Câu hỏi
Câu chủ đề là gì?
A. Là câu quan trọng nhất trong đoạn văn
B. Là câu đứng đầu đoạn văn
C. Là câu mang ý chung , ý khái quát của toan đoạn văn
D. Là câu đứng cuối đoạn văn
Đáp án: C.
Giải thích
Khái niệm câu chủ đề
Câu chủ đề là câu mang nội dung khái quát, thể hiện ý chính (chủ đề) của đoạn văn; bao giờ cũng là câu đầy đủ thành phần và thường tương đối ngắn gọn.
Câu chủ đề cũng có thể gồm hai câu trở lên, gọi là câu chủ đề ghép:
- Câu chủ đề ghép liền: các câu đứng cạnh nhau
- Câu chủ đề ghép dãn cách: đầu đoạn - cuối đoạn.
Ví dụ 1: Vấn đề trong sáng là khá phức tạp. Quan niệm về sự trong sáng cũng như quan niệm về dân tộc, khơng phải là một cái gì tuyệt đối cố định. Có sự trong sáng quay lại sau, lấy cha ông làm mẫu mực tuyệt đối, nhưng cũng có sự trong sáng nhìn ra trước, mở đường đi cho con cháu mai sau. Có sự trong sáng dân tộc hẹp hòi, chỉ biết say mê ngắm nhìn dân tộc mình, nhưng có sự trong sáng đặt dân tộc mình là một bộ phận của nhân loại. Có sự trong sáng động và trong sáng tĩnh, trong sáng giàu và trong sáng nghèo.
→ Trong ví dụ này câu chủ đề là 2 câu đầu. (Vấn đề trong sáng là khá phức tạp. Quan niệm về sự trong sáng cũng như quan niệm về dân tộc, khơng phải là một cái gì tuyệt đối cố định.)
Ví dụ 2: Tiếng cười trong truyện tiếu lâm Việt Nam mang rất nhiều cung bậc khác nhau. Tiếng cười ở mảng truyện về người nông dân chủ yếu để giải thoát buồn phiền, mệt nhọc nên cung bậc cười thật vô tư, thoải mái. Ở mảng truyện về tầng lớp tiểu thương, trí thức rởm như thầy đồ, thầy lang, thầy cúng, thầy bói,… lại là tiếng cười chế diễu, đả kích. Cịn ở mảng truyện về bọn cường hào, quan lại, tiếng cười trở nên quyết liệt, mạnh mẽ, không khoan nhượng. Phải nói là các cung bậc cười trong truyện tiếu lâm thật phong phú, đa dạng, tiếng cười vừa để giáo dục con người, vừa để cười cho sảng khoái, để tồn tại, để phấn đấu cho cuộc đời tốt đẹp hơn.
→ Trong ví dụ này câu chủ đề là câu đầu và câu cuối đoạn văn. (Tiếng cười trong truyện tiếu lâm Việt Nam mang rất nhiều cung bậc khác nhau.... Phải nói là các cung bậc cười trong truyện tiếu lâm thật phong phú, đa dạng, tiếng cười vừa để giáo dục con người, vừa để cười cho sảng khoái, để tồn tại, để phấn đấu cho cuộc đời tốt đẹp hơn.)
Cách viết câu chủ đề
Câu chủ đề thường là một câu, có độ dài không lớn so với các câu khác trong đoạn văn.
Câu chủ đề thường nằm ở đâu?
Về vị trí, câu chủ đề có để đúng đầu đoạn văn, cũng có thể đúng cuối đoạn văn.
Bài tập về câu chủ đề
Bài 1. Tìm câu chủ đề của đoạn văn sau?
Cái đẹp của Hạ Long trước hết là sự kì vĩ của thiên nhiên. Trên một diện tích hẹp mọc lên hàng nghìn đảo nhấp nhô khuất khúc như rồng chầu phượng múa. Đảo có chỗ sừng sững chạy dài như bức tường thành vững chãi, ngăn khơi với lộng, nối mặt biển với chân trời. Có chỗ đảo dàn ra thưa thớt, hòn này với hòn kia biệt lập, xa trông như quân cờ bày chon von trên mặt biển. Tùy theo sự phân bố của đảo, mặt vịnh Hạ Long lúc toả mênh mông, lúc thu hẹp lại thành ao, thành vũng, lúc bị kẹp giữa hai triền đảo như một dòng suối, lúc uốn quanh chân đảo như dải lụa xanh.
