Việc tìm hiểu về vai trò, đặc điểm phát triển, tình hình phân bố của các ngành công nghiệp là cần thiết, nhằm sử dụng hợp lí, hiệu quả các nguồn lực để phát triển đất nước. Vậy, những nội dung này được thể hiện như thế nào trong các ngành công nghiệp khai thác than, dầu khí, điện lực, khai thác quặng kim loại, điện tử - tin học, sản xuất hàng tiêu dùng, sản xuất thực phẩm? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài học này.
Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp.... Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 31
Tài liệu giải bài tập địa lí 10 bài 31 Chân trời sáng tạo chi tiết:
I. Quan niệm, vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Trả lời câu hỏi trang 117:
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
Trả lời:
- Quan niệm: Là hệ thống các mối liên kết không gian của các ngành và sự kết hợp sản xuất trong lãnh thổ trên cơ sở khai thác lợi thế về vị trí địa lí, tài nguyên thiên nhiên, nguồn lao động, thị trường tiêu thụ, thành tựu khoa học - công nghệ,... nhằm đạt được hiệu quả cao nhất về kinh tế - xã hội - môi trường và đảm bảo an ninh quốc phòng.
- Vai trò
+ Góp phần sử dụng một cách hợp lí các nguồn lực về vị trí địa lí, tự nhiên, kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia đồng thời thu hút nguồn lực từ bên ngoài.
+ Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và thúc đẩy hội nhập kinh tế quốc tế.
II. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy phân biệt vai trò và đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
Trả lời:
Vai trò và đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp:
| Hình thức | Vai trò | Đặc điểm |
|---|---|---|
| Điểm công nghiệp | - Là đơn vị cơ sở cho các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khác. - Góp phần giải quyết việc làm tại địa phương. - Đóng góp vào nguồn thu của nghiệp địa phương. - Góp phần thực hiện công nghiệp hóa tại địa phương. | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, gồm một số cơ sở sản xuất công nghiệp nằm trong phạm vi của một điểm dân cư (đồng nhất với điểm dân cư) hoặc xa điểm dân cư. - Các cơ sở sản xuất công nghiệp thường phân bố gần nguồn nhiên liệu, nguyên liệu (hoặc vùng nông sản). - Giữa các cơ sở sản xuất công nghiệp không có (hoặc có rất ít) mối liên hệ với nhau. |
| Khu công nghiệp | - Góp phần thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước. - Thúc đẩy chuyển giao công nghệ hiện đại. - Giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng nguồn lao động. - Tạo nguồn hàng tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. | - Có ranh giới rõ ràng, không có dân cư sinh sống. - Có vị trí phân bố thuận lợi để vận chuyển hàng hóa và liên hệ với bên ngoài như gần cảng biển, đường giao thông lớn, gần sân bay, ngoại vi các thành phố lớn,... - Tập trung tương đối nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp. Các cơ sở này thường sử dụng chung cơ sở hạ tầng sản xuất; được hưởng một quy chế riêng, ưu đãi về sử dụng đất, thuế quan; ứng dụng mạnh mẽ thành tựu khoa học - công nghệ vào sản xuất; có khả năng hợp tác sản xuất cao. - Có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt (hay cơ sở sản xuất công nghiệp hạt nhân) và các cơ sở sản xuất công nghiệp hỗ trợ. - Các hình thức khác của khu công nghiệp là đặc khu kinh tế, khu chế xuất, khu công nghệ cao, công viên khoa học,... |
| Trung tâm công nghiệp | Góp phần định hình hướng chuyên môn hóa cho vùng lãnh thổ và tạo động lực phát triển cho khu vực phụ cận. | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, thường gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi. - Bao gồm các khu công nghiệp, điểm công nghiệp và cơ sở sản xuất công nghiệp. Giữa chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ. - Trong trung tâm công nghiệp gồm nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc nhiều ngành khác nhau, trong đó có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt (đóng vai trò quyết định hướng chuyên môn hóa của trung tâm công nghiệp) và các cơ sở sản xuất công nghiệp bổ trợ. |
| Vùng công nghiệp | Thúc đẩy hướng chuyên môn hóa cho vùng lãnh thổ, góp phần khai thác có hiệu quả các nguồn lực theo lãnh thổ. | - Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp. - Có không gian rộng lớn, gồm rất nhiều điểm công nghiệp, khu công nghiệp và trung tâm công nghiệp, có mối liên hệ mật thiết với nhau trong sản xuất. - Có một số nhân tố tạo vùng tương đồng (như cùng sử dụng một hay một số loại tài nguyên; sử dụng nhiều lao động; sử dụng chung hệ thống năng lượng, giao thông vận tải,...). - Có một vài ngành công nghiệp chủ yếu, tạo nên hướng chuyên môn hóa của vùng. |
Trả lời câu hỏi trang 118, 119: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 31
III. Tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp trong tương lai
1. Tác động của công nghiệp tới môi trường
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy:
- Phân tích và cho ví dụ về tác động của ngành công nghiệp đến môi trường.
