1. Chuẩn bị
Yêu cầu:
– Đọc trước văn bản Phò giá về kinh; tìm hiểu thêm thông tin về Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải.
Trả lời:
- Trần Quang Khải sinh ngày 24 tháng 08 năm 1241, mất ngày 26 tháng 7 năm 1294)
- Từ nhỏ, ông đã được Trần Thái Tông phong tước Chiêu Minh vương và cho thụ giáo với Hàn lâm viện học sĩ kiêm Quốc sử Viện giám tu, Bảng nhãn Lê Văn Hưu.
- Ông là một nhà chính trị, quân sự, tôn thất hoàng gia Đại Việt thời Trần.
- Ông làm đến chức Thừa tướng đời Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông và Trần Anh Tông, coi cả mọi việc trong nước.
2. Đọc hiểu
Nội dung chính: Bài thơ thể hiện hào khí chiến thắng và khát vọng của nhân dân ta về một thời kì thái bình, thịnh trị.
Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu hỏi: Chú ý cách các chiến thắng lịch sử và việc sử dụng động từ mạnh.
Trả lời:
- Việc sử dụng các động từ mạnh cùng các chiến thắng lịch sử: trận Chương Dương, Hàm Tử cho thấy khí thế hào hùng của quân dân ta trong trận chiến.
Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1: Từ những thông tin về hoàn cảnh ra đời bài thơ Phò giá về kinh, hãy nêu hiểu biết của em về hào khí nhà Trần.
Trả lời:
Bối cảnh: "Phò giá về kinh" là một tác phẩm tiêu biểu cho tinh thần hào khí Đông A của triều đại nhà Trần. Bài thơ được Trần Quang Khải sáng tác sau cuộc kháng chiến Mông - Nguyên thắng lợi. Sau chiến thắng ở Chương Dương, Hàm Tử năm 1285, ông đi đón Thái thượng hoàng Trần Thánh Tông và vua Trần Nhân Tông về kinh. Khi đó, Trần Quang Khải đã tức cảnh làm bài thơ này.
=> Không chỉ ca ngợi chiến công của quân dân ta mà còn thể hiện lòng tự hào dân tộc.
Câu 2: Xác định thể loại của bài thơ qua số chữ, số dòng, niêm, luật và cách hiệp vần ở bản phiên âm.
Trả lời:
- Đặc điểm thể loại của bài thơ:
+ Mỗi bài thơ có 4 dòng thơ, mỗi dòng thơ có 5 chữ
+ Về vần thơ: có thể có 3 vần gieo vào các chữ cuối câu 1, 2, 4; có thể có 2 vần gieo vào chữ Cuối câu 2, câu 4.
Câu 3: Phân tích nội dung và mối quan hệ của hai dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối, từ đó cho biết chủ đề của bài thơ.
Trả lời:
- Hai câu đầu: Chiến thắng quan trọng của quân và dân ta.
- Hai câu cuối: Khát vọng muôn đời thái bình, thịnh trị.
- Chủ đề của bài thơ: Hào khí chiến thắng và khát vọng về một đất nước hòa bình của dân tộc.
Câu 4: Tìm hiểu cách ngắt nhịp của bài thơ ở bản phiên âm bài thơ. Nhịp điệu của các dòng thơ có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung bài thơ?
Trả lời:
- Cách ngắt nhịp: 2/3, 3/2 nhằm thể hiện chiến công lẫy lừng của quân dân nhà Trần, đồng thời thể hiện khát vọng chiến đấu tinh thần dân tộc của quân dân trong việc bảo vệ đất nước.
Câu 5: So sánh bài thơ trên với bài thơ Sông núi nước Nam để chỉ ra sự tương đồng về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai tác phẩm.
Trả lời:
+ Sử dụng thể thơ tứ tuyệt.
+ Viết bằng tiếng Hán
+ Đều thể hiện một tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm kiên cường và bất khuất.
Câu 6: Nội dung bài thơ có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay như thế nào? Vì sao?
Trả lời:
- Bài thơ ra đời từ rất lâu nhưng nội dung vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay vì:
+ Cổ vũ thế hệ trẻ phải biết giữ gìn, bảo vệ đất nước hòa bình.
+ Tuyên truyền thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước của dân tộc.
+ …