Soạn bài Phương pháp thuyết minh lớp 8 là bài soạn mà Đọc tài liệu đã tổng hợp giúp các em có thêm kiến thức để có thể viết được một bài văn thuyết minh sao cho đúng trọng tâm nhất. Cùng nhau tham khảo bài dưới đây nhé.
Hướng dẫn soạn bài Phương pháp thuyết minh lớp 8 chi tiết
➥ Tham khảo: Soạn bài tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
Bài 1 (trang 126 sgk Ngữ văn 8 tập 1): Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh
a) Đọc lại các văn bản thuyết minh vừa học (Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất) và cho biết các văn bản ấy đã sử dụng các loại tri thức gì.
b) Làm thế nào để có các tri thức ấy ? Vai trò của quan sát, học tập, tích luỹ ở đây như thế nào ?
c) Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh được không ?
Trả lời
a. - Cây dừa Bình Định sử dụng loại tri thức khoa học địa lí.
- Tại sao lá cây có màu xanh lục sử dụng loại tri thức khoa học thực vật. Huế sử dụng loại tri thức khoa học văn hóa.
- Khởi nghĩa Nông Văn Vân sử dụng loại tri thức khoa học lịch sử.
- Con giun đất sử dụng loại tri thức khoa học sinh vật.
b. Để có được những tri thức đó chúng ta phải quan sát, học tập, tích lũy kiến thức.
- Quan sát không đơn thuần là nhìn mà chọn những đặc điểm tiêu biểu của sự vật (đặc điểm có tính ý nghĩa về nội dung và hình thức). Biết cách phân tích đặc điểm của sự vật đó.
- Vai trò của quan sát, học tập, tích lũy là để làm cơ sở, tiền đề cho việc làm bài văn thuyết minh. Có kiến thức thực tế thì bài viết mới trở nên thuyết phục, hấp dẫn.
c. Không thể dùng tưởng tượng, suy luận thuần túy để làm bài văn thuyết minh.
Bài 2 (trang 126 SGK Ngữ văn 8 tập 1): Phương pháp thuyết minh
a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích
Đọc các câu sau và trả lời câu hỏi:
- Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam.
(Huế)
- Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc (Cao Bằng).
(Khởi nghĩa Nông Văn Vân)
Câu hỏi: Trong các câu văn trên, ta thường gặp từ gì? Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức như thế nào? Hãy nêu vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh.
b. Phương pháp liệt kê:
Đọc các câu, đoạn văn sau và cho biết phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tính chất của sự vật.
- Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm,…
(Cây dừa Bình Định)
- Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải…
(Thông tin về Ngày Trái Đất năm 2000)
c. Phương pháp nêu ví dụ:
Chỉ ra ví dụ trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của nó đối với việc trình bày các xử phạt những người hút thuốc lá nơi công cộng
Ngày nay, đi các nước phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la).
(Ôn dịch thuốc lá)
d. Phương pháp dùng số liệu
Đoạn văn sau cung cấp những số liệu nào? Nếu không có số liệu, có thể làm sáng tỏ được vai trò của cỏ trong thành phố không?
Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không có bổ sung thì trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng. Vậy vì sao đến nay dưỡng khí vẫn còn? Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một héc-ta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây xanh và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn.
(Nói về cỏ)
e. Phương pháp so sánh
Trong câu văn sau, phép so sánh được dùng như thế nào và với mục đích gì?
Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng 3 đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.
g. Phương pháp phân tích, phân loại
Trong văn bản Huế, người viết đã trình bày đặc trưng của thành phố Huế theo những mặt nào?
Trả lời
a. Trong các câu văn trên người ta thường sử dụng nhiều từ "là". Sau từ đó người ta cung cấp tri thức về bản chất, đặc trưng của đối tượng.
