1. Chuẩn bị
Yêu cầu:
- Đọc trước văn bản Chiếc lá cuối cùng và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả O. Hen-ri.
- Tìm một số bài phân tích tác phẩm Chiếc lá cuối cùng và viết về tác giả O. Hen-ri.
- Em hiểu thế nào là lòng nhân ái, vị tha. Hãy tìm một câu chuyện về lòng nhân ái, vị tha để có thể kể trước lớp.
Trả lời:
- Thông tin về tác giả O. Hen-ri:
+ Ô Hen-ri sinh năm 1862, mất năm 1910, tên thật của ông là William Sydney Porter
+ Quê quán: là nhà văn người Mĩ
+ Ông sinh ra trong một gia đình có cha là thầy thuốc, mẹ ông qua đời khi ông mới lên ba tuổi
+ Ông bỏ dở việc học tập năm 15 tuổi do gia cảnh nghèo khó. Ông đi nhiều nơi và làm nhiều nghề khác nhau: nhân viên, kế toán, thủ quỹ ngân hàng…
+ Sau này, khi bắt đầu với sự nghiệp văn chương, ông trở thành một nhà văn chuyên viết truyện ngắn
+ Nhiều truyện của ông đã để lại dư âm trong lòng bạn đọc như: Căn gác xép, Tên cảnh sát và gã lang thang, Qùa tặng của các đạo sĩ…
+ Những sáng tác của ông nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả.
+ Tác phẩm chính: Căn phòng đầy đủ tiện nghi (The furnished room) 1904, Một cuộc đổi đời (A retrieved reformation) (1903), Hoàng tử xứ Chaparrall (A chaparral prince) (1903)
2. Đọc hiểu
Nội dung chính: Tác phẩm ca gợi giá trị nhân văn sâu sắc, câu chuyện nói về tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau. Đồng thời quá đó, tác giả muốn gửi tới thông điệp thắp sáng ngọn lửa của hi vọng, luôn yêu thương và mang nghệ thuật hướng tới con người.
Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1: Giôn-xi mong muốn điều gì?
Trả lời:
- Giôn-xi mong muốn kéo tấm rèm lên để nhìn cây thường xuân bên bức tường gạch.
Câu 2: “Chiếc lá cuối cùng” có ý nghĩa như thế nào với Giôn-xi?
Trả lời:
Chiếc lá cuối cùng ấy là chút niềm tin ít ỏi còn lại để Giôn-xi níu giữ một chút hy vọng sống khi đang bị bệnh tật hành hạ.
Câu 3: “Chuyến đi xa xôi bí ẩn” muốn chỉ điều gì?
Trả lời:
Cụm từ chỉ cái chết.
Câu 4: Hình dung thái độ và tình cảm của Giôn-xi khi thấy “chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó”.
Trả lời:
- Giôn-xi sẽ cảm thấy thật bất ngờ, vui vẻ vì không ngờ sau cái đêm mưa bão như vậy, chiếc lá vẫn kiên cường bám trụ như tiếp thêm sức mạnh cho cô.
Câu 5: Suy luận: Vì sao Giôn-xi bình phục?
Trả lời:
Giôn-xi bình phục vì cô đã hy vọng, khát khao sự sống từ chiếc lá quật cường kia, cô đã ăn cháo, uống sữa và muốn ra ngoài.
Câu 6: Sự việc cụ Bơ-men mất tạo nên điều bất ngờ gì?
Trả lời:
Sự việc đó tạo nên chiếc lá thường xuân cuối cùng trong đêm mưa bão, thắp nên hy vọng về một cuộc sống.
Câu 7: Kết thúc truyện giúp người đọc hiểu ra điều gì?
Trả lời:
Chiếc lá cuối cùng là chiếc lá được tạo nên từ tình yêu thương, lòng nhân hậu và mong ước về khát vọng sống cho con người của một người nghệ sĩ.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1: Tóm tắt truyện trong khoảng 5-7 dòng. Nhan đề Chiếc lá cuối cùng có liên quan như thế nào đến nội dung câu chuyện?
Trả lời:
- Tóm tắt truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng:
Giôn-xi viêm phổi nặng và phó mặc cuộc đời mình cho chiếc lá cuối cùng trên cây, cô sẽ chết nếu chiếc lá ấy rụng xuống. Xiu và cụ Bơ-men hết sức lo lắng. Và rồi vào một đêm giông bão, cụ Bơ-men đã vẽ một chiếc lá thường xuân hệt như thật thay thế vào nơi chiếc lá đã rụng xuống. Cụ đã bị viêm phổi và chết sau đó, cụ đã hi sinh tính mạng của mình để cứu lấy Giôn-xi.
- Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri:
Chiếc lá cuối cùng là hình tượng nghệ thuật, xuyên suốt tác phẩm. Đó chính là biểu tượng của lòng nhân ái, vị tha cao cả. Đó còn là biểu tượng của nghệ thuật chân chính- nghệ thuật vì con người.
Câu 2: Truyện được kể ở ngôi thứ mấy? Dẫn ra và phân tích tác dụng của một số lời người kể chuyện và lời nhân vật.
