MỤC LỤC NỘI DUNG
- 1. Tổng quan về đới nóng
- 2. Môi trường xích đạo ẩm là gì?
- 3. Môi trường xích đạo ẩm có những đặc điểm gì?
- 4. Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất nông nghiệp ở khu vực môi trường xích đạo ẩm?
Môi trường xích đạo ẩm là một trong bốn môi trường phổ biến của đới nóng, là thuật ngữ đã khá quen thuộc, nó được nhắc tới nhiều trên các chương trình về tự nhiên và cả trong giáo trình địa lý các cấp học. Vậy môi trường xích đạo ẩm có những đặc điểm gì?
1. Tổng quan về đới nóng
Vị trí
Đới nóng nằm giữa chí tuyến Bắc và Nam, kéo dài liên tục từ Tây sang Đông tạo thành một vành đai bao quanh Trái Đất.
Đặc điểm
- Có nhiệt độ cao, gió Tín phong Đông Bắc và Tín phong Đông Nam thổi quanh năm từ hai dải áp cao chí tuyến về phía Xích đạo.
- Chiếm một phần lớn diện tích đất nổi trên Trái Đất, có giới động vật & thực vật hết sức đa dạng, phong phú. Có đến 70% số loài cây và chim, thú trên Trái Đất sinh sống ở rừng rậm đới nóng
- Là khu vực đông dân, tập trung nhiều nước đang phát triển trên thế giới : Singapore, Brasil, Malaysia,…
- Đới nóng gồm có 4 kiểu môi trường: Môi trường xích đạo ẩm, môi trường nhiệt đới gió mùa, môi trường nhiệt đới, môi trường hoang mạc.
2. Môi trường xích đạo ẩm là gì?
Khí hậu xích đạo hay còn được gọi là khí hậu rừng xích đạo ẩm là một kiểu khí hậu với những đặc trưng là nhiệt độ cao, lượng mưa dồi dào, không khí hội tụ, đi lên tạo ra hoạt động giông bão đối lưu với lượng mưa nhiều nhất xảy ra vào chiều muộn hoặc đầu giờ tối khi khí quyển dễ bị giông bão nhất. Lượng mưa ở mức trên 2000 mm mỗi năm.
Rất hiếm khi thấy gió xuất hiện, ngoại trừ khi xảy ra các cơn giông hay bão có liên quan tới áp thấp cục bộ, đất bị rửa trôi để lộ ra những lớp đất có nguồn gốc từ đá ong màu đỏ. Các khoáng chất hòa tan khác cũng bị rửa trôi theo mưa, bởi vậy nên đất đai trong khu vực này không được giàu dinh dưỡng, khí hậu xích đạo được ký hiệu là Af trong phân loại khí hậu.
3. Môi trường xích đạo ẩm có những đặc điểm gì?
Vị trí môi trường xích đạo ẩm nằm trong khoảng vĩ tuyến 5°B đến 5°N.
Lượng mưa trung bình năm từ 1500 đến 2500mm, mưa gần như diễn ra quanh năm, càng gần xích đạo càng mưa nhiều.
Độ ẩm trung bình cao trên 80% nên không khí vo cùng ẩm ướt, ngột ngạt.
Chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng cao nhất và thấp nhất rất nhỏ (chỉ khoảng 3°C), tuy nhiên sự chênh lệch giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm lại lên tới 10°C, biên độ nhiệt cũng tương đối cao khoảng 30 độ.
Các khu vực khí hậu xích đạo ẩm khác nằm ngoài biên độ thông thường của đới hội tụ liên chí tuyến (ITCZ) – ở ven biển Madagascar, ven biển phía đông nam Brazil, và phần lớn ở Trung Mỹ và miền tây Colombia, nơi gió mậu dịch thổi quanh năm vào bờ.
Ở những khu vực này, gió mậu dịch thổi tới gặp phải các đường bờ biển được hỗ trợ bởi các hàng rào núi, kích thích sự hình thành lượng mưa do không khí nhiệt đới ấm. Một trong số những khu vực này cũng có thể nhận được lượng mưa từ các nhiễu động nhiệt đới, bao gồm cả xoáy thuận nhiệt đới.
Nắng nóng và mưa nhiều tạo điều kiện thuận lợi cho rừng rậm phát triển và xanh tốt quanh năm. Rừng có nhiều loại cây mọc thành nhiều tầng, nhiều tán, cao khoảng 40-50m, vô cùng rậm rạp và có nhiều loài chim thú sinh sống.
Ở vùng cửa sông, ven biển lầy bùn có rừng ngập mặn. Khí hậu xích đạo thường có ở những vùng mà vĩ tuyến cách đường xích đạo khoảng 10 độ về phía Nam và Bắc. Nó xuất hiện hầu hết ở phần lớn các quốc gia tiếp giáp với xích đạo là khu vực của châu Phi, Tây Nam Ấn Độ, miền nam Đông Nam Á, một phần miền Đông Trung Mỹ và Bắc Nam Mỹ, miền Nam Venezuela, Đông Nam và các thung lũng thấp bên trong Colombia và Tây Bắc Ecuador,….
4. Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất nông nghiệp ở khu vực môi trường xích đạo ẩm?
Thuận lợi
- Do nhiệt độ và độ ẩm cao nên cây trồng phát triển quanh năm, có thể gối vụ, xen canh và thâm canh nhiều loại cây
- Nhiệt ẩm dồi dào tạo điều kiện cho sinh vật sinh trưởng và phát triển thuận lợi
Khó khăn
- Khí hậu nóng ẩm tạo điều kiện cho côn trùng, sâu bọ, dịch bệnh phát triển gây hại cho cây trồng và gia súc
- Lượng mưa tập trung vào một mùa làm tăng cường xói mòn đất và gây lũ lụt
- Mùa khô kéo dài dễ gây hạn hán
- Canh tác không hợp lý dẫn đến đất bị thoái hoá nhanh
5. So sánh môi trường xích đạo ẩm và môi trường nhiệt đới
Giống nhau- Là nơi có dân số tập trung đông
- Nhiệt độ trung bình năm luôn cao hơn 20°C và biên độ nhiệt cao
- Thuận lợi trồng được nhiều loại cây lương thực như ngô, lúa… và cây công nghiệp được phát triển mạnh ở nơi này
*Môi trường xích đạo ẩm:
- Nóng quanh năm, nhiệt độ dao động từ 25-28°C.
- Biên độ nhiệt khoảng 3° cùng độ ẩm lớn hơn 80%
- Có lượng mưa từ 1500-2500mm, mưa quanh năm tạo điều kiệ cho rừng rậm xanh quanh năm phát triển
- Càng gần chí tuyến biên độ nhiệt càng tăng, trong một năm có 2 lần mặt trời lên thiên đỉnh.
- Cảnh quan: thảm thực vật là rừng rậm xanh mát quanh năm, nhiều tầng, nhiều loại cây khác nhau và nhiều chim thú sinh sống.
- Nhiệt độ nóng lớn hơn 20°C
- Lượng mưa trung bình từ 500-1500mm, tập trung theo mùa. Có thời kì khô hạn kéo dài từ tháng 3 đến tháng 9, có rừng xavan và hoang mạc được mở rộng.
- Càng gần chí tuyến biên độ nhiệt càng tăng, trong một năm có 2 lần mặt trời lên thiên đỉnh.
- Cảnh quan: bán hoang mạc, trùng thưa, xa-van…