Dàn ý chi tiết phân tích nhân vật Mã Giám Sinh
I. Mở bài
- Trong Truyện Kiều, bên cạnh những nhân vật quân tử là bộ mặt xấu xa của phường buôn thịt mà Mã Giám Sinh là một kẻ đại diện.
- Đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều đã phơi bày bộ mặt đê tiện của tên buôn người Mã Giám Sinh.
II. Thân bài
1. Mã Giám Sinh: một kẻ xấu xa, giả dối, vô học
a. Lai lịch bất minh
- Cái tên chung chung, không rõ ràng. Giám Sinh không phải là tên, đó là một từ để chỉ người học trò học Nho giáo thời xưa. Trong một vài thời đại nhất định, đây là một chức danh có thể mua được bằng tiền. Qua cái tên, ta không biết gì nhiều về nhân vật.
- Quê quán mập mờ, khuất tất. Nguyễn Du đã khéo léo vạch trần sự giả dối của Mã Giám Sinh, ông giới thiệu hắn là “viễn khách”.
-> Có sự mâu thuẫn trong lời nói của Mã Giám Sinh và lời giới thiệu của mụ mối, “viễn khách” mà sao “cũng gần”? Sự thật là Mã Giám Sinh đã dối trá về quê quán của mình: Quê Lâm Tri mà lại nói thành Lâm Thanh.
=> Ở Mã Giám Sinh, những thông tin ban đầu, cơ bản nhất về một con người như tên tuổi, quê quán đều có dấu hiệu bất minh, dối trá. Đây không phải là một con người đáng tin cậy.
b. Lời nói xấc xược
- Nguyễn Du tiếp tục, một cách khéo léo, hé lộ bản chất vô học của Mã Giám Sinh qua những câu trả lời của hắn:
“Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh”
Hỏi quê, rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần.”
+ Nhịp thơ ngắn, chia nhỏ nhiều lần (2/1/3, 2/1/3/2) kết hợp với điệp cấu trúc “Hỏi… rằng…” cho người đọc hình dung được cách thức trả lời các câu hỏi của Mã Giám Sinh, nhát ngừng, cộc lốc.
+ Câu trả lời của Mã Giám Sinh thể hiện rõ sự bất kính: Không thưa gửi, nói trống không thể hiện sự vô văn hóa trong giao tiếp với người bề trên.
c. Ngoại hình bảnh bao, chải chuốt
“Quá niên trạc ngoại tứ tuần
Mày râu nhẵn nhụi áo quần bảnh bao”
+ Hai câu thơ có sự tương phản: câu lục hoàn toàn là từ Hán Việt; câu bát hoàn toàn là từ thuần Việt. Câu lục có sắc thái trang trọng. Câu bát có sắc thái bình dị. Ở đây, Nguyễn Du chủ ý tô đậm sự tương phản giữa tuổi tác của Mã Giám Sinh (trạc ngoài bốn mươi) và vẻ bên ngoài không phù hợp với với độ tuổi ấy.
+ Đây chính là thủ pháp nâng và hạ của trào phúng: Dùng cái trang trọng để nói về độ tuổi (chính là nâng), để bóc trần vẻ ngoài lố lăng, không phù hợp, cái trang trọng cần có của độ tuổi càng được tô đậm, thì cái lố bịch của ngoại hình càng hiện lên đậm nét.
+ Vẻ ngoài của Mã Giám Sinh là ngoại hình bảnh bao, trau chuốt, cố làm cho trẻ hơn độ tuổi: “Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao”. Mày râu chính là một chuẩn mực thẩm mỹ của người xưa khi đánh giá một người đàn ông. Không phải ngẫu nhiên mà người đàn ông được gọi là “đấng mày râu”, hay “tu mi nam tử”. Ca dao: “Đàn ông không có râu bất nghì”.Theo chuẩn mực thẩm mỹ người xưa, mày râu của người đàn ông chính là biểu tượng cho nhân, nghĩa là dấu hiệu của bậc đại trượng phu. Nguyễn Du tả Từ Hải, một đấng anh hùng là “Râu hùm, hàm én, mày ngài”. Mã Giám Sinh đối lập hoàn toàn với tất cả chuẩn mực ấy, mày râu nhẵn nhụi (trong quan niệm của người xưa) là dung mạo của kẻ tiểu nhân, không đàng hoàng.
d. Hành động vô phép
- Bản chất vô lại, lố lăng của Mã Giám Sinh được thể hiện cụ thể nhất qua hành động của hắn.
