp đủ số phách, nhưng bản chất nó vẫn là ô nhịp lấy đà.
Nhiều tác phẩm, đặc biệt là ca khúc có nhịp lấy đà nhưng kết thúc vẫn đủ trường độ. Duy nhất chỉ có nhịp lấy đà là có thể thiếu trường độ.
Ví dụ về nhịp lấy đà
Trong bài Suối tình yêu vô tận, nhịp lấy đà đã làm đủ phách bằng 1 dấu lặng đen. Tuy nhiên, đây vẫn là ô nhịp lấy đà.
Trong bài Chính chúa đã an bài mọi sự, nhịp lấy đà chỉ có 1 phách.