- Loại câu văn giải thích, định nghĩa trong thuyết minh có đặc điểm thường xuất hiện từ "là", đưa ra bản chất đối tượng.
b. Người viết đã dùng phương pháp liệt kê trong các câu, đoạn văn trên. Tác giả lần lượt trình bày tính chất của sự vật, các biểu hiện cụ thể của đối tượng theo một trật tự nhất định. Tác dụng của phương pháp này là làm cho người đọc nắm đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng một cách cụ thể, rõ ràng.
- Đoạn Cây dừa Bình Định: liệt kê lợi ích từ tất cả các bộ phận của cây dừa đều hữu dụng.
- Đoạn trích trong bài "Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000" liệt kê hàng loạt tác hại của bao bì ni lông.
c. Việc nêu ra ví dụ cụ thể về thái độ nghiêm khắc với những người hút thuốc lá nơi công cộng có tác dụng thuyết phục về ý thức giữ gìn sức khoẻ cộng đồng, đồng thời nhấn mạnh và kêu gọi mọi người nhìn nhận vấn đề thuốc lá một cách nghiêm túc.
- Nêu ví dụ là phương pháp thuyết minh được sử dụng rất phổ biến. Nêu ra những dẫn chứng xác thực để minh họa cho vấn đề đang được thuyết minh làm cho người đọc dễ hiểu, dễ nắm bắt được vấn đề.
d. Những số liệu được cung cấp là:
- Dưỡng khí chiếm 20% thể tích.
- Thán khí chiếm 3%.
- 500 năm.
- 1 hécta cỏ hấp thụ mỗi ngày 900kg thán khí và nhả ra 600kg dưỡng khí.
- Các số liệu có ý nghĩa thuyết minh cho tầm quan trọng của thực vật nói chung, cỏ nói riêng một cách cụ thể, chân xác. Trong văn bản thuyết minh, nhất đối với lĩnh vực khoa học tự nhiên, các số liệu là cơ sở quan trọng để người viết thuyết minh về một vấn đề gì đó. Số liệu sử dụng trong văn bản thuyết minh phải có độ tin cậy cao, được chứng thực bằng phương pháp khoa học.
e. Thuyết minh về độ rộng lớn của biển Thái Bình Dương, người viết đã tiến hành so sánh với các đại dương khác để giúp người đọc có được ấn tượng cụ thể về diện tích của nó. Phép so sánh có tác dụng làm nổi bật, cụ thể hoá đối tượng cần thuyết minh.
g. Để trình bày các đặc điểm của thành phố Huế, người ta phải dùng phương pháp nhân loại, phân tích:
- Trung tâm văn hóa, nghệ thuật.
- Thiên nhiên Huế rất đẹp.
- Các kiến trúc của Huế rất nổi tiếng.
- Món ăn của Huế rất phong phú, đa dạng.
- Huế đấu tranh kiên cường.
- Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng
II. Luyện tập
Bài 1 (trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Tác giả bài Ôn dịch, thuốc lá đã nghiên cứu, tìm hiểu rất kĩ để nêu lên yêu cầu chống nạn thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.
Trả lời
- Bài viết sự hiểu biết sâu sắc của người viết về vấn đề trình bày
- Kiến thức y học:
- Khói thuôc chưa nhiều chất độc.
- Vòm họng, phế quản, nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc làm tê liệt.
- Khói thuốc gây ho hen viêm phế quản.
- Trong khói thuốc lá có chất đi-o-xin… giảm sút sức khỏe con người.
- Khói thuốc ung thư vòm họng, ung thư phổi.
- Chất ni-co-tin trong thuốc lá làm huyết áp tăng cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim.
- Sự hiểu biết về tâm lí xã hội, sự quan tâm tới vấn đề xã hội
- Bệnh viêm phế quản… hại sức khỏe cộng đồng.
- Hút thuốc lá nơi công cộng… sinh con suy yếu
- Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy… từ điếu thuốc.
-> Những hiểu biết trên được trình bày chứng tỏ tác giả là người có tầm am hiểu sâu sắc về khoa học, có trình độ chuyên môn và có ý thức trách nhiệm với xã hội.
