Bình giảng bài thơ Tự tình 2 - Hồ Xuân Hương

Xuất bản: 11/09/2018 - Cập nhật: 14/08/2019 - Tác giả:

Tuyển chọn những bài văn hay phân tích, bình giảng bài thơ Tự tình II của nữ sĩ Hồ Xuân Hương có kèm theo dàn ý tham khảo - Văn mẫu lớp 11

Bình giảng bài thơ Tự tình 2 - Hướng dẫn chi tiết cách lập dàn ý và một số bài văn mẫu tham khảo phân tích, bình giảng bài thơ Tự tình II của Hồ Xuân Hương.

Dàn ý chi tiết bình giảng Tự tình 2

I. Mở bài 

- “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương thường có giọng thơ khinh bạc, mỉa mai. Bên cạnh giọng thơ khinh bạc ấy, ta lại bắt gặp một trong những bài thơ tả cảnh ngụ tình khá sâu sắc và ý tứ chân thành nhằm giãi bày tâm sự của mình. Bài thơ Tự tình II là một trường hợp như vậy!

II. Thân bài

1. Đêm khuya cô đơn

- Hai câu đề là cảnh đêm về khuya, tiếng trống canh từ xa văng vẳng mà dồn dập đổ về. Trong thời điểm ấy, nhân vật trữ tình lại trơ trọi đáng thương và “cái hồng nhan” đã cụ thể hoá một cá thể đang cô đơn, thao thức và dằn vặt.

- Hồng nhan nhằm để nói “phái đẹp” nhưng lại được trước nó là trạng từ “trơ”, khiến cho câu thơ đậm đặc cái ý chán chường. Rồi lại “cái hồng nhan” thì quả là khinh bạc.

- Lấy “hồng nhan” mà đem đối với “nước non” thì quả thật là thách thức nhưng cũng thật sự là mỉa mai, chua chát. Phép tiểu đối thật đắt và thật táo bạo nhưng phù hợp với tâm trạng đang chán chường, trong hoàn cảnh đang cô đơn, trơ trọi. Nỗi cô đơn ngập đầy tâm hồn đến mức phải so sánh nó ngang bằng với các hình tượng của thiên nhiên tạo vật.

- Hai câu thơ diễn tả tình cảnh cô đơn của người phụ nữ trong đêm khuya thanh vắng. Đó là nỗi dằn vặt và sắp bộc lộ, giãi bày một tâm sự.

2. Cảnh ngụ tình

- Đến hai câu thực ta nghe thoảng men rượu từ cơn say trước đó nhưng đã thoảng bay đi. Hương rượu chỉ sự thề hẹn (gương thề, chén thề) nhưng hương đã bay đi dù tình còn vương vấn. Cá thể đã tỉnh rượu nên càng nhận ra nỗi trống vắng, bạc bẽo của tình đời.

- Trăng gợi lên mối nhân duyên, nhưng trăng thì “khuyết chưa tròn”, ngụ ý tình duyên chưa trọn, không như mong ước, khi mà tuổi xanh đã lần lượt trôi đi.

- Hai câu luận là nỗi bực dọc, phản kháng, ấm ức duyên tình.

Hình ảnh hết đám rêu này đến đám rêu khác “xiên ngang mặt đất” như trêu ngươi nhà thơ. Rêu phong là bằng chứng về sự vô tình của thời gian, nó là hiện thân của sự tàn phá chứ không phải chở che cho tuổi đời. Thế rồi nhà thơ bực dọc vì tuổi xuân qua mau, đời người ngắn ngủi, nhỏ bé, nên:

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn

“Mấy hòn đá” không những đứng sừng sững ở chân mây mà còn “đâm toạc” thể hiện thái độ ngang ngạnh, phản kháng, ấm ức của nhà thơ về duyên tình lận đận...

3. Lời than thở

- Lời than thở cũng chính là chủ đề của bài thơ. Năm tháng cứ trôi qua, xuân đi rồi xuân lại mà duyên tình vẫn chưa được vuông tròn. Xuân thì đi rồi trở lại với thiên nhiên đất trời, nhưng lại vô tình, phũ phàng với con người.

- Kẻ chung tình không đến, người chung tình thì cứ chờ đợi mỏi mòn mà thời gian thì cứ trôi đi, tuổi xuân tàn phai. Mảnh tình quanh đi quẩn lại vẫn chỉ là “san sẻ tí con con”. Câu thơ cực tả tâm trạng chua chát, buồn tủi của chủ thể trữ tình.

III. Kết bài

- Có đa tình mới tiếc xuân, trách phận và mới có giọng tự tình. Giọng thơ đầy đủ cả sắc thái tình cảm: tủi hổ, phiền muộn, bực dọc, phản kháng rồi kết bằng chua chát, chán chường vì tình duyên chưa trọn.

