Sự phân chia tổng số dân của một nước hay một vùng thành các nhóm, các bộ phận theo một biểu thức đặc trưng nhất định gọi là cơ cấu dân số. Cơ cấu dân số của các nước trên thế giới không giống nhau. Vậy, cơ cấu dân số có những loại nào? Mỗi loại cơ cấu dân số có những đặc điểm gì nổi bật? Vì sao cơ cấu dân số khác nhau giữa các quốc gia?
Cùng Đọc tài liệu đi vào trả lời các câu hỏi thuộc Soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 20: Cơ cấu dân số. Nội dung này chắc chắn sẽ giúp các em chuẩn bị bài học trước khi đến lớp tốt nhất.
Hướng dẫn soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 20
Tài liệu giải bài tập địa lí 10 bài 20 Chân trời sáng tạo chi tiết:
I. Cơ cấu sinh học
1. Cơ cấu dân số theo giới
Câu hỏi: Dựa vào bảng 20.1 và thông tin trong bài, em hãy:
- Trình bày quan niệm cơ cấu dân số theo giới.
- Nhận xét tỉ lệ nam và nữ trong tổng số đân của các châu lục, năm 1950 và 2020.
Trả lời
- Quan niệm cơ cấu dân số theo giới: có hai cách tính:
+ Phân chia tổng dân số thành tỉ lệ giới nam và nữ.
+ Tương quan tỉ số giới tính nam so với 100 nữ
- Nhận xét tỉ lệ nam và nữ trong tổng số đân của các châu lục, năm 1950 và 2020:
+ Năm 1950:
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Phi có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Á có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Âu có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Đại Dương có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Mỹ có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
+ Năm 2020:
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Phi có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam. (thay đổi so với 1950)
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Á có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nam nhiều hơn nữ.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Âu có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Đại Dương có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam. (thay đổi so với 1950)
- Tỉ lệ nam và nữ ở Châu Mỹ có sự đồng đều tuy nhiên tỉ lệ nữ nhiều hơn nam.
2. Cơ cấu dân số theo tuổi
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:
- Cho biết thế nào là cơ cấu dân số theo tuổi.
- Trình bày các cách phân chia cơ cấu dân số theo tuổi.
Trả lời
- Cơ cấu dân số theo tuổi: là tập hợp những nhóm người được sắp xếp theo những nhóm tuổi nhất định.
- Các cách phân chia cơ cấu dân số theo tuổi: Dựa vào khoảng cách tuổi, thông thường cơ cấu dân số theo tuổi được chia thành hai loại:
+ Độ tuổi có khoảng cách đều nhau: có thể là 1 năm, 5 năm hoặc 10 năm (khoảng cách 5 năm được sử dụng nhiều hơn).
+ Độ tuổi có khoảng cách không đều nhau và thường chia thành 3 nhóm tuổi gồm 0 - 14 tuổi, 15 - 64 tuổi và từ 65 tuổi trở lên.
=> Căn cứ vào tỉ lệ dân số của ba nhóm tuổi trên, các nước trên thế giới có thể chia thành nước có cơ cấu dân số già hay cơ cấu dân số trẻ:
- Nước có cơ dân số trẻ: tỉ lệ người trong độ tuổi từ 0 -14 tuổi chiếm trên 35% và tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm không quá 7% số dân cả nước.
- Nước có cơ dân số già: tỉ lệ người trong độ tuổi từ 0 -14 tuổi chiếm khoảng 30 - 35% và tỉ lệ người từ 65 tuổi trở lên chiếm trên 7% số dân cả nước.
II. Cơ cấu xã hội: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 20
1. Cơ cấu dân số theo lao động
Câu hỏi: Dựa vào bảng 20.2 và thông tin trong bài, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo lao động. Lấy ví dụ minh họa.
Trả lời
- Cơ cấu dân số hoạt động theo khu vực kinh tế là sự phân chia hoạt động kinh tế của dân số theo ba khu vực: khu vực I; khu vực II; khu vực III.