Bài 2 (trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của thuốc lá
Trả lời
- Tác giả sử dụng nhiều phương pháp thuyết minh trong bài viết để tăng tính chân thực và thuyết phục:
+ Phương pháp so sánh đối chiếu: so sánh tác hại khôn lường của việc hút thuốc với uống rượu (Hẳn rằng người hút thuốc… người uống rượu)
+ Phương pháp phân tích, giải thích: Phân tích các chất độc hại có trong thuốc lá ảnh hưởng tới sức khỏe con người ( trong khói thuốc có… sút kém)
+ Phương pháp nêu ví dụ, số liệu: ngày nay đi các nước phát triển… người vi phạm.
Bài 3 (trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1)
Đọc văn bản thuyết minh (trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1) và trả lời câu hỏi: Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức như thế nào? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?
NGÃ BA ĐỒNG LỘC
Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đường tỉnh lộ số 8 và số 15 thuộc vùng đất đồi Hà Tĩnh. Trên một đoạn đường khoảng 20 km mà có những 44 trọng điểm đánh phá của giặc Mĩ và đã phải chịu đựng hơn 2 057 trận bom. Ở đây có một tập thể kiên cường gồm 10 cô gái tuổi đời từ 17 đến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đường, đào hầm trú ẩn, bảo đảm an toàn cho xe và người qua lại. Ngày 24 - 7- 1968, sau 18 lần giặc Mĩ cho máy bay đánh phá ác liệt vào khu vực này, cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên cường, bất khuất, giữ vững mạch đường đến hơi thở cuối cùng
Cũng trên mảnh đất anh hùng này đã sinh ra người anh hùng trẻ tuổi La Thị Tám, một cô gái đầy nhiệt tình cách mạng gan dạ, mưu trí. Liên tục 116 ngày đêm làm nhiệm vụ, chị đã quan sát, đánh dấu những quả bom chưa nổ ở các trọng điểm địch đánh phá ác liệt. Ba lần bị bom nổ vùi lấp, chị vẫn kiên cường bám sát trận địa, đánh dấu đủ, rõ các hút bom, phục vụ đắc lực cho việc phá bom, đảm bảo giao thông thông suốt.
Ngày nay Ngã ba Đồng Lộc trở thành một nơi tưởng niệm những tấm gương oanh liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiến chống Mĩ.
(Báo Quân đội nhân dân, 1975)
Trả lời
Văn bản thuyết minh Ngã ba Đồng Lộc
- Kiến thức:
- Vị trí địa lý của Ngã ba Đồng Lộc
- Về tập thể 10 cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ san lấp hố bom, đào hầm, đảm bảo an toàn giao thông
- Cô gái La Thị Tám đầy nhiệt tình cách mạng, dũng cảm và mưu trí.
- Phương pháp thuyết minh
- Liệt kê: kể tên việc làm của 10 cô gái thanh niên xung phong.
- Phương pháp nêu ví dụ: "ba lần bị bom nổ vui lấp… giao thông thông suốt"
- Phương pháp dùng số liệu: "Ngày 24/7/ 1968… hơi thở cuối cùng"
Bài 4 (trang 129 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
Hãy cho biết cách phân loại sau đây của một bạn lớp trưởng đối với những bạn học yếu trong lớp có hợp lí không:
"Lớp ta có nhiều bạn học chưa tốt. Trong đó có những bạn có điều kiện học tốt nhưng ham chơi, nên học yếu. Có những bạn học được nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, thường bỏ học, hoặc đi muộn nên học yếu. Lại có những bạn vốn kiến thức cơ sở yếu từ lớp dưới, tiếp thu chậm, nên học yếu. Đối với ba nhóm học sinh đó, chúng ta nên có những biện pháp khác nhau để giúp đỡ họ".
Trả lời
Sự phân loại của lớp trưởng là hợp lý vì chỉ có 3 nguyên nhân dẫn tới việc học yếu trong lớp:
- Có điều kiện học tốt nhưng ham chơi nên học yếu
- Gia đình khó khăn, thường bỏ học, đến lớp chậm nên học yếu.
