Tài liệu hướng dẫn soạn bài Tóm tắt văn bản thuyết minh được biên soạn chi tiết nhất giúp em hiểu được mục đích, yêu cầu của văn bản thuyết minh, từ đó biết cách tóm tắt một văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản. Bài soạn gồm có phần tóm tắt những kiến thức cơ bản và phần gợi ý trả lời các câu hỏi bài tập trong SGK.
Cùng tham khảo...
Kiến thức cần nắm vững về Tóm tắt văn bản thuyết minh
I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh
- Mục đích tóm tắt văn bản thuyết minh: Tương tự với tóm tắt văn bản tự sự, việc tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu và ghi nhớ những nội dung cơ bản của bài văn hoặc giới thiệu với người khác về đối tượng thuyết minh hoặc về văn bản đó...
- Yêu cầu tóm tắt văn bản thuyết minh: Văn bản tóm tắt cần ngắn gọn, rành mạch, sát với nội dung cơ bản của văn bản gốc.
II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh
Các bước cần thực hiện để tóm tắt được một văn bản thuyết minh:
- Xác định mục đích và yêu cầu tóm tắt.
- Đọc kĩ văn bản gốc để tìm dữ liệu, có thể gạch dưới những ý quan trọng, lướt qua những tư liệu, số liệu không quan trọng.
- Tìm bố cục của văn bản
- Diễn đạt nội dung tóm tắt thành câu, đoạn và bài đáp ứng yêu cầu của văn bản.
Đọc thêm: Bài soạn Viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh ngắn nhất
Soạn văn 10 Tóm tắt văn bản thuyết minh siêu ngắn
II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh
Câu 1 trang 69 SGK Ngữ văn 10 tập 2
a) Văn bản Nhà sàn thuyết minh về một ngôi nhà sàn. Đại ý của văn bản là thuyết minh về kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích của ngôi nhà sàn.
b) Văn bản có bố cục ba phần:
- Mở bài: Định nghĩa về nhà sàn và mục đích sử dụng của ngôi nhà sàn.
- Thân bài: Thuyết minh về cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn.
- Kết bài: Đánh giá, ngợi ca vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn ở Việt Nam xưa và nay.
c) Tóm tắt văn bản "Nhà sàn" với độ dài khoảng 10 câu
Nhà sàn là công trình kiến trúc có mái che, dùng với nhiều mục đích khác nhau. Người ta sử dụng vật liệu tự nhiên để xây dựng nhà sàn theo kết cấu ba phần: gầm sàn (nhà kho và nuôi gia súc); trong nhà (ba khoang để sinh hoạt và tiếp khách); đầu nhà (có bậc thang lên xuống). Nhà sàn xuất hiện vào đầu thời đại Đá mới, đặc biệt phổ biến ở miền núi Việt Nam và Đông Nam Á, thích hợp với địa hình phức tạp. Nhà sàn tận dụng được nguyên liệu tại chỗ, giữ vệ sinh và phòng ngừa động vật gây hại. Nhiều công trình còn mang dấu ấn nhà sàn. Ở nước ta, nhà sàn đạt trình độ thẩm mĩ cao, đáp ứng nhu cầu đa dạng và có tiềm năng du lịch.
Câu 2 trang 70 SGK Ngữ văn 10 tập 2
Để tóm tắt một văn bản thuyết minh chúng ta có thể thực hiện các bước sau:
Xác định mục đích yêu cầu của tóm tắt => Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh => Tìm bố cục của văn bản => Viết tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt.
III. Soạn bài Tóm tắt văn bản thuyết minh phần Luyện tập
Câu 1 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 2
a. Đối tượng thuyết minh của văn bản : nhà thơ Ba-sô và thơ hai-cư.
b. Bố cục của văn bản :
- Đoạn 1 : tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ba-sô.
- Đoạn 2 : thuyết minh về đặc điểm nội dung và nghệ thuật của thơ hai-cư.
c. Đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ hai-cư :
Thơ hai-cư có số từ vào loại ngắn nhất, thường chỉ có 17 âm tiết, được ngắt làm ba đoạn theo thứ tự 5 âm - 7 âm - 5 âm. Mỗi bài thơ đều có một tứ thơ nhất định, tả phong cảnh đế khơi gợi cảm xúc, suy tư. Về ngôn ngữ, hai-cư không cụ thể hóa sự vật, mà thường chỉ dùng những nét chấm phá, chừa ra rất nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc. Thơ hai-cư là một đóng góp rất lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hóa nhân loại.