- Hồ Xuân Hương đã góp vào kho tàng thơ Nôm Việt Nam một tiếng thơ táo bạo mà chân thành, mới lạ mà vẫn gần gũi với thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến bất công ngày ấy. Đó là một xã hội đã làm cho biết bao nhiêu thân phận “hồng nhan” bị lỡ làng và khổ đau.

- Khát vọng của Hồ Xuân Hương về mưu cầu hạnh phúc lứa đôi cũng chính là khát vọng của muôn vàn phụ nữ: một khát vọng chính đáng.

Tham khảo thêm những ý văn hay khác qua phần soạn bài Tự tình 2 (Hồ Xuân Hương) để bổ sung cho dàn ý thêm phong phú và đầy đủ hơn

Bài văn mẫu hay phân tích Tự tình II của học sinh chuyên Văn

Có những tác phẩm luôn được gắn liền với tên tuổi của người làm ra nó, chẳng hạn như nhắc đến Nguyễn Khuyến người ta nhớ ngay đến chìm thơ thu nổi tiếng của ông, nhắc đến Nguyễn Du người ta không thể nào không nói đến Truyện Kiều. Và Hồ Xuân Hương cũng thế, nhắc đến nữ thi sĩ này người ta nhớ nhất là chùm thơ Tự tình. Đặc biệt trong đó có bài thơ Tự tình II được nhiều người yêu mến và thích đọc nó. Phải chăng do nó nói lên chính tấm lòng của người phụ nữ kia nên được sự ưu ái của bạn đọc như thế ?

Bài thơ Tự tình II được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật, viết theo ngôn ngữ môn thuần việt chính vì thế cấu trúc bài thơ cũng được chia thành bốn phần đề, thực, luận, kết. Mỗi phần gồm hai câu nói lên những tâm tư tình cảm của nhà thơ hay cũng chính là sự đồng cảm với số phận người phụ nữ bấy giờ. Trong xã hội trọng nam khinh nữ ấy đã có lần Xuân Hương mạnh bạo nói lên câu: “Không chồng có chửa mới ngoan – Có chồng mà chửa thế gian có đầy”. Câu nói ấy không phải lăng loàn mà nó thể hiện sự bênh vực của Xuân Hương với những phụ nữ bị cưỡng hiếp nhục nhã khi bị người ta chê cười chửa hoang. Vì thế bài thơ Tự tình này cũng như đang nói lên tâm trạng của người phụ nữ thời xưa.

Hai câu thơ đầu mở ra một không gian của đêm buông tĩnh mịch, và trước cái đêm tĩnh lặng ấy cái tình của người phụ nữ mới bắt đầu chiếm lấy không gian ấy để mà thổn thức một mình:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non”

Thời gian đêm khuya thường là lúc mọi cảnh vật chìm vào bóng tối và giấc ngủ thì người phụ nữ kia lại không thể ngủ được. Và chính không gian ấy đã góp phần làm cho tâm trạng tình cảm của người phụ nữ được bộc lộ ra rõ nét hơn. Hai chữ “văng vẳng” thể hiện tiếng động nơi xa xa vọng lại, đó là tiếng trống cầm canh, tiếng trống ấy không làm cho không gian nơi đây thêm phần huyên náo mà nó càng nhấn mạnh sự tịch mịch của đêm tối mà thôi. Tiếng trống cầm canh thúc giục buổi sáng mai thức dậy còn người phụ nữ của chúng ta thì vẫn còn chưa ngủ được. Có lẽ nàng thao thức với những tâm tư chất chứa trong lòng mà không thể nói với ai, chỉ là những đêm khuya nàng nhớ lại chúng nên không thể nào nhắm mắt nổi. Động từ “trơ” thật hay khi nói lên trạng thái của hồng nhan kia. Biện pháp tu từ đảo trật tự cú pháp trong câu như nhấn mạnh trạng thái ấy. Trơ có nghĩa là trơ chẽn hay trơ lì, dù hiểu thế nào đi nữa thì đó cũng là trạng thái cô đơn của nhà thơ khi đêm đến. Hồng nhan trơ mình với nước non, người phụ nữ lẻ loi cô đơn khi chịu cảnh làm vợ lẽ. Chẳng thế mà Xuân Hương từng có câu thơ về phận làm lẽ:

“Chém cha cái cảnh lấy chồng chung

Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng.”

