Đoạn trích "Nỗi niềm tương tư" là ví dụ điển hình cho sự kết hợp tài tình giữa tự sự và trữ tình trong truyện thơ Nôm. Hãy cùng phân tích và làm sáng tỏ "đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình" qua nội dung đoạn trích Nỗi niềm tương tư.
Đặc điểm của truyện thơ Nôm
Truyện thơ Nôm là truyện thơ được viết bằng chữ Nôm, phần lớn theo thể thơ lục bát.
1. Đề tài, chủ đề trong truyện thơ Nôm
- Đề tài và chủ đề trong truyện thơ Nôm rất rộng mở từ vấn đề về tôn giáo, lịch sử, xã hội đến cuộc sống đời thường đặt ra nhiều vấn đề bức thiết của thời đại.
+ Khẳng định tình yêu tự do.
+ Tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ.
+ Tố cáo, phê phán xã hội đương thời.
+ Khát vọng tự do, giấc mơ công lí.
- Phân loại: truyện thơ Nôm bình dân và truyện thơ Nôm bác học.
2. Cốt truyện trong truyện thơ Nôm
- Cốt truyện trong truyện thơ Nôm được kể theo trình tự thời gian với nhiều yếu tố ngẫu nhiên, kì ảo và thường được tổ chức theo mô hình: Gặp gỡ - Chia li - Đoàn tụ.
- Truyện thơ Nôm bác học chú trọng để ca ngợi tình yêu tự do.
- Truyện thơ Nôm bình dân chú trọng để ngợi ca người phụ nữ.
3. Nội dung phản ánh
- Truyện thơ Nôm vừa phản ánh cuộc sống qua một cốt truyện với hệ thống nhân vật, sự kiện vừa bộc lộ thái độ, cảm xúc, tâm trạng của nhân vật, của tác giả.
- Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình.
4. Nhân vật trong truyện thơ Nôm
- Nhân vật loại hình:
+ Kiểu nhân vật thực hiện chức năng.
+ Mang tính phổ quát của một loại hiện tượng xã hội, hình mẫu, phẩm chất lí tưởng nào đó.
- Nhân vật được diễn tả tâm lí:
+ Một số tác giả khắc họa nhân vật ở hai phương diện: con người bên ngoài và con người bên trong.
5. Ngôn ngữ
- Có ba hình thức ngôn ngữ tự sự là ngôn ngữ gián tiếp (lời tác giả), ngôn ngữ trực tiếp (lời nhân vật), ngôn ngữ nửa trực tiếp (lời tác giả nhưng thể hiện cảm xúc, suy tư, giọng điệu nhân vật; lời tác giả và lời nhân vật đan xen vào nhau, khó lòng tách bạch).
- Truyện thơ Nôm thường sử dụng ngôn ngữ gián tiếp, tức người kể chuyện ở ngôi thứ ba.
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm qua đoạn trích Nỗi niềm tương tư
- Những biểu hiện của yếu tố tự sự:
+ Kể về sự kiện Tú Uyên sau ngày xuân đi chơi hội gặp Giáng Kiều, khi trở về chàng tương tư, thầm nhớ nhung người đẹp.
+ Miêu tả cử chỉ, hành động của Tú Uyên với “Nỗi nàng canh cánh nào khuây”.
- Những biểu hiện của yếu tố trữ tình:
+ Đoạn trích là dòng tâm trạng, cảm xúc, giúp chúng ta đi sâu vào thế giới của những suy tư, nỗi niềm tâm trạng tương tư của nhân vật trong tình yêu.
+ Khung cảnh thiên nhiên gắn chặt với việc thể hiện tâm tình nhân vật cũng bộc lộ chất trữ tình.
+ Âm điệu, vần điệu của câu thơ lục bát khi nhẹ nhàng, đằm thắm, cân xứng nhịp nhàng, khi đối lập tương phản thể hiện những cung bậc, sự đa dạng của tâm trạng nhớ mong.