- Giải thích vì sao cần phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo.
Trả lời:
- Về tác động tích cực: ngành công nghiệp tạo ra các máy móc, thiết bị sử dụng công nghệ hiện đại để dự báo và khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
- Về tác động tiêu cực
+ Ô nhiễm môi trường nước và môi trường không khí.
+ Ô nhiễm môi trường do chất thải rắn.
+ Ô nhiễm môi trường do sản phẩm công nghiệp sau khi sử dụng.
+Tình trạng cạn kiệt một số nguồn tài nguyên thiên nhiên.
-> Trước những tác động tiêu cực của hoạt động sản xuất công nghiệp đến môi trường, việc phát triển các nguồn năng lượng tái tạo là cần thiết, một số dạng năng lượng tái tạo như năng lượng từ mặt trời, gió, sóng biển, thuỷ triều...
2. Định hướng phát triển ngành công nghiệp trong tương lai
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy nêu các định hướng phát triển ngành công nghiệp trong tương lai.
Trả lời:
Trong tương lai, ngành công nghiệp được phát triển theo các hướng:
- Chuyển dần từ ngành công nghiệp truyền thống sang các ngành công nghiệp có hàm lượng kĩ thuật - Công nghệ cao.
- Sự phát triển của các cuộc cách mạng công nghiệp tác động mạnh mẽ đến sự liên kết và phát triển công nghiệp theo ngành, theo vùng.
- Hoạt động sản xuất công nghiệp ngày càng gắn với sự khai thác hợp lí, có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên.
- Phát triển ngành công nghiệp theo hướng công nghiệp xanh, nhằm hạn chế phát thải khí CO2 và các chất độc hại ra môi trường…
Luyện tập trang 119: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 31
Câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy lập bảng theo mẫu dưới đây và hoàn thiện thông tin.
| Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp | Đặc điểm chính | Ví dụ ở nước ta |
|---|---|---|
| Điểm công nghiệp | ||
| Khu công nghiệp | ||
| Trung tâm công nghiệp |
Trả lời:
| Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp | Đặc điểm chính | Ví dụ ở nước ta |
|---|---|---|
| Điểm công nghiệp | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, gồm một số cơ sở sản xuất công nghiệp nằm trong phạm vi của một điểm dân cư (đồng nhất với điểm dân cư) hoặc xa điểm dân cư. - Các cơ sở sản xuất công nghiệp thường phân bố gần nguồn nhiên liệu, nguyên liệu (hoặc vùng nông sản). - Giữa các cơ sở sản xuất công nghiệp không có (hoặc có rất ít) mối liên hệ với nhau. | Hòa Bình, Hà Giang, Tĩnh Túc, Đồng Hới, Đà Lạt, Tam Kỳ, Gia Nghĩa, Tuy Hòa,… |
| Khu công nghiệp | - Có ranh giới rõ ràng, không có dân cư sinh sống. - Có vị trí phân bố thuận lợi để vận chuyển hàng hóa và liên hệ với bên ngoài. - Tập trung tương đối nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp. Các cơ sở này thường sử dụng chung cơ sở hạ tầng sản xuất; được hưởng một quy chế riêng, ưu đãi về sử dụng đất,… - Có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt và các cơ sở sản xuất công nghiệp hỗ trợ. - Các hình thức khác của khu công nghiệp là đặc khu kinh tế, khu công nghệ cao,… | KCN Quế Võ I, II, II, Phước Đông, Hiệp Phước, Bình Dương I, II, Phú Nghĩa, Yên Bình, Yên Phong, Đại An, Bỉm Sơn, Phú Bài,… |
| Trung tâm công nghiệp | - Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, thường gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi. - Bao gồm các khu công nghiệp, điểm công nghiệp và cơ sở sản xuất công nghiệp. Giữa chúng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ. - Trong trung tâm công nghiệp gồm nhiều cơ sở sản xuất công nghiệp thuộc nhiều ngành khác nhau, trong đó có các cơ sở sản xuất công nghiệp nòng cốt và các cơ sở sản xuất công nghiệp bổ trợ. | Hà Nội, Hải Phòng, Thủ Dầu Một, Biên Hòa, Vũng Tàu, TP. Hồ Chí Minh, Việt Trì, Vinh, Huế, Đà Nẵng,… |
Vận dụng trang 119: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 31
Câu hỏi: Em hãy sưu tầm tư liệu về một khu công nghệ cao trên thế giới hoặc ở nước ta.
Trả lời:
- HS tự sưu tầm tư liệu qua sách, báo hoặc internet.
- Ví dụ một số khu công nghệ cao ở Việt Nam
+ Khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc: Khu công nghệ cao Láng Hòa Lạc là một tổ hợp được xây dựng trên địa bàn huyện Thạch Thất, Hà Nội, Việt Nam. Địa lý của khu công nghệ cao này nằm cách sân bay quốc tế Nội Bài 47 km, khoảng cách tới đường vành đai 3 Hà Nội 30 km về hướng Tây và cách cảng Hải phòng hơn 130 km. Đây được coi là dự án trọng điểm quốc gia. Vì thế, nhiều nhà đầu tư vào khu công nghệ cao này đã được hưởng các ưu đãi đặc biệt hơn so với những khu khác trên địa bàn. Đặc biệt là các ưu đãi là chính sách thuế.
+ Khu công nghệ cao Bình Dương: Trong những năm vừa qua, Bình Dương là tỉnh có tốc độ tăng trưởng, phát triển kinh tế cao và thu hút được đầu tư lớn từ nhiều nguồn trong nước, cũng như nước ngoài. Hình thức đầu tư theo hướng đa dạng hóa sản phẩm và chú trọng đến công nghiệp có hàm lượng sử dụng nguyên liệu trong nước để áp dụng vào công nghệ cao. Vì thế, khu công nghệ cao Bình Dương hiện đang là điểm đến hấp dẫn của nhiều doanh nghiệp với tổng số dự án lớn, quy mô dự án công nghiệp công nghệ cao đang ngày càng gia tăng theo thời gian.
+ Khu công nghệ cao Cần Thơ: Cần thơ là trung tâm kinh tế, phát triển khoa học kỹ thuật, giáo dục đào tạo của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Chính thế, tỉnh có nhiều tiềm năng trong các dự án hợp tác, đầu tư của nhiều doanh nghiệp. Điển hình là Nhật Bản đầu tư nhiều lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, chế biến, du lịch, công nghệ thông tin, cơ sở hạ tầng, tài chính ngân hàng…
- Kết thúc nội dung soạn địa lí 10 Chân trời sáng tạo bài 31 -
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 31: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp, tác động của công nghiệp tới môi trường và định hướng phát triển ngành công nghiệp.. Chúc các em học tốt.