Sang hai câu thực, nhà thơ tiếp tục thể hiện những suy tư chồng chất của mình. Làm sao có ai hiểu được tâm trạng ấy. Liệu rằng chúng ta có thể thấy được một cảnh tươi đẹp hơn nhưng than ôi không hề có, lại những câu thơ buồn được cất lên:

“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn”

Trong sự cô đơn chua cay nghiệt ngã của thân phận làm vợ lẽ nhà thơ đã tìm đến rượu. Người ta tìm đến rượu khi vui để chúc tụng để cho hơi men làm cho nó thêm phần vui vẻ hơn, đương nhiên khi buồn người ta cũng tìm đến rượu để giải sầu. Từ xưa đến nay vẫn thế, Hồ Xuân Hương cũng vậy, bà quyết định tìm đến rượu để giải sầu. Thế nhưng chính hơi men nồng ấm ấy lại không thể làm nguôi đi sự cô đơn, buồn bã của nhà thơ. Càng uống lại càng tỉnh, say nhưng rồi lại tỉnh, như vậy nỗi lòng, nỗi sầu đau của nhà thơ lớn đến mức rượu kia cũng không thể có tác dụng cho bà quên đi. Hình ảnh vầng trăng tượng trưng cho nhan sắc của người thiếu nữ ấy, đó là một vẻ đẹp lung linh huyền ảo, đằm thắm mà dịu dàng. Thế nhưng vầng trăng kia lại xế bóng khuyết chưa tròn phải chăng đó là sự tương đồng với nhan sắc của nhà thơ. Xuân Hương nghĩ nhan sắc mình ngày càng một tàn đi giống như vầng trăng kia cũng xế bóng thế mà chưa tìm được một tình yêu đôi lứa thật sự. Buồn lại càng thêm buồn.

Tiếp đến hai câu luận, nhà thơ thể hiện nỗi đau của phái đẹp trong xã hội phong kiến mục nát lúc bấy giờ:

“Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám

Đâm toạc chân mây đá mấy hòn”

Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp một lần nữa lại được nhà thơ sử dụng một cách triệt để và hiệu quả. Nào là “xiên ngang” rồi lại “đâm toạc” đó là những động từ mạnh mẽ thể hiện sức sống của những cây rêu, hòn đá kia. Đó là khả năng sinh tồn của những sinh vật nhỏ bé, dường như trong không gian u mịch và thời gian đêm khuya ấy nhà thơ đang ngắm nghía phát hiện những sự vật hiện tượng trong bóng đêm đó. Tuy nhiên chẳng có lẽ nhà thơ chỉ ngắm nhìn nó thôi sao, tác giả còn gửi thân phận của mình vào từng cảnh vật. Đám rêu kia hay chính là thân liễu đào tơ yếu ớt của phái nữ, hòn đá kia như thể hiện sự nhỏ bé của người phụ nữ trong xã hội lạc hậu lỗi thời. Những động từ mạnh kia giống như sự phá phách của Xuân Hương nó mãnh liệt như khát vọng đi tìm hạnh phúc vậy.

Hai câu thơ cuối bài nhà thơ nêu lên quy luật của tự nhiên vĩnh hằng cái vô hạn đối lập cái hữu hạn trong chính thiên nhiên và con người:

“Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại

Mảnh tình san sẻ tí con con”

Nếu Xuân Diệu có câu thơ “Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn – Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại” thì Xuân Hương cũng có hai câu thơ trên nói về sự việc này, quy luật này. Động từ ngán thể hiện sự buồn bã chán nản của Hồ Xuân Hương khi mỗi mùa xuân trôi đi mang theo tuổi tác và vẻ đẹp của người phụ nữ. Nhà thơ Xuân Diệu thật đúng khi viết:

“Xuân đương tới nghĩa là xuân dương qua

Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già

Và xuân hết nghĩa là tôi cũng mất

Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ trật

Không cho dài tuổi trẻ của nhân gian”

Tuổi trẻ tuổi thanh xuân là vô cùng hiếm hoi và quý giá vì thế cho nên Xuân Diệu, Xuân Hương hay chính chúng ta đều giữ gìn nó muốn nó mãi mãi tồn tại với mình. Thế nhưng quy luật tự nhiên không thể như thế được, ở đây Xuân Hương cũng vậy, tuổi trẻ của bà chưa tìm được một tình yêu đôi lứa hạnh phúc vậy mà thời gian thì cứ trôi nhanh mang theo những nhan sắc vẻ đẹp của mình. Xuân này qua đi xuân khác lại đến mỗi một mùa xuân qua đi rồi lại một mùa xuân khác quay lại nó cứ tuần hoàn chảy trôi như thế mặc cho những dự định của con người còn dang dở chưa hoàn thành, mặc cho tuổi trẻ kia không thắm lại thêm lần nữa. Nhà thơ đã khéo so cái vô hạn với cái hữu hạn là như vậy. Mùa xuân cứ trôi còn người phụ nữ kia ngày càng thêm già mặc cho nàng chưa tìm được bến bờ hạnh phúc. Thời gian có đợi chờ ai bao giờ và Hồ Xuân Hương của chúng ta vẫn ngậm ngùi san sẻ một mối tình. Theo quy luật thông thường tình yêu là của hai người nhưng trong xã hội cũ những mảnh tình ấy được san sẻ thành nhiều mảnh, đó là những mảnh ghép tình mà khiến cho người phụ nữ buồn bã. Mảnh tình vốn con con mà lại phải san sẻ cho người khác qua đó ta thấy được xã hội cũ đã chà đạp lên hạnh phúc và tinh thần người phụ nữ như thế nào, trai thì năm thê bảy thiếp còn gái thì chỉ vẻn vẹn chung thủy một người chồng.