- Cơ cấu dân số hoạt động theo khu vực kinh tế phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia (Ví dụ: Anh là quốc gia phát triển nên khu vực I chiếm tỉ trọng rất nhỏ - 1,1%, khu vực III chiếm tỉ trọng rất lớn - 80,8%,…).
- Cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế thay đổi theo thời gian ở từng quốc gia, từng khu vực trên thế giới (Ví dụ: Giai đoạn 1999 - 2019, khu vực I của Ấn Độ giảm, khu vực II và III tăng,…).
2. Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa
Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa. Lấy ví dụ minh họa.
Trả lời
- Cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá phản ánh trình độ dân trí và học vấn của dân cư, đồng thời là một tiêu chí để đánh giá chất lượng cuộc sống của một quốc gia.
- Để xác định cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá, người ta thường dựa vào:
+ Tỉ lệ người biết chữ (của nhóm dân số từ 15 tuổi trở lên).
+ Số năm đi học trung bình của nhóm dân số từ 25 tuổi trở lên).
- Cơ cấu dân số theo trình độ văn hoá có sự khác nhau giữa các nước, các khu vực trên thế giới, giữa thành thị và nông thôn.
Luyện tập trang 83: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 20
Câu hỏi: Dựa vào bảng 20.2, em hãy vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu lao động phân theo khu vực kinh tế của Bu-run-đi, Ấn Độ và Anh, năm 2019.
Trả lời
- Dựa vào bảng 20.2, vẽ biểu đồ tròn.
- Cách vẽ:
+ Vẽ 3 biểu đồ tròn lần lượt thể hiện cơ cấu lao động phân theo khu vực kinh tế của bu-run-đi, Ấn Độ và Anh, năm 2019.
+ Ghi chú số liệu, chú giải và tên biểu đồ.
Ta vẽ biểu đồ như sau:
Vận dụng trang 83: Soạn địa 10 chân trời sáng tạo bài 20
Câu hỏi: Em hãy thu thập thông tin về cơ cấu dân số theo lao động ở Việt Nam. Nhận xét và giải thích những thay đổi trong cơ cấu dân số theo lao động ở nước ta những năm gần đây.
Trả lời
- Học sinh tìm kiếm thông tin trên sách, báo hoặc internet.
- Dưới đây là cơ cấu dân số theo lao động ở Việt Nam giai đoạn 2010 - 2020
CƠ CẤU DÂN SỐ HOẠT ĐỘNG THEO KHU VỰC KINH TẾ Ở NƯỚC TA,
GIAI ĐOẠN 2010 - 2020 (Đơn vị: %)
| Năm | 2010 | 2015 | 2018 | 2020 |
|---|---|---|---|---|
| Nông - lâm - ngư nghiệp | 48,6 | 43,6 | 37,6 | 33,1 |
| Công nghiệp - xây dựng | 21,7 | 23,1 | 27,2 | 30,8 |
| Dịch vụ | 29,7 | 33,3 | 35,2 | 36,1 |
(Nguồn: gso.gov.vn)
Qua bảng số liệu, ta thấy:
- Tỉ trọng dân số hoạt động kinh tế trong ngành nông - lâm - ngư nghiệp ngày càng giảm.
- Tỉ trọng dân số hoạt động kinh tế trong ngành công nghiệp - xây dựng và dịch vụ ngày càng tăng, đặc biệt trong ngành dịch vụ tăng nhanh.
-> Sự thay đổi này phù hợp với quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế (lao động khu vực I giảm, khu vực II và III tăng lên).
- Kết thúc nội dung soạn địa lí 10 Chân trời sáng tạo bài 20
-/-
Trên đây là toàn bộ nội dung Soạn địa 10 Chân trời sáng tạo bài 20: Cơ cấu dân số. Chúc các em học tốt.