+ Đầu tiên, Nguyễn Du tả: “Trước thầy sau tớ lao xao”. Từ láy “lao xao” tạo cảm giác nhốn nháo, mất trật tự, vô kỷ luật, hoàn toàn không phù hợp với sự trang nghiêm, lịch sự cần có của một buổi lễ vấn danh.
+ Kế tới, Nguyễn Du để cho họ Mã “Ghế trên ngồi tót sỗ sàng”, thể hiện đỉnh cao của sự vô phép. Phó từ “tót” đặc tả tư thế ngồi của Mã Giám Sinh, cộc cằn, xấc xược, ngang ngược. Nguyễn Du đã nhận xét rất xác đáng về hành động này: “sỗ sàng”. Đây là sự thiếu lịch sự, vô phép tắc của một kẻ vô học. Ngoài ra, đó còn là thái độ hợm của, khinh người của một kẻ cậy tiền.
* Nhận xét:
- Bằng bút pháp tả thực, Nguyễn Du đã khéo léo từng bước bóc trần bản chất vô lại của Mã Giám Sinh, từ thông tin cơ bản cho đến diện mạo, lời nói, hành động. Hai chữ Giám Sinh chỉ là cái mác vô nghĩa: Đó không phải là thái độ, hành động của người có học, càng không phải là thái độ, hành động của một người đến làm lễ vấn danh.
2. Mã Giám Sinh: một kẻ buôn người
- Từ việc lột trần cái mác Giám Sinh, Nguyễn Du còn tiến đến một bước cao hơn trong việc xây dựng nhân vật: làm bật lên bản chất con buôn của Mã Giám Sinh. Mã Giám Sinh chính là hạng người đồi bại trong xã hội xưa, sống bám vào các kĩ viện, lừa các cô gái lương thiện vào chốn thanh lâu để chúng chuộc lợi về bọn “buôn thịt bán người”.
a) Tâm lý con buôn
“Đắn đo cân sắc cân tài
Ép cung cầm nguyệt, thử tài quạt thơ
Mặn nồng một vẻ một ưa,
Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu”
- Vẻ ngoài, việc người con gái trình diễn tài nghệ của mình cho người đến xem mắt là rất bình thường. Nhưng Nguyễn Du đã khéo léo chỉ ra cho người đọc, đây thực chất là một cuộc buôn bán, thông qua từ chỉ hành động của con buôn: “cân”, “ép”, “thử”. Tâm lý con buôn cũng được thể hiện rất sắc sảo: “Đắn đo” - “bằng lòng” – tùy cơ dặt dìu” => Chọn lựa kĩ càng, suy tính lợi nhuận.
b) Lời nói con buôn
- Mã Giám Sinh học đòi nói những lời lẽ rất hoa mỹ, bỏng bảy:
“Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều”
Sinh nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?”
Nhưng tiềm thức của một con buôn vẫn hiện trên con chữ. Chữ “mua” và “bao nhiêu” đã tố cáo hắn. Lời lẽ hoa mỹ thực chất chỉ là một lời hỏi giá.
c) Hành động con buôn
- Và cuối cùng là việc mặc cả:
“Cò kè bớt một thêm hai
Giờ lâu ngã giá vâng ngoài bốn trăm”
+ Từ láy “cò kè” đã cho thấy bản tình bần tiện, chuộc lợi của Mã Giám Sinh.
+ Nhịp thơ ngắn: 2/2/2 (hoặc 1/1/1/1/1/1) tạo cảm giác thời gian kéo dài, mệt mỏi, chán chường. Cuộc ngã giá càng kéo dài, nhân phẩm của Kiều càng bị chà đạp, giá trị của Kiều càng bị xúc phạm.
* Tổng kết
- Bằng bút pháp hiện thực với những tương phản, nghịch lý, Nguyễn Du đã xây dựng buổi lễ vấn danh của Mã Giám Sinh như một sấn khấu bi - hài kịch.
+ Hài vì: Mã Giám Sinh xuất hiện như một tên hề, một kẻ vô lại dưới lớp mặt nạ người có học thức, hành động, cử chỉ, lời nói đều nghịch ngạo, lố lăng, nực cười. Nguyễn Du đã bóc trần không khoan nhượng bản chất xấu xa, tiểu nhân của Mã Giám Sinh, đồng thời cho người đọc thấy được bản chất con buôn của hắn.
+ Bi vì: Lễ vấn danh thực chất chính là một cuộc mua bán, mà món hàng ở đây chính là Thúy Kiều. Người tới dạm hỏi thực chất là con buôn, được thế nên vô phép, lấn lướt chủ nhà. Gia đình Vương viên ngoại, chính là người bán, phải nhún nhường, chịu thiệt. Ở đây thể hiện giá trị nhân đạo xót thương và phẫn nộ: giá trị sắc, tài của con người nay bị chà đạp đến tận cùng.
- Nguyễn Du đã rất sắc sảo khi sử dụng một loạt các tương phản để khai thác mâu thuẫn trong nhân vật, nhằm bộc lộ bản chất giả trá, xấu xa của Mã Giám Sinh: tương phản giữa “viễn khách” – cũng gần, giữa ngoại hình – tuổi tác, giữa danh xưng tao nhã – hành động vô học, giữa vẻ ngoài kẻ đến dạm hỏi – bản chất của kẻ buôn người.
III. Kết bài
- Nội dung: Bằng nghệ thuật tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ đối thoại để khắc họa tính cách nhân vật, bóc trần bản chất xấu xa, đê tiện của Mã Giám Sinh. Qua đó lên án những thế lực tàn bạo đã chà đạp lên tài sắc và nhân phẩm của người phụ nữ.
- Nghệ thuật:
+ Sử dụng hình ảnh tương trưng, ước lệ.
+ Dùng bút pháp tả thực để khắc họa, miêu tả và xây dựng nhân vật.
Bài văn mẫu hay phân tích Mã Giám Sinh trong Mã Giám Sinh mua Kiều
Người ta đã nói nhiều về tài miêu tả nhân vật của Nguyễn Du. Trong Truyện Kiều, dù là nhân vật chính diện hay phản diện đều rất sinh động. Chỉ bằng một vài nét chấm phá nhân vật của ông hiện ra trước mắt người đọc một cách cụ thể cả ngoại hình lẫn nội tâm. Đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều đã phần nào chứng minh tài năng miêu tả nhân vật của Nguyễn Du. Chân tướng tên buôn thịt bán người Mã Giám Sinh cứ lộ dần qua màn kịch ngắn này.
Mã Giám Sinh xuất hiện với tư cách là một “viễn khách". “Viễn khách" là người khách từ phương xa đến. Ngay từ đầu người khách từ phương xa đến này đã có một chút đáng ngờ:
Hỏi tên, rằng: “Mã Giám Sinh’’
Hỏi quê, rằng: “Huyện Lâm Thanh cũng gần.
Cách trả lời nhát gừng, cộc lốc ấy đã hé cho ta thấy người “viễn khách" này chẳng mấy lịch sự. Cách trả lời ấy hoàn toàn xa lạ với một người có học như y tự xưng: sinh viên trường Quốc Tử Giám. Ngay việc y chỉ nói họ mà không nói tên đã chứng tỏ y muốn che giấu tung tích của mình. Hỏi quê quán y cũng trả lời qua quýt cho xong chuyện. Chân tướng Mã Giám Sinh bộc lộ dần qua cách Nguyễn Du miêu tả ngoại hình của y:
Quá niên trạc ngoại tứ tuần
Mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao.
“Trạc ngoại tứ tuần” là đã ngoài bốn mươi tuổi. Thời bấy giờ là ở vào tuổi không còn trẻ nữa, thế mà y vẫn “mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao". Tác giả cố ý làm nổi bật mâu thuẫn giữa tuổi tác và cách tỉa tót, chải chuốt, cách ăn diện quá mức của y. Những từ “nhẵn nhụi', “bảnh bao” không chỉ thể hiện được vẻ kệch cỡm của Mã Giám Sinh mà còn kín đáo bộc lộ thái độ châm biếm của Nguyễn Du. Cách ăn mặc “bảnh bao" của y càng chứng tỏ y chẳng phải là một sinh viên trường Quốc Tử Giám hào hoa phong nhã. Hình như y đang cố che đậy một điều gì, qua cách tỉa tót, chải chuốt và ăn diện quá mức ấy. Nhưng dù cố che đậy, bản chất vỏ bọc của y vẫn cứ lòi ra:
Trước thầy sau tớ lao xao
Nhà băng đưa mối rước vào lầu trang.
