Tài liệu hướng dẫn tập đọc Hạt gạo làng ta của tác giả Trần Đăng Khoa được Đọc Tài Liệu biên soạn nhằm giúp các bạn học sinh nắm chắc kiến thức trong bài và hướng dẫn trả lời câu hỏi trang 140 SGK Tiếng Việt 5 tập 1.
I. Bài thơ Hạt gạo làng ta
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay...
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Những trưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy...
Hạt gạo làng ta
Những năm bom Mỹ
Trút trên mái nhà
Những năm cây súng
Theo người đi xa
Những năm băng đạn
Vàng như lúa đồng
Bát cơm mùa gặt
Thơm hào giao thông...
Hạt gạo làng ta
Có công các bạn
Sớm nào chống hạn
Vục mẻ miệng gàu
Trưa nào bắt sâu
Lúa cao rát mặt
Chiều nào gánh phân
Quang trành quết đất
Hạt gạo làng ta
Gửi ra tiền tuyến
Gửi về phương xa
Em vui em hát
Hạt vàng làng ta...
Trần Đăng Khoa
- Kinh Thầy: Sông chia nước của sông Thái Bình, chảy qua tỉnh Hải Dương.
- Hào giao thông: đường đào sâu dưới đất để đi lại được an toàn trong chiến đấu.
- Trành ( còn gọi là giành, xảo): Dụng cụ đan bằng tre, nứa, bằng phẳng, có thành, dùng để vận chuyển đất, đá, phân trâu bò..
II. Mục tiêu bài hướng dẫn
- Hướng dẫn các em biết đọc diễn cảm bài thơ với giọng nhẹ nhàng, tình cảm.
- Hiểu nội dung, ý nghĩa: Hạt gạo được làm nên từ công sức của nhiều người, là tấm lòng của hậu phương và tiền tuyến trong những năm chiến tranh.
III. Hướng dẫn tập đọc
Khổ thơ 1: Cần đọc vắt dòng giữa các dòng thơ:
- Có vị phù sa
- Của sông Kinh Thầy
Khổ thơ 2: Cần chú ý đọc vắt dòng giữa các dòng thơ:
- Những trưa tháng sáu
- Nước như ai nấu
- Chết cả cá cờ
Khổ thơ 5: Cần chú ý nhấn giọng cụm từ: Hạt vàng làng ta.
IV. Tóm tắt các ý chính
- Thông qua những từ ngữ, hình ảnh nói lên nỗi vất vả của người nông dân khi làm ra hạt gạo. Nội dung chính của bài:
- Hạt gạo có hương vị của quê hương.
- Hạt gạo có những khó khăn của thiên nhiên và nỗi vất vả của người lao động.
- Hạt gạo được làm ra trong những năm đánh Mĩ gian khổ mà anh dũng.
- Hạt gạo có công của các bạn thiếu nhi.
- Hạt gạo quý như vàng.
IV. Gợi ý trả lời câu hỏi SGK
Câu 1 - Trang 140 SGK
Đọc khổ thơ 1, em hiểu hạt gạo được làm nên từ những gì?
Gợi ý trả lời:
Hạt gạo được làm từ thiên nhiên và con người: từ vị phù sa bồi đắp cho ruộng đồng màu mờ phì nhiêu, từ nước hồ sen tưới cho lúa tươi tốt, từ tình cảm và công sức của con người (người mẹ) một nắng hai sương đổ ra trên đồng ruộng.
Câu 2 - Trang 140 SGK
Những hình ảnh nào nói lên nỗi vất vả của người nông dân?
Gợi ý trả lời:
Đó là những hình ảnh: - Giọt mồ hôi sa. - Những trưa tháng sáu. - Nước như ai nấu. - Chet ca cá cờ. - Cua ngoi lên bờ. - Mẹ em xuống cấy.
Câu 3 - Trang 140 SGK
Tuổi nhỏ đã góp công sức như thế nào để làm ra hạt gạo?
Gợi ý trả lời:
Tuổi nhỏ đã cùng với người mẹ, người chị và các thế hệ khác ở lại hậu phương ra sức thi đua lao động sản xuất để làm ra hạt gạo tiếp tế cho chiến trường. Không kể sáng, trưa, chiều, tuổi nhỏ luôn có mặt ở ngoài đồng ruộng chống hạn, bắt sâu, gánh phân bón lót, bón thúc, làm cỏ ... góp công sức làm ra hạt gạo.
Câu 4 - Trang 140 SGK
Vì sao tác giả gọi hạt gạo là "hạt vàng"?
Gợi ý trả lời:
Hạt gạo được gọi là hạt vàng, vì hạt gạo rất quý. Có được hạt gạo, con người phải đổ bao nhiêu mồ hôi nước mắt "một nắng hai sương" trên đồng ruộng mới làm ra được hạt gạo. Do đó, tác giả mới đem so sánh hạt gạo với hạt vàng và gọi hạt gạo là hạt vàng.
******
Sau khi tham khảo bài soạn Hạt gạo làng ta trên đây, hy vọng rằng các em có thể nắm được nội dung chính được tổng hợp trong bài. Bên cạnh đó giáo viên và phụ huynh học sinh có thể tham khảo tài liệu trên để hướng dẫn học sinh học tập.