Câu 2 trang 72 SGK Ngữ văn 10 tập 2
a. Văn bản thuyết minh về thắng cảnh của Hà Nội là đền Ngọc Sơn với những giá trị văn hóa tinh thần của nó.
Văn bản này thuyết minh về thắng cảnh, nội dung thuyết minh cũng có điểm khác: tập trung vào vẻ đẹp về kiến trúc và tính chất nên thơ, đẫm chất nghệ thuật của đền Ngọc Sơn qua đó thể hiện tình yêu, niềm trân trọng tự hào của con người đối với thắng cảnh này.
b. Tóm tắt:
Tháp Bút – Đài Nghiên là một biểu tượng của trí tuệ văn hóa dân tộc. Tháp Bút dựng trên núi Ngọc Bụi, mang hình dáng ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp có ba chữ son "tả thanh thiên" – viết lên trời xanh. Lối đi cạnh Tháp Bút dẫn tới Đài Nghiên. Đài Nghiên có hình tượng "cái đài" đỡ "nghiên mực" hình trái đào tạc bằng đá đặt trên đầu ba chú ếch với ý nghĩa răn dạy con người về tầm quan trọng của học hành, tri thức.
Soạn bài Tóm tắt văn bản thuyết minh
II. Cách tóm tắt văn bản thuyết minh
Bài 1 trang 69 SGK Ngữ văn 10 tập 2
Đọc văn bản “Nhà sàn” (mục II.1 sgk trang 69)
a) Xác định:
- Văn bản Nhà sàn thuyết minh về đối tượng nào?
- Đại ý của văn bản là gì ?
b) Có thể chia văn bản trên thành mấy đoạn, ý chính của mỗi đoạn là gì ?
c) Viết tóm tắt văn bản Nhà sàn với độ dài khoảng 10 câu.
Trả lời:
a) Văn bản Nhà sàn thuyết minh về một ngôi nhà sàn. Đại ý của văn bản là thuyết minh về kiến trúc, nguồn gốc và những tiện ích của ngôi nhà sàn.
b) Văn bản có bố cục ba phần:
- Mở bài (từ đầu đến... “văn hóa cộng đồng”) : Định nghĩa về nhà sàn và mục đích sử dụng của ngôi nhà sàn.
- Thân bài (từ "Toàn bộ” đến "là nhà sàn”) : Thuyết minh về cấu tạo, nguồn gốc và công dụng của nhà sàn.
- Kết bài (còn lại) : Đánh giá, ngợi ca vẻ đẹp, sự hấp dẫn của nhà sàn ở Việt Nam xưa và nay.
c) Có thể tóm tắt lại văn bản Nhà sàn như sau:
Nhà sàn là công trình kiến trúc dùng để ở hoặc với những mục đích khác. Toàn bộ nhà sàn được dựng bằng vật liệu tự nhiên, nhiều cột chống. Không gian nhà sàn gồm mặt sàn, gầm sàn, ba khoang lớn nhỏ, hai bên cầu thang....được sử dụng vào những mục đích sinh hoạt, ăn ở, tiếp khách... khác nhau. Nhà sàn xuất hiện ở miền núi Việt Nam và khu vực Đông Nam Á từ thời Đá mới. Nhà sàn có nhiều tiện ích, vừa phù hợp với địa bàn cư trú, vừa tận dụng nguyên liệu vừa giữ vệ sinh. Nhà sàn ở miền núi nước ta đạt tới trình độ kĩ thuật, thẩm mĩ cao, đã và đang là đối tượng hấp dẫn khách du lịch.
Bài 2 trang 70 SGK Ngữ văn 10 tập 2
Anh (chị) hãy nêu cách tóm tắt một văn bản thuyết minh.
Trả lời:
Để tóm tắt một văn bản thuyết minh chúng ta có thể thực hiện 4 bước sau:
- Xác định mục đích yêu cầu của tóm tắt
- Đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh
- Tìm bố cục của văn bản
- Viết tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt.
III. Soạn bài Tóm tắt văn bản thuyết minh phần Luyện tập
Bài 1 trang 71 SGK Ngữ văn 10 tập 2
Đọc phần tiểu dẫn bài “Thơ hai-cư của Ba-sô” (Ngữ văn 10, tập 1) và thực hiện các yêu cầu (SGK trang 71).
a) Xác định đối tượng thuyết minh của văn bản.
b) Tìm bố cục của văn bản.
c) Viết đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ hai-cư.
Trả lời:
a) Đối tượng thuyết minh của văn bản phần Tiểu dẫn bài thơ hai-cư của Ba-sô là:
- Tiểu sử, sự nghiệp của nhà thơ Ma-su Ba-sô.