Như vậy qua đây ta thấy yêu mến Hồ Xuân Hương cũng như quý trọng những người phụ nữ trong xã hội cũ. Họ phải chịu đựng những niềm đau nỗi buồn của cảnh lấy chồng chung, bị hắt hủi một mình trong đêm dài quạnh quẽ. Qua đó nhà thơ cũng nói về chính bản thân mình, có thể thấy bà đã góp một phần nói lên tiếng nói chua chát đau khổ của người phụ nữ trong xã hội xưa và chính vì thế Xuân Hương là cái tên mà mọi người vô cùng yêu mến vì những vần thơ hay bênh vực người phụ nữ. Xuân Hương đại diện cho tất cả những người phụ nữ thời trung đại nói lên những điều thầm kín trong lòng mình. Phải chăng đã góp phần làm nên tên tuổi của bà trong nền văn học trung đại Việt Nam? Xuân Hương là cái tên người ta nhớ đến nhiều nhất khi nhắc đến những thi sĩ nữ của văn học trung đại.

>> Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của Tự tình 2

Những bài văn đạt điểm cao tổng hợp tuyển chọn qua các kì thi

Bài tham khảo 1:

Hồ Xuân Hương sinh ra và lớn lên ở Nghệ An, bà là nhà thơ nữ trẻ tiêu biểu cho những người có tiếng nói về những số phận người phụ nữ có những đắng cay, và những hình ảnh đó đã vang dội trong lòng tác giả bởi hình ảnh đó gợi cảm và mang nhiều cảm xúc tiêu biểu là bài Tự tình.

Hồ Xuân Hương có cuộc đời tình duyên lận đận và cả cuộc đời của bà phải chịu nhiều đau khổ và những lời tự tình bà viết ra có ý nghĩa rất sâu sắc nó có ý nghĩa đồng cảm và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Bài thơ này viết ra nhằm thể hiện được tấm lòng của bà đối với những người đồng hoàn cảnh và những người phụ nữ chịu nhiều khổ đau. Tâm trạng của người phụ nữ vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước những tình duyên éo le và khát khao được hạnh phúc của tác giả. Mở đầu bài thơ tác giả đã thể hiện không gian và thời gian hiu quạnh nó tạo nên những cảm giác buồn cô đơn và tuyệt vọng trước số phận hồng nhan mà bạc mệnh, trong đêm khuya đó người phụ nữ vẫn ngồi đấy và trơ hồng nhan bạc mệnh:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn,

Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám.

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,

Mảnh tình san sẻ tí con con!”

Tình duyên ngang trái đã làm cho tác giả có những suy nghĩ và tâm trạng buồn thương, đêm khuya dài chỉ còn lại là những tiếng trống và hồng nhan thì vẫn ngồi đó và nó vang vọng mang những âm thanh của sự cô đơn lẻ loi. Ở đây tác giả đang nói về những thân phận người phụ nữ hồng nhan bạc mệnh qua đó cũng nói về chính tâm trạng của mình khi sống trong một xã hội với bao nhiêu bất công. Thân phận người phụ nữ trôi nổi không đi tới bến bờ nào, hình ảnh đó đã khắc sâu trong tâm trí của mỗi con người khi nó mang một âm điệu nhẹ nhàng và những âm thanh đó gợi tả những nỗi nhớ thương man mác về một con người có số phận lận đận mênh mang, một nỗi nhớ mang tên trong người phụ nữ. Ở đây tiếng lòng của người phụ nữ thật lớn lao, khi xoay quanh vấn đề đó là những cảm xúc riêng biệt và đáng nhớ về tuổi xuân của mình, tuổi xuân trôi đi nhưng số phận không bớt đi chút lận đận nào. Trong cái chén rượu đó, người phụ nữ chỉ trơ trọi trước thiên nhiên rộng lớn và không có sự đau thương và mang một nỗi nhớ miên man. Tác giả đã vẽ lên những làn điệu về một âm thanh của tiếng trống với âm thanh đó làm cho tác giả buồn rầu và những điều đó làm cho nó tăng ý nghĩa của sự cô đơn, và sự tuyệt vọng của con người. Những người phụ nữ chịu ảnh hưởng trực tiếp của thời cuộc và một xã hội loạn lạc phụ nữ không được coi trọng, mỗi người đều phải cố gắng hết sức để có thể phát triển thêm ý nghĩa của bản thân, nó làm gia tăng ý nghĩa của con người và con người phải chịu đựng những đau đớn về thể xác và tinh thần.