Trả lời:
Câu chủ đề của đoạn văn: Cái đẹp của Hạ Long trước hết là sự kì vĩ của thiên nhiên.
Bài 2. Xác định câu chủ đề của đoạn văn sau?
Hằng năm, cứ đến mùa xuân, quê em lại tưng bừng mở hội đua thuyền trên sông Hồng. Sáng hôm ấy, hai bên bờ sông suốt đường đua dài 1000m, kẻ khua trống, người thổi kèn tàu, đông vui và náo nhiệt. Đường đua bắt đầu ở một khúc đầu làng em. Dưới sông năm con thuyền đua đã xếp thành hàng ngang ở vạch xuất phát. Trên thuyền, các tay đua là những thanh niên khỏe mạnh ngồi thành hàng, tay lăm lăm mái chèo. Mỗi đội có một màu áo khác nhau. Đến giờ xuất phát, kèn trống nôi lên thì các chiếc thuyền lao nhanh vun vút về đích. Hai bên bờ sông tiếng hò reo, cổ vũ của người xem làm náo động cả một khúc sông. Đội làng em đã về đích trước tiên. Cuối hội là phần trao giải thưởng, ai cũng có mặt đông đủ để chúc mừng các tay đua.
Trả lời:
Câu chủ đề của đoạn văn là: Hằng năm, cứ đến mùa xuân, quê em lại tưng bừng mở hội đua thuyền trên sông Hồng.
Bài 3. Xác định câu chủ đề của đoạn văn sau?
Những ngày hè đi bên bờ Hạ Long, Bãi Cháy hoặc Tuần Châu,… ta có cảm giác như đi trước cửa gió. Ngọn gió lúc êm ả như ru, lúc phần phật như quạt, mang cái trong lành, cái tươi mát của đại dương vào đất liền. Trong tiếng gió thổi, ta nghe tiếng thông reo, tiếng sóng vỗ, tiếng ve ran và cả tiếng máy, tiếng xe, tiếng cần trục từ trên các tầng thang, bến cảng vọng lại.
Trả lời:
Câu chủ đề của đoạn văn là: Những ngày hè đi bên bờ Hạ Long, Bãi Cháy hoặc Tuần Châu,… ta có cảm giác như đi trước cửa gió.
Bài 4. Đọc các đoạn văn dưới đây và trả lời câu hỏi.
Đoạn 1
Mọi người bắt tay vào việc chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ. Người thì xén bớt cỏ để làm sân nhảy, người thì kê ghế dài xung quanh bãi cỏ đã xén gọn. Bên này, hai bạn nhanh nhẹn nhất đang dựng một cái lầu để biểu diễn nhạc. Bên kia, mười tay đàn xuất sắc đã lập thành một dàn nhạc và chơi thử ngay tại chỗ.
(Theo Ni-cô-lai Nô-xốp)
Đoạn 2
Những bác ong vàng cần cù tìm bắt từng con sâu trong ngách lá. Kia nữa là họ hàng nhà ruồi trâu có đuôi dài như đuôi chuồn chuồn, đó chính là những “hiệp sĩ” diệt sâu róm. Lại còn những cô cậu chim sâu ít nói, chăm chỉ. Những bác cóc già lặng lẽ, siêng năng. Tất cả đều lo diệt trừ sâu bọ để giữ gìn hoa lá.
(Theo Vũ Tú Nam)
Tìm câu nêu ý chính của mỗi đoạn. Câu đó nằm ở vị trí nào trong đoạn?
Trả lời:
Câu nêu ý chính trong 2 đoạn:
- Đoạn 1: “Mọi người bắt tay vào việc chuẩn bị cho cuộc khiêu vũ.”. Câu này ở đầu đoạn văn.
- Đoạn 2: “Tất cả đều lo diệt trừ sâu bọ để giữ gìn hoa lá.”. Câu này ở cuối đoạn văn.
Tham khảo thêm bài tập Luyện từ và câu: Câu chủ đề của đoạn văn