+ Truyện viết bằng thơ, nhân vật dễ bộc lộ tâm trạng với những nỗi niềm, cảm xúc, suy tư. Với hình thức thơ để kể chuyện, tác giả dễ bộc lộ thái độ, cảm xúc của chính mình đối với nhân vật, sự kiện.
Đoạn văn mẫu phân tích đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm qua đoạn trích Nỗi niềm tương tư
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm mẫu số 1
Đoạn trích "Nỗi niềm tương tư" trong tác phẩm "Bích Câu Kỳ Ngộ" là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình, một đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm.
Về yếu tố tự sự, đoạn trích kể về nỗi tương tư của chàng Tú Uyên sau khi gặp gỡ nàng Giáng Kiều ở hội chùa. Câu chuyện được triển khai theo trình tự thời gian, từ lúc chàng về nhà, ngày đêm mong nhớ, đến khi quyết định quay lại chùa tìm người trong mộng. Những chi tiết như “Lần trăng ngơ ngẩn ra về”, “Nỗi nàng canh cánh nào quên”, “Có khi gảy khúc đàn tranh/ Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân”, “Có khi chuộc chén rượu đào,.... Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình” đã khắc họa rõ nét diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật.
Tuy nhiên, yếu tố trữ tình mới là linh hồn của đoạn trích. Nỗi nhớ nhung của Tú Uyên được thể hiện qua những hình ảnh giàu sức gợi như “Hơi men không nhấp mà say/ Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình”. Bên cạnh đó, những câu thơ lục bát giàu nhạc điệu, cùng việc sử dụng điệp từ, điệp ngữ đã góp phần tạo nên âm hưởng da diết, khắc khoải cho đoạn thơ. Thiên nhiên cũng được đưa vào để làm nền cho tâm trạng nhân vật, như hình ảnh “lần trăng", "bóng trăng tàn".
Như vậy, bằng cách kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và trữ tình, tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh chàng trai si tình, đồng thời gợi lên trong lòng người đọc những rung động sâu sắc về tình yêu. Đây chính là sức mạnh của truyện thơ Nôm, khi vừa kể chuyện hấp dẫn, vừa lay động lòng người bằng những cung bậc cảm xúc tinh tế.
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm mẫu số 2
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm mẫu số 3
“Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình”. Điều này hoàn toàn đúng khi nói đến đoạn trích Nỗi niềm tương tư. Đoạn trích là câu chuyện tình yêu về chàng Tú Uyên và nàng tiên nữ Giáng Kiều được viết hoàn toàn bằng chữ Nôm theo thể thơ lục bát. Bao trùm bài thơ là nỗi tương tư của Tú Uyên. Chỉ một lần vô tình gặp nhau trên hội chùa, chàng đi về với vẻ ngẩn ngơ thẫn thờ. Để rồi sau đó là hàng hoạt những hành động thể hiện nỗi nhớ mong.
"Có khi gảy khúc đàn tranh,
Nước non ngao ngán ra tình hoài nhân.
….
Có khi chuốc chén rượu đào,
Tiệc mời chưa cạn, ngọc giao đã đầy.
Hơi men không nhấp mà say,
Như xông mùi nhớ, lại gây giọng tình.
Có khi ngồi suốt năm canh,
Mõ quyên điểm nguyệt, chuông kình nện sương".
Kí ức về lần gặp mặt với nàng không thể nào quên, cứ quanh quẩn đâu đó trong tâm trí chàng. Đến cả khi gảy đàn tranh mà lòng lại đang nhớ đến người. Những lúc uống rượu chàng lại càng nhớ nhung hơn, nhờ hơi men mà chàng còn hình dung ra giọng của nàng. Chỉ với bấy nhiêu cử chỉ, bấy nhiêu hành động của đủ để thấy Tú Uyên đang say, say trong men tình tương tư của một kẻ si tình. Qua đó, bộc lộ được những tâm tư, tình cảm và nỗi nhớ, nỗi khao khát được gặp nàng mà không biết là tiên nữ hay là trần gian. Những lúc một mình thì tình cảm đó lại càng da diết hơn. Đó chính là những nét trữ tình mà đoạn trích đã mang lại. Như vậy, khẳng định “đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình” là hoàn toàn đúng khi nói về Nỗi niềm tương tư.
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm mẫu số 4
Đoạn trích "Nỗi niềm tương tư" trong tác phẩm "Bích Câu kì ngộ" của Vũ Quốc Trân là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp tài tình giữa tự sự và trữ tình, một đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm.
Về yếu tố tự sự trong đoạn trích Nỗi niềm tương tư, đoạn trích xoay quanh câu chuyện của chàng Tú Uyên sau khi gặp thiếu nữ xinh đẹp đã về nhà tương tư, thầm nhớ nhung. Về yếu tố trữ tình, truyện tập trung bộc lộ yếu tố đó thông qua tâm trạng của nhân vật Tú Uyên. Đoạn trích là dòng tâm trạng, cảm xúc, giúp chúng ta đi sâu vào thế giới của những suy tư, nỗi niềm tâm trạng tương tư của nhân vật trong tình yêu. Ngoài ra, chất trữ tình còn được bộc lộ qua khung cảnh thiên nhiên. Việc xuất hiện của thiên trong trong truyện thơ được gắn chặt với việc thể hiện tâm tình nhân vật.
Sự kết hợp hài hòa giữa tự sự và trữ tình đã tạo nên sức sống mãnh liệt cho đoạn trích "Nỗi niềm tương tư". Độc giả không chỉ được theo dõi một câu chuyện tình yêu lãng mạn, đầy chất thơ mà còn được đồng cảm, sẻ chia những cung bậc cảm xúc của nhân vật. Qua đó, tác giả Vũ Quốc Trân đã khẳng định tài năng xuất chúng của mình trong việc sử dụng ngôn ngữ và thể thơ lục bát để tạo nên một tác phẩm vừa có giá trị nghệ thuật, vừa mang đậm tính nhân văn.
Đoạn trích "Nỗi niềm tương tư" không chỉ là một phần quan trọng trong tác phẩm "Bích Câu kì ngộ" mà còn là minh chứng tiêu biểu cho sự kết hợp hoàn hảo giữa tự sự và trữ tình trong truyện thơ Nôm. Đây chính là yếu tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của thể loại văn học này, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học dân tộc.
Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm mẫu số 5
“Đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình”. Điều này được thể hiện rõ nét trong đoạn trích Nỗi niềm tương tư. Chỉ với một đoạn trích ngắn, người đọc có thể thấy được nỗi tương tư dằn vặt chàng thư sinh Tú Uyên suốt bao ngày đêm. Chỉ với một lần gặp mà để lại cho chàng bao nỗi nhớ thương, để rồi sớm hôm hình bóng nàng luôn xuất hiện trong tâm trí, ngày nhớ, đêm mong. Thật không thể nào diễn tả nổi tình yêu đơn phương này là những dằn vặt, đau đớn biết nhường nào. Bao trùm toàn bài thơ là những nỗi niềm, những dằn vặt, những nỗi nhớ của tú Uyên về người con gái. Qua đó bộc lộ được tâm tư, tình cảm của nhân vật trữ tình. Đó chính là minh chứng cho nhận định “đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình”.
-/-
Trên đây là những gợi ý của Đọc tài liệu cho bài văn phân tích và làm sáng tỏ đặc điểm nổi bật của truyện thơ Nôm là sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình qua đoạn trích Nỗi niềm tương tư kèm theo bài văn mẫu dành cho các em tham khảo. Ngoài ra, để cải thiện và nâng cao kĩ năng viết văn các em có thể tìm đọc thêm các bài Văn mẫu lớp 11 khác do Đọc tài liệu biên soạn.