Đêm khuya là khoảng thời gian để cho những mảnh tình nhỏ này suy nghĩ về cuộc đời của mình, hồng nhan bạc mệnh và nó mang một ý nghĩa lớn lao và cũng có ý nghĩa lớn đến tâm trạng và cảm xúc của con người, hồng nhan bạc mệnh số phận lênh đênh lận đận, người phụ nữ chỉ biết làm bạn với chén rượu nồng cứ say lại tỉnh. Khi say thì dường như quên đi số phận của mình nhưng khi tỉnh nó lại hiện hữu bên con người, nó ám ảnh đến con người. Vầng trăng của thiên nhiên của trái đất còn chưa tròn nó đã ảnh hưởng đến những điều cực kì quan trọng của tác giả, những điều đó làm nổi bật lên tâm trạng cô đơn buồn tủi về số phận của tác giả. Những người phụ nữ trong xã hội cũ đã rơi vào những bi kịch về sự quạnh hiu và mang những nỗi nhớ mong và được hạnh phúc. Nỗi nhớ đó ảnh hưởng lớn lao đến hình tượng thơ của bà, những sáng tác đó đặc biệt quan trọng và nó mang những ý nghĩa rất lớn và có những ý nghĩa vô cùng lớn lao đến người đọc bởi sự đồng cảm trong tâm hồn những người phụ nữ.

Khát khao hạnh phúc cũng là tâm trạng nổi bật hiện hữu lên trong tâm hồn của tác giả. Những khó khăn và vất vả đã vang dội lên trong cuộc đời của tác giả, đó là những nỗi nhớ thương, xiên ngang mặt đất rêu từng đám. Nhưng những sự kiên trì của người phụ nữ vẫn thấy xuất hiện ngoài những cố gắng để phát triển bản thân qua những cám dỗ thì những nỗi uất hận cũng thấy xuất hiện rất rõ ràng trong thơ của người nó mang một nỗi nhớ và cũng mang khát vọng lớn về hạnh phúc, tình cảm của họ sẽ được đền đáp họ được sống cuộc sống của chính bản thân mình. Hình ảnh thiên nhiên nổi bật lên trong bài thơ này trong câu thơ thứ 5, 6 hình ảnh thiên nhiên đã xuất hiện mạnh mẽ và nó mang một cảm xúc đặc biệt và có sức ảnh hưởng lớn đến hình tượng thơ, trong hình ảnh đó cái cảm giác về những nỗi nhớ và những nỗi ưu tư của tác giả rất lớn.

Cuộc đời phải trải qua nhiều khó khăn và những cạm bẫy nhưng hình ảnh của tác giả trước thiên nhiên vẫn vô cùng lớn và nó vang vọng những hình ảnh thơ mạnh mẽ, trong cuối tác phẩm đã thể hiện những hình ảnh mạnh mẽ và nó có sức san sẻ tình yêu thương và những cảm xúc đó mang một âm điệu nhẹ nhàng và cũng có những điều lớn lao khi tình cảm dù nhỏ bé nhưng nó cũng có một ý nghĩa đặc biệt trong hình tượng thơ của tác giả, trước khung cảnh đó tác giả đang mong nhớ được hình tượng thơ trong cảm xúc của mình, mảnh tình dù nhỏ nhưng nó cũng đủ để ấm lòng những người phụ nữ này, cuộc đời thật éo le và nó cũng mang những tình cảm của con người. Hình ảnh ảnh thơ dù nhỏ bé nhưng vang vọng những hình ảnh đó là những hình ảnh thơ mang những nỗi nhớ những khát vọng hạnh phúc đó dù nhỏ nhoi nhưng có sự ấm lòng mạnh mẽ.

Mùa xuân trôi đi nhưng tuổi trẻ không còn nữa, tuổi xuân trôi đi nhẹ nhàng và mang những nỗi nhớ mong đặc biệt sâu sắc trong tâm hồn của tác giả, những cảm xúc trước khung cảnh thiên nhiên ở đây mang một nỗi nhớ và nỗi nhớ ở đây cũng vang vọng và nó thể hiện những nỗi nhớ mong, hình ảnh thiên nhiên hiu quạnh đan xen vào hình ảnh thơ và tâm trạng đó đã ảnh hưởng sâu sắc. Trong khi thiên nhiên vẫn soi sáng thì những bóng dáng những người phụ nữ lại trơ bóng mình trong đêm khuya, từ văng vẳng đã mang những âm điệu về sự cô đơn, trong bóng đêm hiu quạnh đó chỉ còn lại bóng dáng người phụ nữ vẫn đang trơ mình trong bóng hình để cùng chiến đấu với số phận, để vươn tới cái hạnh phúc của chính bản thân mình. Niềm khao khát đó dù lớn lao nhưng nhân dân ta vẫn cố gắng để có được vì đó là những sức mạnh to lớn và có tầm ảnh hưởng quan trọng đến sự nghiệp và cũng như sự phát triển của đất nước.

Hoàn cảnh trong đêm khuya đã làm nổi bật lên bóng hình của người phụ nữ trong đó có nhiều hình ảnh mang một âm hưởng ngọt ngào mà lại sâu đậm sự cô đơn lạnh lẽo, trong màn đêm đó con người đang phải đối mặt với bao gian lao và nguy hiểm nó đưa con người đến những điều mới lạ và dường như đang bao quanh con người, hình tượng thơ ở đây tác giả sử dụng chủ yếu là dùng thiên nhiên để làm gia tăng lên mức độ hiu quạnh và nó có một sức mạnh lớn lao cho mỗi con người, những người phụ nữ này đang phải đương đầu với gian khổ và khó khăn, nhưng sức mạnh và niềm tin không hề bị giảm sút, nó vang động trong tâm trí của mỗi người. Những điều đó làm cho con người thắm thiết và có sức ảnh hưởng lớn tới quê hương của thiên nhiên của đất nước.

Bài thơ đã làm nổi bật lên tâm trạng của người phụ nữ đang phẫn uất trước số phận hiu quạnh của mình, vừa đau buồn vừa thương tiếc cho những hình ảnh thơ mang đậm những giai điệu và cố gắng gượng lên chiến đấu vượt qua khỏi những cám dỗ để thoát khỏi hiện thực rằng mình đang phải sống một cuộc sống đau khổ. Niềm vui đó dù nhỏ nhưng cũng được san sẻ, và cũng được san sẻ mạnh mẽ trong lòng tác giả bởi những hình ảnh thơ được sử dụng biện pháp nghệ thuật giàu chất tạo hình và tăng sự gợi cảm cho bài thơ.

Bài tham khảo 2:

Hồ Xuân Hương là một nữ thi sĩ tài ba với phong cách sáng tác thơ nôm tả cảnh ngụ tình sâu sắc cùng ý tứ chân thành nhằm giãi bày tâm sự lòng mình. Bà là một hiện tựơng khá độc đáo trong lịch sử văn học Việt Nam, đó là nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ, trào phúng mà trữ tình. Nổi bật trong sáng tác của bà là tiếng nói thương cảm đối với phụ nữ, là sự khẳng định đề cao vẻ đẹp và khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt trong trái tim họ. Và một lần nữa ta bắt gặp điều đó qua những câu thơ rất đỗi chân thành trong bài thơ Tự tình 2 trong chùm thơ Tự tình được viết nên từ những cung bậc tình cảm dường như đang làm rối bời tâm trạng nhà thơ…

Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Mảnh tình san sẻ tí con con

Tình là gì ai biết không? Tình là vầng dương, tình là ngàn sao hay tình chỉ là vầng trăng khuyết, câu hát vang lên bằng một câu hỏi tu từ hỏi đời rằng trên thế gian còn gì hạnh phúc bằng tình yêu hay có gì làm lòng người đau khổ bằng thất bại trong tình cảm, nỗi đau khổ đó không chỉ làm bão giông trong bao trái tim người đời và trong đó có trái tim Hồ Xuân Hương, nỗi cô đơn đã dằn vặt làm thao thức tác giả trong cái yên ắng và lạnh lùng của đêm khuya.

Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn

Trơ cái hồng nhan với nước non

Trong cái tĩnh mịch u buồn của đêm giá lạnh thoáng nghe tiếng trống canh văng vẳng từ môt chòi canh xa vọng đến báo hiệu đã nửa đêm, tiếng trống mỗi lúc một dồn dập hơn xa đến gần càng lúc như nhanh hơn trôi theo từng khoảnh khắc của thời gian và rút ngắn tuổi đời của một người phụ nữ “hồng nhan” nhưng “trơ” đi trước cuộc đời, trước cảnh vật tựa như gỗ đá đã bị mất hết cảm giác vì bao nỗi phiền muộn đợi chờ một thứ hạnh phúc mong manh, giọng thơ trĩu xuống tăng thêm nỗi chán chường và cái cô đơn đang bủa quanh tác giả. Cách sử dụng đảo ngữ nhấn mạnh thêm sự trơ trọi bẽ bàng và tủi hổ.