- Những đặc điểm của thể thơ hai-cư.
b) Bố cục của văn bản chia thành hai phần:
- Phần một (từ đầu đến “...M.Si-ki (1867 - 1902)”): Tóm tắt tiểu sử và giới thiệu những tác phẩm của Ma-su Ba-sô.
- Phần hai (tiếp theo đến hết): Thuyết minh về đặc điểm của thơ hai-cư.
c) Đoạn văn tóm tắt phần thuyết minh về thơ hai-cư:
Thơ hai-cư có số từ vào loại ngắn nhất nhưng vẫn ngắt làm ba đoạn. Mỗi bài thơ đều có một tứ thơ nhất định tả phong cảnh để khơi gợi cảm xúc, suy tư. Thơ hai-cư thấm đẫm tinh thần Thiền tông và tinh thần văn hoá phương Đông. Cảm thức thẩm mĩ của hai-cư rất cao và tinh tế. Hai-cư không dùng nhiều tính từ và trạng từ để cụ thể hoá sự vật mà thường chỉ dùng những nét chấm phá, gợi chứ không tả, tạo nên nhiều khoảng trống cho trí tưởng tượng của người đọc. Thơ hai-cư là một đóng góp lớn của Nhật Bản vào kho tàng văn hoá nhân loại.
Bài 2 trang 72 SGK Ngữ văn 10 tập 2
Đọc văn bản “Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội” (SGK, trang 72, 73) và thực hiện các yêu cầu:
a) Xác định văn bản thuyết minh vấn đề gì? So với các văn bản thuyết minh ở phần trên, đối tượng và nội dung thuyết minh của Lương Quỳnh Khuê có gì khác?
b) Viết tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên.
Trả lời:
a) Văn bản “Đền Ngọc Sơn và hồn thơ Hà Nội” thuyết minh về một thắng cảnh nổi tiếng của Hà Nội: đền Ngọc Sơn.
So với các văn bản thuyết minh ở phần trên, văn bản này vừa khác về đối tượng (một thắng cảnh), vừa khác ở nội dung (tập trung vào những đặc điểm kiến trúc và ngợi ca vẻ đẹp nên thơ của đền Ngọc Sơn đồng thời bày tỏ tình yêu, niềm tự hào đối với di sản văn hoá của dân tộc).
b) Tóm tắt đoạn giới thiệu cảnh Tháp Bút, Đài Nghiên.
Tháp Bút, Đài Nghiên (hình tượng kiến trúc đầu tiên gây ấn tượng khi đến thăm đền Ngọc Sơn) là biểu tượng của trí tuệ văn hoá. Tháp Bút: dựng trên núi Ngọc Bội, đỉnh tháp có ngọn bút trỏ lên trời xanh, trên mình tháp có ba chữ “tả thanh thiên” (viết lên trời xanh) đầy kiêu hãnh. Cạnh Tháp Bút là cổng dẫn tới Đài Nghiên. Gọi là “Đài nghiên” bởi cổng mang hình tượng “cái đài” đỡ “nghiên mực” hình trái đào tạc bằng đá, đặt trên đầu ba chú ếch với thâm ý sâu xa “ao nghiên, ruộng chữ". Phía sau Đài Nghiên là cầu Thê Húc nối sang đảo Ngọc, nơi tọa lạc ngôi đền thiêng liêng giữa rì rào sóng nước.
Ghi nhớ
- Tóm tắt văn bản thuyết minh nhằm hiểu và nắm được những nội dung chính của văn bản đó. Bản tóm tắt phải rõ ràng, chính xác so với nội dung của văn bản gốc
- Muốn tóm tắt văn bản thuyết minh, cần xác định mục đích, yêu cầu tóm tắt; đọc văn bản gốc để nắm vững đối tượng thuyết minh; tìm bố cục của văn bản. Từ đó, viết tóm lược các ý để hình thành văn bản tóm tắt.
Tham khảo thêm: Hướng dẫn soạn bài Viết bài làm văn số 6: Thuyết minh văn học
Trên đây là nội dung chi tiết hướng dẫn soạn văn 10 bài Tóm tắt văn bản thuyết minh đã được Học Tốt biên soạn giúp các em tham khảo và chuẩn bị bài tốt hơn trước khi đến lớp. Để hiểu sâu và nhớ lâu hơn, các em nên kết hợp tự soạn bài theo những kiến thức của bản thân. Chúc các em luôn đạt kết quả cao trong học tập.
[ĐỪNG SAO CHÉP] - Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể để tự soạn bài Tóm tắt văn bản thuyết minh một cách tốt nhất. "Trong cách học, phải lấy tự học làm cố" - Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.