Soạn Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện - Cánh Diều
Cùng Đọc tài liệu trả lời câu hỏi trong phần Định hướng và Thực hành, từ đó học sinh sẽ dễ dàng viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học.
1. Định hướng
a) - Trong phần mở đầu tác giả đã nêu nhận xét về văn bản Hồi trống Cổ Thành mặc dù chỉ là một đoạn trích ngắn song vẫn có thể xem là một câu chuyện trong tác phẩm tự sự vì có đầy đủ các phần.
- Tác giả đã làm rõ nhận xét ở phần đầu bằng cách đưa ra những lí lẽ, dẫn chứng cụ thể để làm sáng tỏ cho nhận xét trên.
- Tác giả đã đưa ra những nhận xét, đánh giá về văn bản. Những bằng chứng lấy từ truyện được đặt trong dấu ngoặc kép và không mang cảm xúc cá nhân của người viết.
- Tính chất hoàn chỉnh từ cốt truyện của đoạn trích nêu ở mở đầu đã được làm rõ qua các dẫn chứng, lĩ lẽ và bình luận của tác giả
- Đoạn cuối là những nhận xét của người viết về đoạn trích.
b) Để viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện, các em cần chú ý:
- Xác định rõ yêu cầu nghị luận mà đề văn đã nêu:
- Đọc lại văn bản truyện được nêu trong đề.
- Xác định vấn đề cụ thể (nội dung, hình thức) mà bài viết sẽ phân tích, đánh giá
- Suy nghĩ và thực hiện theo các bước viết bài văn nghị luận văn học.
2. Thực hành - Soạn Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện
a) Chuẩn bị
- Xem lại phần Kiến thức Ngữ văn và nội dung đọc hiểu văn bản truyện Người ở bến sông Châu. Chú ý những chi tiết bộc lộ phẩm chất nhân vật dì Mây: từ ngữ, hình ảnh, nhân vật (ngoại hình, lời nói, hành động,…), sự kiện, lời nhận xét từ người kể chuyện và các nhân vật khác trong truyện,…
- Đọc kĩ đề bài và chú ý các vấn đề đã nêu trong mục Định hướng ở trên để vận dụng vào phần thực hành này.
b) Tìm ý và lập dàn ý
- Cuộc đời dì Mây được tác giả khắc họa bằng các sự kiện nào? Dì Mây có những tính cách, phẩm chất gì?
+ Cuộc đời dì Mây được tác giả khắc họa bằng các sự kiện: chú San - người yêu của dì Mây đi lấy vợ, không đợi dì trở về và dì Mây đỡ đẻ giúp vợ của chú San.
+ Những tính cách, phẩm chất của dì Mây: dì Mây là người dũng cảm, gan dạ, dâng hiến cả quãng đời thanh xuân tươi đẹp cho cách mạng. Nhưng dì lại rơi vào nghịch cảnh khi ngày dì trở về là ngày mà người yêu của dì đi lấy vợ. Tuy nhiên, với lòng nhân hậu, vị tha và thương người dì đã từ chối lời đề nghị của chú San, dì chỉ muốn một người đàn bà khổ và nhận phần thiệt thòi về mình. Sau đó, dì còn giúp vợ chú San vượt cạn.
- Tính cách và phẩm chất của dì Mây được tập trung thể hiện qua các chi tiết: ngày trở về gặp đám cưới của chú San; dì từ chối lời đề nghị của chú San. Những cuộc trò chuyện buồn bã, thơ thẩn đến não lòng của dì Mây với mẹ, Mai và lũ bạn của Mai. Chi tiết Dì Mây đỡ đẻ cho vợ chú San.
- Đặc sắc nghệ thuật: bút pháp miêu tả, điểm nhìn và người kể chuyện
- Qua nhân vật Mây, tác giả muốn gửi gắm: nỗi đau về cả thể xác lẫn tình thần của con người trong chiến tranh. Vì vậy, chúng ta cần phải trân trọng và biết hơn nhưng người đi trước đã hi sinh cuộc đời mình để đất nước hòa bình, hạnh phúc.
* Dàn ý Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá một tác phẩm truyện
- Mở bài: Giới thiệu khái quát về nhân vật và vấn đề sẽ phân tích
- Thân bài:
+ Nêu bối cảnh lịch sử - xã hội của truyện Người ở bến sông Châu
- Tóm tắt về cuộc đời dì Mây: Hoàn cảnh gia đình, tình yêu của dù Mây với chú San trước chiến tranh; cuộc sống chiến đấu của dì Mây ở chiến trường, cuộc sống của dì Mây ngày trở về quê hương,..
- Phân tích nhân vật dì Mây thông qua các tình huống trớ trêu, đau khổ; những lựa chọn khó khăn và lòng can đảm khi đối mặt với những thứ thách của tác giả.
- Nêu cảm nhận, suy nghĩ của em về nhân vật dì Mây.
- Kết bài:
+ Nêu khái quát thành công của tác giả của tác giả qua việc xây dựng nhân vật.