Trước cuộc đời, trước duyên phận hẩm hiu người phụ nữ ấy chua xót cho chính mình, thân phận lẻ loi mong manh giữa bao vùi dập của cái xã hội đầy bất công thị phi ngang trái. Thân phận hồng nhan bây giờ phải trải qua những đêm dài cay đắng cho tấm lòng thủy chung vì cuộc tình dang dở. Tiếng thở dài ngao ngán và ý nguyện muốn thoát khỏi nỗi sầu muộn dấy lên trong lòng nhưng cuối cùng cũng rơi vào bế tắc, dường như nghịch cảnh khôg buông tha cho người phụ nữ ấy, mượn rượu quên đi nhưng lại càng nhớ:

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn

Chén rượu cầm hững hờ trên tay mặc cho hương nồng của rựơu phả vào mặt xộc vào mũi, tác giả mong rượu có thể giải tỏa hộ nỗi lòng của mình, mong cơn say mau tìm đến để đưa mình đến một nơi yên bình dù trong thời gian ngắn ngủi cũng đỡ hơn khi phải một mình đối diện nỗi cô đơn đang giày xéo tâm can. Nhưng say rồi lại tỉnh cứ chập chờn chập chờn mơ hồ trong cái vòng lẩn quẩn. Thời gian thì cứ trôi tác giả lúc thì tỉnh để nhận ra cái éo le của cuộc đời lúc thì chìm vào cơn say quên đi bao tuyệt vọng, mong mỏi phút giây nào đấy có thể gạt được tất cả qua một bên để sống với những khao khát của chính mình nhưng mong ước bé nhỏ ấy cũng bị cuốn phăng đi vô tình. Nỗi buồn tủi bắt đầu xâm chiếm, bao đêm dài thao thức đợi chờ nhưng vô vọng, chờ nhiều đợi nhiều mà hạnh phúc chẳng bao nhiêu trong khi cái xuân thì ngày càng rời xa tác giả.

Vầng trăng xuất hiện để làm chứng nhân cho bao cuộc tình mà sao khi tác giả thấy trăng thì lại không được tròn đầy mà là hình ảnh đối lập là khuyết, phải chăng cuộc tình này cũng thế chẳng bao giờ có một cái kết trọn vẹn. Đến bao giờ thì trăng mới tròn đến khi nào thì hạnh phúc mới trong tầm tay và bao lâu nữa thì nỗi cô đơn này thôi xuất hiện làm xót lòng. Tác giả khao khát và mong chờ, nỗi niềm đó nhân lên theo ngày tháng, nhưng càng hi vọng thì càng đau khổ, bi kịch có bao giờ được kết thúc cho những người phụ nữ quá lứa lỡ thì cùng tình duyên ngang trái trong cái xã hội phong kiến ngày xưa. Nỗi buồn dâng đầy trong lòng rồi lan tỏa ra không gian khắp bốn bề, khẽ đưa mắt nhìn ra khoảng trống trước mặt những hình ảnh thiên nhiên đập vào mắt và như hòa vào tâm trạng nhuốm nỗi buồn phiền của tác giả.

Xiên ngang mặt đất rêu từng đám

Đâm toạc chân mây đá mấy hòn

Câu thơ tả cảnh với cấu trúc tương phản hình ảnh những đám “rêu” bé nhỏ yếu ớt với sức mạnh “xiên ngang” cả lớp đất dày vươn lên với sức sống mãnh liệt hay “đá mấy hòn” nhưng lại có khả năng đâm toạc chân mây trước mắt. Thái độ phản ứng khá mạnh mẽ trước duyên tình lận đận thể hiện qua cả giọng thơ ngang ngạnh phản kháng và ấm ức. Thiên nhiên trong mắt nhà thơ tiềm ẩn một sức sống đang bị đè nén và đang vươn lên mãnh liệt. Ta thấy rõ được tác dụng của nghệ thuật tả cảnh ngụ tình ở hai câu thơ này, dường như có một điểm giống nhau giữa tâm hồn thơ và những hình ảnh thiên nhiên ấy.  Rêu và đá bé nhỏ là thế nhưng chúng giống nhau ở sức sống mạnh mẽ vô cùng và nhà thơ cũng vậy.