Trả lời:
- Truyện được kể ở ngôi thứ ba.
- Một số lời người kể chuyện và lời nhân vật:
+ Người kể chuyện: “Sang đến nơi, họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ… Một cơn mưa lạnh lẽo, dai dẳng vẫn đang rơi, lẫn cùng với tuyết…”.
=> Tường thuật lại câu chuyện, miêu tả khung cảnh và các nhân vật một cách khái quát
+ Lời nhân vật: “…Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết”.
=> Cho thấy suy nghĩ và tâm trạng nhân vật.
Câu 3: Tình huống truyện có gì hấp dẫn? Kết thúc truyện có gì độc đáo? Nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ vẽ chiếc lá trên tường thì câu chuyện có còn hấp dẫn không? Vì sao?
Trả lời:
- Tình huống trong truyện là tình huống đảo ngược: Hoàn cảnh túng thiếu lại ốm nặng, Giôn-xi luôn tự nói với mình rằng cô sẽ không sống lâu nữa và khi cây thường xuân rụng hết lá cô cũng chết. Thấy thân cây chỉ còn vài chiếc lá Giôn-xi và Xiu đều nghĩ rằng ngày mai sẽ chẳng còn chiếc lá nào bám trên cành cây nữa. Nhưng đúng vào cái lúc người đọc tin rằng lá thường xuân rụng hết thì một tình huống bất ngờ đã làm đảo lộn mọi dự đoán. Sự đảo ngược tình huống còn diễn ra đối với cụ Bơ-men. Khác Giôn-xi, lâu nay, cụ vẫn khỏe mạnh. Thế mà, thật bất ngờ, hai ngày sau khi Giôn-xi hồi sinh, cụ lại ra đi cũng bởi căn bệnh viêm phổi. Bơ-men chết, người ta mới hiểu hết tấm lòng cao thượng của người nghệ sĩ đã thất bại trong đường đời.
- Nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ về chiếc lá trên tường thì câu chuyện không còn hấp dẫn vì Giôn-xi sẽ không cảm thấy chiếc lá kia ngoan cường và không còn được truyền động lực thức tỉnh nữa.
Câu 4: Phân tích tâm trạng của Giôn-xi qua hai lần yêu cầu “kéo mành lên”. Vì sao “chiếc lá cuối cùng” đã giúp Giôn-xi hồi sinh?
Trả lời:
- Nhân vật Giôn-xi yếu đuối, tuyệt vọng:
+ Đợi chiếc lá cuối cùng rụng xuống là kết thúc cuộc sống của mình
+ Giôn-xi thờ ơ, bỏ mặc bản thân mặc dù Xiu hết lòng thương yêu, chăm sóc.
- Phản ứng trước hai lần kéo mành:
+ Lần 1: Giôn-xi sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng, Xiu lo lắng.
+ Lần 2: Cả Giôn-xi và Xiu đều sững sờ, ngạc nhiên vì chiếc lá vẫn còn trên cây.
- Nguyên nhân sự hồi sinh của Giôn-xi:
+ Do cô thấy hình ảnh chiếc lá thường xuân giàu sức sống sau đêm mưa bão
+ Giôn-xi không muốn phụ tấm lòng của Xiu, cụ Bơ-men
- Kết thúc truyện nhà văn không để Giôn-xi lên tiếng hay có trạng thái tâm lý nào khác:
+ Kết mở để mọi người tự hình dung ra phản ứng của Giôn-xi
+ Dư vị của tình người, của niềm tin, của sự hi sinh… vẫn còn mãi.
Câu 5: Nếu là Giôn-xi, em sẽ có suy nghĩ, cảm xúc như thế nào khi nghe Xiu kể lại sự việc cụ Bơ-men đã qua đời vì sưng phổi sau đêm vẽ “chiếc là cuối cùng”?
Trả lời:
- Em cảm thấy rất đau lòng, biết ơn và áy náy trước hành động của cụ Bơ-men qua đời. Tự hứa với bản thân sẽ cố gắng sống thật tốt để không phụ tấm lòng của cụ.
Câu 6: Vì sao “chiếc lá cuối cùng” mà cụ Bơ-men vẽ lại được coi là một “kiệt tác”? Theo em, truyện nhằm gửi đến người đọc thông điệp gì?
Trả lời:
Xem thêm: Tại sao nói rằng chiếc lá của cụ Bơ-men là một kiệt tác?
* Nói đây là một kiệt tác vì:
- Đây là một bức vẽ đẹp hoàn hảo, giống thật đến nỗi cả Giôn-xi và Xiu đều bị nhầm tưởng đó là chiếc lá cuối cùng.
- Bức vẽ đã cứu sống được Giôn-xi. Chiếc lá thường xuân cuối cùng ấy đã mang lại nghị lực, khát vọng được sống cho cô gái nhỏ.
- Bức vẽ không chỉ đáng giá bằng tính mạng của Giôn-xi mà hơn thế nữa, nó còn được đánh đổi bằng chính tính mạng của cụ Bơ-men.
* Thông điệp: Truyện nhằm gửi gắm tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ với nhau. Đồng thời thắp sáng tâm hồn, trái tim lương thiện của Xiu và của cụ Bơ – men.