Ghế trên ngồi tót sỗ sàng,
“Trước thầy sau tớ” có vẻ rất đàng hoàng, trịnh trọng, nhưng sao lại “lao xao"? "Lao xao'' là ồn ào, lộn xộn mất trật tự. Cả tớ lẫn thầy đều chẳng giữ ý tứ khi vào nhà Vương ông. Vừa vào đến nơi Mã Giám Sinh đã “ngồi tót' ở “ghế trên" mội cách "sỗ sàng”. Động tác ngồi của y càng chứng tỏ y là kẻ vô học trịch thượng hợm hĩnh. Một người thực sự là sinh viên trường Quốc Tử Giám ít nhất phải thanh nhã như Kim Trọng, đi đứng, ăn nói từ tốn, lịch sự như Kim Trọng:
Nẻo xa mới tỏ mặt người
Khách đà xuống ngựa tới nơi tự tình.
Mã Giám Sinh hoàn toàn ngược lại: y nói năng cộc lốc, ăn mặc kệch cỡm, đi đứng láo nháo, hợm hĩnh,... Tất cả đã cho ta hiểu con người của y. Nguyễn Du không dừng lại ở đó, ông còn tiếp tục lột trần chân tướng Mã Giám Sinh. Trước "nét buồn như cúc, điệu gầy như mai” của Kiều, y chẳng một chút động lòng trắc ẩn. Ngược lại y còn bắt Kiều làm thơ, gảy đàn để y “đắn đo cân sắc cân tài'. Sau đó y mặc cả, y xem Kiều chỉ là món hàng không hơn không kém. Đầu tiên y còn làm bộ là người có chữ:
Rằng: “Mua ngọc đến Lam Kiều,
Sính nghi xin dạy bao nhiêu cho tường?
Sau đó y lộ nguyên hình là một tên "buôn thịt bán người” sành sỏi:
Cò kè bớt một thêm hai,
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm.
Từ “đáng giá nghìn vàng” y “cò kè" thêm, bớt chỉ còn “bốn trăm". Nghĩa là chưa được một nửa... Điều đó chứng tỏ y rất thủ đoạn trong việc mua bán. Mã Giám Sinh đã nắm được tình thế của gia đình Vương ông, y đã tìm cách hạ giá hàng đến mức thấp nhất. Khi màn kịch khép lại cũng là lúc chiếc mặt nạ bị lột trần. Mã Giám Sinh chẳng cần trá hình là một sinh viên trường Quốc Tử Giám nữa. Y đã hoàn thành vai diễn của mình:
Định ngày nạp thái vu quy,
Tiền lưng đã có việc gì chẳng xong!
Tính cách con buôn lừa đảo, giả dối, xảo trá, kệch cỡm của Mã Giám Sinh được Nguyễn Du khắc họa khá cụ thể và sinh động. Tính cách đó được thể hiện chủ yếu qua việc miêu tả ngoại hình, ngôn ngữ và hành động nhân vật. Bằng những từ ngữ chọn lọc có sức gợi, sức biểu cảm cao, Nguyễn Du vừa lột trần được bản chất xấu xa của tên buôn thịt bán người họ Mã vừa bộc lộ thái độ châm biếm khinh ghét của mình đối với hạng người bịp bợm, hợm hĩnh, thô lỗ ấy. Chỉ qua màn kịch ngắn này, chúng ta cũng hiểu phần nào tài năng miêu tả nhân vật của đại thi hào Nguyễn Du.
Bằng nghệ thuật tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ đối thoại, Nguyễn Du đã khắc họa tính cách nhân vật, bóc trần bản chất xấu xa, đê tiện của Mã Giám Sinh. Qua đó lên án những thế lực tàn bạo đã chà đạp lên tài sắc và nhân phẩm của người phụ nữ.
» Tham khảo thêm một số bài văn phân tích khác: Phân tích nhân vật Mã Giám Sinh trong Mã Giám Sinh mua Kiều
--------------------------------------------------------------------
Các bạn vừa tham khảo phần hướng dẫn lập dàn ý và bài văn mẫu hay phân tích hình ảnh nhân vật Mã Giám Sinh trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều (chương trình Ngữ Văn 9). Truy cập kho tài liệu Những bài văn hay lớp 9 để cập nhật thêm nhiều bài văn hay khác giúp bạn rèn luyện kỹ năng làm văn, chuẩn bị tốt cho các bài thi và kiểm tra môn Văn. Chúc các bạn học tốt !