+ Từ nhân vật dì Mây, liên hệ và nêu cảm nghĩ của em về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm trong cuộc sống hôm nay
c) Viết
Bài tham khảo - Viết bài văn nghị luận phân tích đánh giá một tác phẩm truyện
Cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc ta đã là ngọn lựa hun đúc nên biết bao thế hệ anh hùng, đồng thời cũng trở thành một trong những đề tài văn học, nghệ thuật hấp dẫn và nhiều cảm hứng nhất của giới văn nghệ sĩ lúc bấy giờ. Nhân vật Dì Mây trong truyện ngắn "Người ở bến sông Châu" của nhà văn Sương Nguyệt Minh cũng là một trong những nhân vật bộc lộ được bản chất người lính đã trải qua cuộc chiến tranh, thấy được sự hy sinh mất mát, và nỗi đau khôn cùng của người phụ nữ Việt Nam.
Câu chuyện xoay quanh cuộc đời của một người phụ nữ đẹp nhưng lại có số phận đau thương, vây hãm cả đời . Dì đại diện cho một thế hệ thanh niên đã dâng hiến quãng đời thanh xuân tươi đẹp nhất cho cách mạng. Tuổi trẻ của dì là những ngày tháng lăn lộn trên khắp các nẻo đường Trường Sơn. Dì Mây có một mối tình đằm thắm, trong sáng với chú San, tuy nhiên lại rơi vào nghịch cảnh éo le: ngày cô trở về quê cũng là ngày người yêu – San đi lấy vợ vì tưởng cô hy sinh. Ngay đêm tân hôn, biết tin Mây còn sống quay về, San đã tìm gặp Mây. Anh xin cô được bỏ vợ để cả hai làm lại từ đầu. Mây khóc, từ chối vì cho rằng: “Một người phụ nữ đau khổ và lỡ dở đã là quá đủ”.
Ngoài nỗi buồn mất đi người mình yêu, dì Mây còn phải chịu những hậu quả do chiến tranh để lại. Từ một người con gái xinh đẹp trở thành một người tàn tật, vô cùng thương xót "Dì Mây bước tập tễnh, tóc Dì Mây rụng nhiều, xơ và thưa, dì có chân giả, chống nạng gỗ". Tuy nhiên, không vì điều đó mà dì lại cảm thấy tủi thẹn, dì luôn luôn cảm thấy tự hào, vì đã dâng hiến quãng đời thanh xuân tươi đẹp cho cách mạng: "Dì Mây chắn cửa hầm che chở cho thương binh. Bom nôt người người lính công binh sốt rét tóc rụng trọc đầu vẫn lành lặn..". Bởi vậy, cuộc sống của dì Mây khi trở về quê hương cũng có sự thay đổi thay. Ai nấy trong gia đình đều cảm thấy thương dì, cuộc đời của dì thật đau xót. Những đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng dì Mây đã cho thấy một hình ảnh người phụ nữ kiên cường, đầy nỗi bất hạnh vì chiến tranh. Cuộc chiến đã cướp đi tất cả: tuổi trẻ, tình yêu, hạnh phúc và mài mòn dần những gì còn sót lại của dì khi trở về sau chiến tranh.
Càng éo le hơn khi truyện đẩy nhân vật dì Mây vào những tình huống vô cùng trớ trêu và đau khổ. Khi dì đứng trước sự lựa chọn về tinh yêu của mình, dì đã cam đảm đối mặt với nó, mặc dù buồn, vẫn còn thương chú San nhiều nhưng dì đã cương quyết dứt khoát với chú "Thôi! Thôi! Lỡ rồi! Đằng nào cũng chỉ một người đàn bà khổ. Anh về đi!, "Sự thế đã thế, cố mà sống với nhau cho vuông tròn". Chưa dừng lại ở đó, tác giả lại một lần nữa đẩy nhân vật vào tình huống mà khiến dì phải đấu tranh lí trí và cảm xúc của bản thân. Đó là khi vợ chú San - cô Thanh vượt cạn thiếu tháng và dì Mây đã cố gắng hết sức đỡ đẻ cho cô mặc kệ lời thím Ba can ngăn. Chi tiết dì khóc ngay sau khi đỡ đẻ thành công cho vợ chú San, đã để lại cho người đọc nhiều xúc động. Giá như không đi bồ đội, nếu không có chiến tranh, thì cũng không bị chiến tranh làm xa cách dì Mây cũng có thể hạnh phúc bên chú San. Qua đây, em thấy được hình tượng của một người phụ nữ dưới thời chiến, đó là một người xinh đẹp, gan dạ và đầy lòng nhân ái, vị tha. Người phụ nữ mặc dù trải qua những khó khăn, thử thách ở những tình huống nghịch cảnh, đau khổ nhưng vẫn quyết tâm đối mặt với nó, với số phẩn của bản thân.
Nhà văn Sương Nguyệt Minh đã vô cùng thành công trong việc xây dựng nhân vật dì Mây, bởi nhờ có ông, mà chúng ta thấy được những góc khuất của chiến tranh, những câu chuyện buồn dưới thời chiến. Chưa bao giờ, trong văn học Việt Nam xuất hiện người phụ nữ trở về sau chiến tranh lại bi thương đến vậy. Từ đó, ta mới càng cảm thông hơn với những số phận của họ và thật biết ơn với những công lao của họ để chúng ta có được cuộc sống như ngày hôm nay.
d) Kiểm tra và chỉnh sửa
Đọc lại bài văn đã viết. Đối chiếu văn bản đã viết với dàn ý để kiểm tra và chỉnh sửa
-/-
Trên đây là gợi ý Soạn Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học sách Cánh diều chi tiết, đừng quên tham khảo trọn bộ Soạn Văn 10 Cánh diều!