Dù trong hoàn cảnh xót xa nhưng tâm hồn lúc nào cũng tràn đầy một niềm hy vọng, bi kịch dẫu đắng cay nhưng bằng cả nghị lực tác giả vẫn cố gắng gượng mong chờ vượt qua để đến bến bờ bình yên cho mình. Hai câu thơ hay ẩn dụ được khát vọng rất lớn không chỉ của riêng Hồ Xuân Hương mà là tiếng lòng chung của bao số phận hồng nhan hẩm hiu về một cuộc đời hạnh phúc hơn. Dâng tràn trong họ là tất cả hy vọng mong chờ bằng cả niềm tin dù bao nghịch cảnh. Nhưng đáng buồn thay vòng xoay cuộc đời một lần nữa làm người rơi vào bế tắc.

Cuộc đời nhà thơ là những tháng ngày buồn tủi không chỉ một mà đến hai lần người đều là vợ lẽ và âu cũng vì vậy mà bao phẫn uất kết tụ đến hồi bộc phát khi thực tại vẫn là bao chua xót não nề. Khao khát được yêu thương được sống hạnh phúc như những người phụ nữ bình thường nhưng càng vô vọng, đêm đã khuya mà nhà thơ vẫn còn trằn trọc thao thức ưu tư, nỗi đau bị dồn tụ khi tác giả nhìn lại chính mình thì cũng là lúc nỗi cô đơn đang đầy hơn bao giờ hết trong tâm trạng chán chường và mệt mỏi thậm chí là thất vọng với sự thực trước mắt:

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại

Mảnh tình san sẻ tí con con

Tiếng lòng than thở của nhà thơ vang lên qua từ “ngán” được rõ nét hơn. Mùa xuân có đi rồi cũng đến ngày sẽ quay về với thiên nhiên nhưng còn tình duyên thì mới bao giờ trở lại với con tim chung tình đang chịu nỗi đau. Tuổi xuân người phụ nữ trôi nhanh nhưng cũng không bằng cuộc tình dang dở, hạnh phúc ngắn ngủi để rồi bây giờ chỉ còn nhà thơ quạnh hiu trong nỗi cô đơn đang ngấm buốt tê lòng. Tình duyên lỡ làng tan vỡ như mảnh vụn chỉ dành nhà thơ được một chút nhưng lại phải “san sẻ” để còn trong nhà thơ là “tí con con”. Buộc lòng cam chịu cảnh ngộ đơn chiếc đang ngày đêm trải qua sự đợi chờ mỏi mòn. Nỗi đau như thế chưa đủ hay sao mà còn tình cảm nhận được chẳng những quá ít mà còn quá vô tình, quá hờ hững.

Câu thơ tả thực nỗi chua chát ngấm từ trong lòng. Nỗi trống trải cô đơn làm tác giả chán nản nới những mong chờ mà đáp lại chỉ là sự lành lùng tàn nhẫn. Mỗi từ như một giọt nước mắt rưng rưng chỉ chực trào ra theo những tủi hờn trách móc. Có mấy ai hiểu được những gì đang hành hạ tâm hồn mỏng manh của người, thấu chăng nơi đây đang có bóng hình chờ và đợi. Đau lắm nhưng cũng phải tự nén lòng và nuốt nghẹn đắng vào trong. Cuộc đời thì cứ đùa cợt trêu đùa với những người  làm vợ lẽ, phải chịu bao phân biệt và bất công có ai thấu hiểu dùm.

Cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng

Cầm lòng làm mướn mướn không công

Cả bài thơ là muôn vàn sắc thái tình cảm của nhà thơ có buồn có hờn có giận có chua chát có lúc phản kháng dữ dội nhưng rồi chán chường vì thất vọng. Tiếng thơ táo bạo chân thành thể hiện khát vọng mưu cầu hạnh phúc lứa đôi của bao hồng nhan trong xã hội phong kiến bấy giờ, qua đó đã dẫn dắt cho người đọc đi vào thế giới tâm hồn đa dạng của họ và có cơ hội cảm thông với bao nỗi buồn mà họ phải gánh chịu. Ngôn ngữ thơ mang đậm chất dân gian được sử dụng khéo léo giàu sức biểu cảm tinh tế. Tài thơ Nôm của Hồ Xuân Hương còn thể hiện qua việc viết thơ đường luật bằng tiếng Việt thật tài tình, quả không hổ danh là bà chúa thơ Nôm.

-/-

Nhằm giúp các em làm tốt bài văn phân tích, bình giảng bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương, Đọc Tài Liệu đã tổng hợp dàn ý chi tiết, những mẫu bài văn hay đầy đủ ý nhất cho các em tham khảo trên đây. Chúc các em hoàn thành tốt bài văn của mình và đạt kết quả cao !

Bạn còn vấn đề gì băn khoăn?
Vui lòng cung cấp thêm thông tin để chúng tôi giúp bạn
Hủy

TẢI VỀ

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM