Hướng dẫn chi tiết trả lời bài 2 trang 72 SGK Ngữ văn lớp 7 tập 1 phần trả lời câu hỏi Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm, soạn bài Tìm hiểu chung về văn biểu cảm ngắn gọn nhất giúp các em chuẩn bị tốt kiến thức trước khi tới lớp.
Đề bài
Đọc hai đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
(1) Thảo thương nhớ ơi! Mới ngày nào Thảo còn ngồi chung bàn với Hỏng, Minh, Ngọc, thế mà nay Thảo đã theo cha mẹ thành phố Hồ Chí Minh, để cho bọn mình xiết bao mong nhớ. Thảo có nhớ những lần chúng mình cùng dạo Hồ Tây, cung chơi Thủ Lệ, thăm quan Ao Vua? Thảo có nhớ một lần mình ốm dài, Thảo chép cho mình?
(Bài làm của học sinh)
(2) Trên đài, một người con gái nào đó vừa hát một bài dân ca của đất nước trong đêm khuya. Bây giờ tất cả im lặng rồi, giọt sao khung cửa đọng lại, đứng im, không nhảy nữa, đêm đã đi vào chiều sâu, mà vẫn còn nghe âm vang mỗi giọng hát của người con gái nãy. Một giọng hái dân ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam chạy tới chân trời, có lúc rụt rè, e thẹn như khoe người yêu mới gặp, có lúc tinh nghịch, duyên dáng như những chán nhỏ thoăn thoắt gánh lúa chạy trên những con đường làng lẫn bóng tre và bóng nắng… Có lẽ không phải là một người con gái đã hát trên đài. Đó chính là quê hương ta đang lên tiếng hát. Tiếng nga lên từ lòng đất, ở trong đó một góc vườn có đôi cây sầu đông và giàn bầu dong đưa quả nặng, một ngày đã xa, mẹ ta đã chôn nhúm rau của ta thuở ta mới lọt lòng. Đó là tiếng ngân của mặt của dòng sông, của những xóm làng và những cánh đồng sau ngày lao động và chiến đấu.
(Nguyên Ngọc)
Câu hỏi:
a) Hai đoạn văn trên biểu đạt nội dung gì? Nội dung ấy có đặc điểm gì khác so với nội dung của văn bản tự sự và miêu tả?
b) Có ý kiến cho rằng tình cảm, cảm xúc trong văn biểu cảm phải là tình cảm, cảm xúc thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Qua hai đoạn văn trên, em có tán thành với ý kiến đó không?
c) Em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở hai đoạn văn trên?
Trả lời bài 2 trang 72 SGK Ngữ văn 7 tập 1
Tham khảo một số cách trình bày mà Đọc tài liệu đã biên tập dưới đây
Cách trình bày 1
a.
- Đoạn văn (1) nói lên nỗi thương nhớ người bạn cùng học chung ngày nào.
- Đoạn (2) biểu đạt nỗi nhớ cùng tình yêu quê hương của tác giả được gợi lên từ bài dân ca.
Nếu so với nội dung của văn bản tự sự miêu tả thì nội dung của hai đoạn văn trên chủ yếu nhằm bộc lộ cảm của người viết.
b. Tình cảm, cảm xúc trong văn biểu cảm phải mang giá trị nhân văn, có tác dụng hướng con người vươn tới cái đẹp đẽ, trong sáng, được mọi người thừa nhận. Nếu có nội dung tình cảm tiêu cực, xấu xa thì chỉ có thể là đối tượng để người viết lên án, phê phán, để cuộc sống đẹp hơn, người đối xử với người tốt hơn,...
c.
Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở đoạn (1) là bộc lộ trực bằng ngôn từ (“Thảo thương nhớ ơi!”). Đoạn văn (2), tác giả dùng biện pháp tự sự, miêu tả để gợi tình cảm. Như vậy, bên cạnh các từ ngữ trực tiếp bộc lộ tình cảm như thương nhớ ơi, mới ngày nào ... thế mà, xiết bao mong nhớ,... còn là những kỉ niệm, các hình ảnh gợi liên tưởng như giọng hát dân ca trong đêm, cánh cò, con đường làng,... cũng thể hiện sâu sắc những cung bậc cảm xúc, lay động lòng người,...Cách trình bày 2
a) Hai đoạn văn trên biểu đạt những nội dung:
- Đoạn 1: biểu đạt nội dung nhớ bạn, nỗi nhớ gắn liền với những kỉ niệm.
- Đoạn 2: biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương đất nước.
Nội dung ấy có đặc điểm khác so với nội dung của văn bản tự sự và miêu tả: nội dung ở đây chủ yếu là bộc lộ cảm xúc, bên cạnh đó vẫn có yếu tố kể và tả.
b) Qua hai đoạn văn trên, em rất tán thành ý kiến cho rằng tình cảm xúc trong văn biểu cảm thường là những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn (như yêu con người, yêu thiên nhiên, yêu quốc, ghét những thói tầm thường, độc ác…).
c)
Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở hai đoạn văn trên:- Đoạn 1: Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc trực tiếp.
- Đoạn 2: Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc gián tiếp.
Cách trình bày 3
a. - Hai đoạn văn biểu đạt :
- Đoạn(1): nỗi nhớ qua việc nhắc lại một số kỉ niệm.
- Đoạn(2) : biểu hiện tình cảm thiết tha gắn bó với quê hương.
- Sự khác biệt so với nội dung văn bản tự sự, miêu tả : không hoàn toàn là kể hay tả mà, chưa có nội dung thật hoàn chỉnh, song đều thể hiện rõ tâm trạng, tình cảm.
b. Ý kiến đó là đúng. Bởi nếu không là tình cảm, cảm xúc thấm nhuần tư tưởng nhân văn thì không đạt mục đích biểu cảm thực sự.
c. Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc ở hai đoạn văn trên :
- Đoạn (1) bộc bạch trực tiếp qua từ ngữ.
- Đoạn (2) thông qua miêu tả. Sử dụng các hình ảnh gợi liên tưởng sâu sắc.
-------------
Trên đây là gợi ý trả lời câu hỏi bài 2 trang 72 SGK ngữ văn 7 tập 1 được Đọc tài liệu biên soạn chi tiết giúp các em soạn bài Tìm hiểu chung về văn biểu cảm trong chương trình soạn văn 7 tốt hơn trước khi đến lớp.