- Kiến thức yếu, tiếp thu chậm nên học yếu.
- Bạn chốt vấn đề bằng việc nêu ra ý tưởng giúp đỡ các bạn học yếu.
Soạn bài Phương pháp thuyết minh lớp 8 ngắn nhất
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh
Bài 1 trang 126 SGK Ngữ văn 8 tập 1
a. Các văn bản thuyết minh Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất đã sử dụng những tri thức về tự nhiên (Địa lí, Sinh học,…), tri thức về xã hội (Văn hoá, Lịch sử,…).
b. Để có các tri thức ấy cần phải quan sát, học tập, tìm tòi, tích lũy kiến thức lâu dài.
c. Không thể dùng tưởng tượng, suy luận để làm bài văn thuyết minh.
Bài 2 trang 126 SGK Ngữ văn 8 tập 1
a. Trong các câu văn ta thường gặp từ “là”. Sau từ “là”, người ta cung cấp những kiến thức về bản chất, đặc trưng của đối tượng . Loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh có đặc điểm thường xuất hiện từ “là”, đưa ra được bản chất, đặc trưng đối tượng.
b. Tác dụng của phương pháp liệt kê : trình bày tri thức theo một trật tự nhất định.
c. Ví dụ trong đoạn văn là phần trong ngoặc đơn “ở Bỉ, từ năm 1987… 500 đô la”. Đưa ra ví dụ có tác dụng minh họa rõ hơn để người đọc dễ hiểu, tạo tính chính xác, thuyết phục hơn cho lời văn.
d. Đoạn văn cung cấp những số liệu cụ thể 20%, 3%, 500 năm, một héc-ta, 900kg, 600kg. Việc sử dụng số liệu giúp làm tăng tính thuyết phục của văn bản.
e. Tác dụng của phương pháp so sánh : đối chiếu, so sánh để làm nổi bật, cụ thể hóa đối tượng cần thuyết minh.
g. Bài Huế đã trình bày các đặc điểm của thành phố Huế theo những mặt : thiên nhiên, kiến trúc, nhà vườn, món ăn, tinh thần quật cường của nhân dân.
II. Luyện tập
Bài 1 trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Phạm vi tìm hiểu vấn đề trong bài Ôn dịch, thuốc lá :
- Tác hại thuốc lá với sức khỏe (người hút và những người xung quanh).
- Tác hại thuốc lá với hành vi văn hóa.
- Việc chống thuốc lá ở các nước phát triển.
Bài 2 trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Các phương pháp thuyết minh được sử dụng trong Ôn dịch, thuốc lá : Phân loại, phân tích; định nghĩa, giải thích; nêu ví dụ; so sánh; dùng số liệu.
Bài 3 trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích: Ngã Ba Đồng Lộc là giao điểm…
- Phương pháp liệt kê: Liệt kê số tuổi đời của 10 cô gái và liệt kê số lượng những trận bom hằng ngày, nhiệm vụ của 10 cô gái lấp bom, số lần bị vùi lấp.
Bài 4 trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Cách phân loại đó hợp lí vì ba loại đó không trùng lặp, không có trường hợp học sinh vừa ở loại này vừa ở loại khác.
Kiến thức cơ bản
- Muốn có tri thức để làm tốt bài văn thuyết minh, người viết phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm bắt được bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
- Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như: nêu định nghĩa, giái thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân tích, phân loại,...
---------------
Trên đây là nội dung tài liệu hướng dẫn soạn bài ngữ văn 8 tập 1 bài phương pháp thuyết minh nằm trong chương trình học môn Ngữ Văn lớp 8 đã được doctailieu.com biên soạn với mục đích giúp các em học sinh tham khảo. Để học tốt hơn, các em nên tự soạn bài theo những kiến thức của bản thân. Chúc các em luôn đạt kết quả cao trong học tập.
Xem thêm các bài soạn khác: